Nga Tony Barber*
Flokët e tij po bien, mjekra po i thinjet. Ai flet një anglisht në mënyrë precize gramatikisht si një mendje e pavarur të një intelektuali ballkanas të rritur në erën komuniste – që është ekzaktësisht ai që është.
Por, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama është gjithashtu i gjatë dhe me muskuj si një i ri, pasi ka luajtur për ekipin kombëtar të basketbollit.
Para se të hiqte dorë nga arti për politikën në erën postkomuniste, pikturat e tij janë ekspozuar në Berlin dhe Nju Jork si dhe më gjerë.
Siç dhe na shpjegon gjatë darkës në Tiranë, ai e ndjen veten drejt njeriut aq të moshuar ( ai mbush 51 vjeç të shtunën) sa që për të pasur kujtime përcëlluese e mizore të izolimit të çmendur që kishte komunizmi shqiptar nën
Enver Hoxhën, diktatorin që sundoi nga fundi i Luftës së Dytë Botërore deri në vdekjen e tij në vitin 1985.
Kjo është arsyeja pse Rama me pasion dëshiron që e ardhmja e Shqipërisë të jetë në BE, dhe pse ai parashikon rrezikun në qoftë se vendi i tij dhe të tjerave në Ballkan u mohohet kjo perspektivë.
“Lodhja nga zgjerimi në vendet e Evropës Perëndimore është një lloj vetëkënaqësije për ata që kanë harruar motivin pse BEja është ndërtuar në fillim të saj. Unë jam i sigurt se etërit themelues të BEsë do të turpëroheshin.
Pikëpamja ime e përulur është se Evropa ka nevojë për Ballkanin sot, aq sa Ballkani ka nevojë për Evropën. Kjo për shkak se zgjerimi në Ballkan është, para së gjithash, një çështje e sigurisë për Evropën.”
Kur një mysafir në darkë pyeti kryeministrin nëse ndjehet “vetëm” për shkak të ngurrimit të BEsë për të përqafuar Shqipërinë me një afat kohor për anëtarësim, ai na kujtoi se Shqipëria nën regjimin e Hoxhës ishte një nga më
paranojaket, regjimet më të vetëizoluara të botës. Ishte një vend ku ateizmi ishte feja shtetërore dhe pronësia e makinave private, mjekra dhe flokët e gjatë ishin të ndaluara.
Bunkerët e vegjël, të ndërtuar për partizan që do të qëllonin pushtuesit mitikë, ishin shpërndarë në të gjithë vendin, si një formë e
çmendur e puçrrave në fytyrë. Udhëtarët e huaj ishin krejtësisht të pakonceptueshme për shqiptarët e zakonshëm.
Kontakti me ide të jashtme të hapte probleme me policinë, gjë e cila të sillte burgim ose më keq. Komunizmi në Evropën Lindore ishte i keq, por versioni i tmerrshëm në Shqipëri ishte jashtë pamjes së radarit.
“Pjesën e parë të jetës sime e kisha aq të vetmuar nën Enver Hoxhën sa që ndoshta tani nuk mund të ndihen më i vetmuar tani. Këto gjëra nuk ia tregoj më djalit tim sepse më sheh sikur të jem i çmendur. Në vitin 1970, njerëzit
futeshin në burg sepse kishin libra të Pikasos”, shprehet Rama.
Në një paralajmërim për rrezikun e mundshëm për përhapjen e Islamit radikal në Ballkan, ai thotë: “Një person i ri në Tuniz ose Tobruk ndjen se nuk ka të ardhme. Por, në Shqipëri, ylli në qiell është Evropa. Nëse BEja nuk është në
gjendje të shfaqet në mënyrën siç pritet, do të ketë një hapësirë të madhe për Islamin radikal.”
“Në rajonin tonë të Ballkanit, janë myslimanët më proamerikanë dhe proevropianë në botë,” thotë ai, duke iu referuar komuniteteve myslimane në Shqipëri, Kosovë dhe BosnjeHercegovinë. “Por kjo po ndryshon, nuk është siç ishte edhe 10 vjet më parë. Dhjetë vjet më parë, do të kishte qenë e pamundur të kishte luftëtarë të huaj nga Shqipëria për të luftuar në Irak ose Siri. Rreth 98 për qind e njerëzve besonin tek Amerika, pastaj në Zot, pastaj te Evropa. Sot kjo nuk është kështu. “
Rama gjithashtu flet me sqimë për krizën greke dhe ndikimin e saj në botëkuptimin politike në Athinë dhe më gjerë në rajonin e Ballkanit. “Para krizës, grekët ishin ‘evropianët e parë” në lagje, ‘ vëllai i madh që na njeh me botën’. Ishin të vetmit anëtarë të NATOs dhe BEsë. Por kriza i ka detyruar të braktisin paksa zonën. Ishkryeministri Antonis Samaras, bëri
një përpjekje të respektuar për të rikthyer përsëri Greqinë, por tani [nën qeverinë e majtë radikale e udhëhequr nga Aleksis Cipras] gjërat kanë ndryshuar përsëri”.
Ndërsa ai lidh kravatë e tij të kuqe nën kostumin e tij blu të errët dhe përgatitet të largohet nga dhoma e ngrënies, Rama tregon një histori me gjyshen e tij, një katolike si ai vetë. “Ajo mu drejtua: ‘Një ditë t’i do të jesh burrë. Dhe një
burrë mund të jetë brutal. Një burrë mund të gënjejë. Një burrë mund të marrë vendime të gabuara. Por ajo që një burrë nuk mund të përballojë është të jetë i mërzitshëm. “ Edi Rama, e sigurt që e ka marrë parasysh këtë këshillë.
*Shkrimi është marrë nga Financial Times
