Ministria turke e Shëndetësisë ndalon operacionet cezariane të planifikuara në klinika. Kritikët e shohin këtë si kufizim të lirisë së grave për të marrë vendimet e tyre dhe një hap më tej drejt idealit konservator të familjes.
“Qendrat mjekësore nuk lejohen më të kryejnë prerje cezariane të planifikuara”. Kjo thuhet në rregulloren e botuar në Gazetën Zyrtare të Turqisë më 19 prill. Vendimi i Ministrisë së Shëndetësisë është i qartë: “Prerjet cezariane ndalohen në të ardhmen, përveç nëse janë të nevojshme nga ana mjekësore”.
Institucionet në Turqi që nuk kanë sallat e tyre të operacionit e kanë gjithashtu të ndaluar të hapin reparte obstetrike. Përveç kësaj, rregullorja e re përcakton dokumentimin dixhital të të dhënave të pacientëve dhe i detyron institucionet e kujdesit shëndetësor të zbatojnë standarde moderne kur bëhet fjalë për sigurinë dhe transparencën e të dhënave. Kontrollet e rregullta duhet të sigurojnë që trajtimet mjekësore janë në përputhje me udhëzimet shkencore.
Këto rregulla më të rrepta të Ministrisë së Shëndetësisë në fushën e obstetrikës kanë shkaktuar polemika të ashpra në Turqi prej ditësh.
Prerjet cezariane, ende shumë të zakonshme
Burime pranë qeverisë pohojnë se numri i lindjeve me prerje cezariane është gjithsesi në rënie, megjithëse ky argument nuk mbështetet nga statistikat. Në realitet, numri i lindjeve me prerje cezariane në Turqi i tejkalon shumë mesataret evropiane dhe të vendeve të OECD-së. Në vitin 2017, Turqia kryesoi statistikat globale. Sipas të dhënave të OECD-së, përqindja e prerjeve cezariane të kryera në vitin 2018 ishte 51.9 përqind, ndërsa në vitin 2022 u rrit në 57.2 përqind.
Në Bashkimin Evropian, tendenca është shumë më e moderuar: në vende si Suedia, Holanda dhe Franca, përqindja e lindjeve me prerje cezariane është rritur vetëm pak. Parimi evropian është: prerje cezariane vetëm kur është e nevojshme nga ana mjekësore dhe gjithmonë në dialog midis mjekut dhe gruas në lindje. Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut bën thirrje gjithashtu për standarde të rrepta kur kufizohet zgjedhja e metodës së lindjes për të mbrojtur të drejtën për të vendosur për trupin e vet.
“Të paktën tre fëmijë” – natyrisht?
Ndërsa shumë vende po avokojnë për të drejta më të mëdha vendimmarrëse për gratë, Turqia po ndjek rrugën e kundërt. Qeveria e Erdoganit po shkakton një stuhi reagimesh me këtë iniciativë të re. Për më shumë se 23 vjet, ai ka zbatuar të ashtuquajturat politika “të orientuara drejt familjes”, të cilat shumë feministe i kritikojnë si mizogjiniste.
Në vitin 2008, Erdogan u bëri thirrje grave turke të “kishin të paktën tre fëmijë”, gjë që shkaktoi polemika të mëdha atëherë, ashtu siç ndodh edhe sot. Qëllimi, sipas kreut të shtetit, është të frenohet ndryshimi demografik dhe plakja e popullsisë. Erdogan deklaroi gjithashtu në vitin 2012: “Ne duam të rrisim të rinj fetarë” dhe e ka përsëritur këtë qëllim shumë herë që atëherë.
Duke shpallur vitin 2025 si “Viti i Familjes”, qeveria tani dëshiron të vendosë vlerat tradicionale islame në qendër të politikës së saj familjare dhe të promovojë familjen si themel të shoqërisë, shkruan Deutsche Welle.
“Dil menjëherë nga dhoma jonë e gjumit!”
Organizatat për të drejtat e grave po e kritikojnë ashpër rregulloren. “Debati mbi prerjen cezariane nxitet nga diskursi mizogjin dhe masat që synojnë të fajësojnë gratë dhe të marrin kontrollin e trupave të tyre. Një qasje që i detyron gratë të lindin dhe përshkruan se çfarë lloj nënash duhet të jenë, është një sulm ndaj të drejtës së tyre për të vendosur vetë për trupat, pjellorinë dhe jetën e tyre. Roli i shtetit nuk është t’u diktojë grave se si do të lindin”, tha për DË organizata për të drejtat e grave “Purple Roof” (Mor Çatı).
Canan Gulu, presidente e Federatës së Shoqatave të Grave të Turqisë (TKDF), beson se kjo rregullore përfaqëson një shkelje të qartë të kushtetutës turke, konventave ndërkombëtare dhe të drejtave themelore të njeriut. “Kushtetuta i garanton çdo qenieje njerëzore të drejtën për jetë, si dhe mbrojtjen dhe zhvillimin e integritetit të tyre fizik dhe psikologjik”, tha Gulu në njoftimin e tij për shtyp.
“Ndërhyrja në vendimin për metodën e lindjes është një sulm i drejtpërdrejtë ndaj pavarësisë fizike të grave dhe të drejtës së tyre për shëndet. Mëmësia e detyruar, lindja e detyruar e fëmijëve, ndalimi i prerjeve cezariane – të gjitha këto shkelin thellësisht të drejtën e grave për vetëvendosje. Ne do ta mbrojmë të drejtën e grave për autonomi trupore.”
Me kritikat e saj, Gulu i bashkohet një numri gjithnjë e në rritje zërash nga shoqëria civile dhe lëvizja e grave që e shohin politikën shëndetësore të qeverisë si një ndërhyrje të motivuar ideologjikisht. Shteti i sheh gratë si “makina lindjeje”, thotë ajo, dhe kërkon: “Mjaft më – dilni nga dhoma jonë e gjumit!”.
Kritika të ashpra edhe nga opozita
Ka reaguar ashpër dhe partia kryesore e opozitës- CHP. Ajlin Nazliaka, nënkryetarja e partisë përgjegjëse për politikën familjare dhe sociale, paralajmëron për pasojat për gratë në zonat rurale: “Në shumë rrethe dhe fshatra, qendrat mjekësore janë e vetmja qasje në kujdesin shëndetësor bazë. Nëse prerjet cezariane të planifikuara nuk janë më të mundura atje, ky është një hap i madh prapa për sigurinë e grave shtatzëna.”
Paralajmërimi i saj është i qartë: “Ky vendim kërcënon jo vetëm liritë, por edhe jetët. Vendimin për metodën e lindjes e merr gruaja së bashku me mjekun e saj. Larg duart nga trupat e grave!”. /tesheshi.com/
