Nga Mark Brunga
Kur udhëton në linjat Durrës – Tiranë, dhe anasjelltas, në dy rrugët, në afërsi të territorit të Sukthit e Shijakut vihen re disa antena të larta me kavo të fuqishme që i mbajnë të fiksuara. Dikur ato grishnin të madh e të vogël me madhështinë e tyre, që gati – gati përfaqsoheni një tjetër variant të oxhaqeve gjer në qiell. Dhe ata që kishin ndopak njohuri se ç`funksion kryenin ato gjëra që ngjanin dhe të frikshme nganjëherë, e shpjegonin me krenari të ligjshme “pse-në, që thënë shkurt ishte: Për të përhapur valët e Radio Tiranës kudo në botë, gjer në Kinë madje (nënkupto: zërin e partisë, zërin e masave, zërin e proletariatit tonë punonjës, zërin e socializmit ngadhnjimtar).
Sipërfaqja ku shtrihen ato është mjaft e madhe, ndërsa antenat ngrihen në një lartësi mbi 70 metra. Kompleksi i antenave është njihet si Radiostacioni i Fllakës. Duke marrë emrin e vendit se ku është ngritur. Falë atyre, emisionet radiofonike shumëgjuhëshe “Ju flet Tirana” arrinin deri në kinë e në Kilin e largët të kontinentit Amerikano Jugor. Pas prishjes me shtetin kinez, megjithëse objekti i rëndësisë së veçantë ishte ndërtuar me kontributin e këtij shteti, filluan emtimet e emisioneve radiofonike në RTSH edhe në gjuhen kineze, për të “sqaruar” popullin kinez mbi “tradhëtinë revizioniste të udhëheqjes komuniste të PK Kineze”.
Spikerat kinezfolës ishin nga armata e studentëve shqiptare që kishin studiuar në R. P.të Kinës.
Disa kilometra më në thellësi ndodhet edhe Radiostacion i Rrethit. Janë plotësim i njëri tjetrit. Dikur as që mund të imagjinoje që të hynte ndonjë civil në brendësi të tyre, pasi ruheshin me reparte ushtarake që vareshin direkt nga Ministria e Brendëshme. Trupat ushtarake kishin uniforma me çizme të njëjta si trupat e Kufirit Shtetëror, si dhe normë ushqimi më cilësore se të reparteve ushtarake të trupave të zakonshme të Këmbësorisë ose Artilerisë.
Tashmë duket çudi se si ndërtimet informale kanë pushtuar një pjesë të territorit të Fllakës. Por për fat, mjediset e Radiostacionit kanë mbetur të paprekura, madje dhe nga vala e furishme e skrapmbledhjes dhe e skrapshitjes, e njohur si skrapvjedhje e çdo gjëje të metaltë, përfshirë dhe telat për nderjen e rrobave nëpër ballkone e dritare. Vende – vende është i pushtuar dhe nga ferrat. Dikur në keto mjedise kane pasur dhe shume lepuj, e që me humor gjuheshin “kontrabandë” nga oficerët e shërbimit.
Pak histori…
Për të sqaruar historikun e tyre, iu drejtuam piktorit shijakas Agim Faja. Pasi ai njihet si përmbledhes i historikut të Shijakut. Agimi duke iu referuar shënimeve të hedhura në vite sqaron se për herë të parë është ngritur Radiostacioni i Rrethit në Shijak, afër kryqëzimit të rrugës Shijak – Ndroq, nga rruga e vjetër Plepa – Tiranë. Për ngritjen e tijë u përzgjodh vendi ku më parë kishte qënë një fushë aviacioni ushtarak italian. Ky radiostacion u realizua nga inxhinierë sovjetike, fillimisht në vitet 1958-1959. Dhe pas prishjes së madhe me rusët, në vitin 1961 erdhën inxhiniere kinezë të cilët përfunduan disa punime që lidheshin me rritjes e kapaciteteve të Radiostacionit me aparatura të reja më moderne. Ky Radiostacion funksiononte me linja kabllore. Pas disa viteve, kur lindi nevoja për të rritur nivelin e propogandës komuniste të asaj periudhe, u projektua e u ndërtua një Radiostacion tjetër me kapacitet shumë më të madh, ai i Fllakës, i cili funksononte me rele. Si specialistë nga Shijaku kanë punuar Lulzim Berhami, Enver Muça, etj. Qendra e transmetimeve të emisioneve ishte në Gllavë. Gjatë ndërtimit të Radiostacionit ka rënë dhe kanë humbur jetën edhe një specialist kinez kur po realizohej montimi i njerës prej antenave.
“Gjuhët e gjata” të Radiostacioneve
Sipas historikut të Radios Shqiptare, deri në vitin 1961, pas prishjes së marrëdhënieve më Bashkimin Sovjetik, nëpërmjet këtyre antenave, ishin transmetuar emisione vetëm në gjashtë gjuhë të huaja: greqisht, serbokroatisht, italisht, frëngjisht, anglisht dhe arabisht, e pas këtij viti nisën të transmetohen emisione edhe në rusisht, bullgarisht, gjermanisht e më pas në çekisht, hungarisht, polonisht, portugalisht, spanjisht.
