Në fillim të këtij muaji, presidenti rus Vladimir Putin thuajse falënderoi vendet perëndimore për përmbushjen e ëndrrës së tij prej dekadash për bashkimin e Rusisë me Bjellorusinë fqinje.
“Presioni i pashembullt politik dhe i sanksioneve nga i ashtuquajturi Perëndim kolektiv na detyron të përshpejtojmë proceset e bashkimit,” tha Putin më 1 korrik në një forum në qytetin perëndimor të Bjellorusisë, Grodno, afër kufirit me Bashkimin Evropian.
“Sepse së bashku do të minimizojmë më lehtë dëmet nga sanksionet e paligjshme” të vendosura ndaj Rusisë dhe Bjellorusisë nga Perëndimi, shtoi presidenti rus.
Një javë më parë, homologu i tij bjellorus, Alexander Lukashenko, u tha udhëheqësve të vendeve të tjera të krijuara nga rënia e BRSS që të afroheshin me një “shtet të përbashkët” të Rusisë dhe Bjellorusisë, ose do të përballeshin me humbjen e pavarësisë së tyre.
“Populli i hapësirës post-sovjetike sot duhet të jetë sinqerisht i interesuar për t’iu afruar një shteti të përbashkët, nëse, sigurisht, ata duan të ruajnë sovranitetin dhe pavarësinë e tyre,” tha ai në një fjalim video.
“Ata që hezitojnë duhet të kuptojnë – pa bashkimin dhe afrimin sa më të shpejtë, lidhjet më të forta ndërshtetërore dhe marrëdhëniet njerëzore, nesër mund të mos ekzistojmë më,” tha Lukashenko, i cili ka sunduar Bjellorusinë që nga viti 1994 dhe zgjedhja e re e të cilit u pasua me dhunë kundër rivalëve dhe demonstruesit.
Lukashenko donte të pasonte Jelcinin
Në fund të viteve 1990, Lukashenko ishte i vendosur të bashkonte vendin e tij prej 9.2 milionë banorësh me Rusinë dhe nënshkroi një marrëveshje për të krijuar një “shtet të përbashkët” me një kushtetutë dhe parlament të përbashkët.
Ish-menaxheri i fermës shpresonte të pasonte presidentin rus Boris Yeltsin, gjendja mendore dhe fizike e të cilit po përkeqësohej me shpejtësi.
Megjithatë, në vitin 1999, Jelcin zgjodhi oficerin e inteligjencës Putin si pasardhësin e tij dhe Lukashenko pezulloi aktivitetet e bashkimit.
Megjithatë, ai vazhdoi të gëzonte përfitime nga Kremlini, duke marrë kredi prej disa miliardë rubla, ulur çmimet e gazit natyror, tregtinë dhe përfitimet për punëtorët bjellorusë.
Mbështetja ruse e ndihmoi Lukashenkon, i cili është quajtur prej kohësh “diktatori i fundit evropian”, të mbajë kokën mbi ujë, si politikisht ashtu edhe ekonomikisht, veçanërisht në periudhën kur Perëndimi filloi të sanksionojë Minskun për shkak të rritjes së shtypjes së opozitës dhe kritikëve.
Për disa vëzhgues, unifikimi është një përfundim i paramenduar. Ajo shihet si pjesë e planeve të Moskës për të ringjallur kopjen e cunguar të Bashkimit Sovjetik.
“Kjo temë ka përfunduar në dritën e 11-vjetorit të BRSS në dhjetor 2022 me planet e Putinit për të krijuar një ‘perandori të tretë’ që do të (të pasonte Rusinë Perandorake dhe BRSS dhe) të përfshinte Bjellorusinë,” tha analisti me bazë në Kiev, Alexei Kushch.
“Ajo që po ndodh është thjesht një hap teknik për të përgatitur opinionin publik për aktin”.
Por analistë të tjerë pohojnë se Lukashenko është ende duke “shtypur frenat”.
Unifikimi i papëlqyeshëm në Bjellorusi
“Lukashenko është mbështetur në një qoshe, por ai duket se po i reziston një vendimi përfundimtar,” tha Pavel Luzhin, një analist rus në Fondacionin Jamestown me qendër në Uashington.
Ndërsa deklaratat e Putinit për bashkimin janë një mundësi për të rritur popullaritetin e tij në Rusi, fjalët e Lukashenkos për një shtet të përbashkët janë më shumë një “alarm” për Perëndimin, sipas vëzhguesit me bazë në Kiev, Ihar Tishkevich, i cili ka lindur në Bjellorusi.
Dhe kur bëhet fjalë për publikun bjellorus, bashkimi nuk është shumë popullor.
Në korrik 2021, numri i bjellorusëve që mbështesin bashkimin u rrit në nëntë për qind, nga pesë në vitin 2020, sipas sondazhit të fundit të pavarur nga Chatham House i Britanisë.
Njëmbëdhjetë përqind e të anketuarve duan që Bjellorusia dhe Rusia të kenë një “treg të përbashkët me një politikë të jashtme dhe ushtri të unifikuar”, ndërsa një e treta do të pranonte një “treg të vetëm” dhe një “zonë të tregtisë së lirë”.
“Me këtë humor, është e vështirë të bësh një bashkim,” tha Tishkevich.
Edhe nëse media bjelloruse e mbështetur nga Minsk do të fillonte të promovonte idenë e bashkimit, vështirë se do të ndryshonte ndjenjën e publikut, pasi vetëm një e katërta e bjellorusëve i shikojnë ato kanale, shtoi ai.
“Pavarësisht se sa e fortë është propaganda juaj, 75 për qind e njerëzve nuk e shikojnë atë. Pra, ju nuk keni një mekanizëm për të ndikuar në opinionin e njerëzve, edhe nëse kjo është një propagandë e zgjuar”, thotë Tishkevich. /tesheshi.com/