Në vitet e mëvonëshme u emetuan edhe në gjuhë të tjera, si indonezisht, turqisht, suedisht, persisht, kinezçe, madje edhe suedisht.
Si mbrohej nga ushtria “shqipja marksiste – leniniste”
Përveç trupave ushtarake të brendshme, e gjithë zona përrreth 2 Radiostacioneve ishte tërësisht e militarizuar. Harqet e kodrave te ulëta rreth e qark tyre ishin të tejmbushura me armë të rënda artilerie. Mes tyre kishte të instaluara edhe armë katjushka në Shilore të Shijakut, si dhe një sasi raketash me rreze të mesme SAM 2 në Maminas.
Ja cfarë kujton nga ato vite ish-ushtari nga Vlora në këto reparte Qatip Mara: “Afër muzgut të mbrëmjes së 14 dhjetorit 1968, autokolona me makina u nis drejt Tiranës. Pas 6 ditë qëndrimi në repartin e Kamzës, na nisën në repartin Shilore të Shijakut. Na sqaruan situatën luftarake, duhej të mbronim Radiostacionin e Shijakut nga një sulm i mundshëm i agresorëve rusë apo amerikanë. Aty na lajmëruan se do të shërbenim në grupin e katjushkave, makina luftarake 130 mm.e cila ishte përdorur nga ushtria sovjetike kundër ushtrisë naziste hitleriane. Na porositën të shërbenim me përkushtim, sepse ishim zgjedhur nga familje të besuara nga komanda ushtarake. Mbritëm shumë shpejt në Shilore të Shijakut. Kapanonet e gjata ishin si stalla kuajsh, dritaret ishin mbuluar me plasmase dhe ishin shumë të ftohta. Na detyruan të mbushnim dyshekët me kashtë dhe të rregullonim mjedisin e brendshëm të këtij reparti mes lagështisë dhe baltës në gropën me emrin Shilore, e cila ishte e rrethuar nga perëndimi, jugu dhe lindja nga kodrat e Shijakut dhe Karpenit. Vetëm nga veriu kishte hapësirë fushore ku të përlante era e ftohtë që të thante fytyrën.
Më tej Mara kujton stërvitjen për t`u prefeksionuar ne armët që dispononin. Ai shkruan: “Katjushkat ishin makina luftarake 130 mm, të cilat nuk ishin përdorur pas Luftës së Dytë Botërore. Ato ishin dhuruar nga Stalini për ushtrinë shqiptare dhe ishin mbajtur në garnizone ushtarake deri në vitin 1968. Makina mbi shpinën e së cilës ishte montuar arma e Katjushkës, ishte marka amerikane Xhejms me dy ridoto dhe shumë goma, e cila ecte nëpër çdo terren tokësor. Në kabinën e makinës përball vendqëndrimit të komandantit të katjushës ishte i montuar një volant sferik me 16 numra, i cili kishte një dorezë që komandanti Katjushës e rrotullonte dhe brenda një sekonde niseshin 16 predha drejt objektivit goditës. Predhat vendoseshin mbi shpinën e makinës në tetë shina të gjata hekuri, në çdo shinë futeshin dy predha luftarake, një nga sipër shinës dhe tjetra poshtë shinës. Në shinë bëhej kontakti elektrik nga volanti tek kabina nga komandanti i katjushkës. Predhat ishin të gjata pothuaj sa gjatësia e një ushtari trup mesatar”. Është fjala për armën legjende të luftës së II-të botërore, në mbrojtje të “shqipes komuniste” që tejshkonte anekënd botës.
Sot
Pas rreth 40 viteve në përdorim aktiv të ketyre radiostacioneve, duket edhe me sy te lirë se ato janë tashmë në moshën e pleqërise. Njerëzit e shumtë që viheshin re dikur, teknikë, specialistë, mirëmbajtës dhe inxhinierë elektronikë të radiondërlidhjes, tashmë nuk shihen më. Ndryshe nga kohët e kaluara kur ruhej nën masa të forta sigurie nga batalioni i sigurimit të Ministris së Punëve të Brëndëshme, tashmë ato ruhen me roje kompanie të policive private.
Radiostacionet punojnë pjesërisht. Ndërsa një pjesë tjetër, kryesisht me e shumta e impianteve transmetuese, tashmë janë në konservim. Miku im i vjetër , gazetari i Radio Tiranës, Demir Gjergji, thotë se janë disa emisione për bashkëatdhetarët të Radio Tiranës që transmetohen nepërmjet Fllakës. Gjithashtu ky Radiostacion është marrë në përdorim me kontratë disavjeçare nga një radiokompani kineze që jep lajme për shtete të ndryshme për llogari të Radios Kineze. E ardhmja e këtyre Radiostacioneve mbetet ende nën mjegullnajën e vendimeve të ardhshme qeveritare: se cili do të jetë fati përfundimtar i “azilit teknologjik” të tyre, ndryshim destinacioni apo muze. Sot për sot asnjë nuk është i aftë të japë një parashikim ekzakt. /tesheshi.com/
