Sipas një njoftimi nga vetë presidenti serb Vuçiç, SHBA-të pritet të vendosin sanksione ndaj industrisë së naftës të Serbisë, për shkak të raportit të saj energjitik me Rusinë, të cilat mund të sjellin pasoja të mëdha ekonomike dhe politike për Serbinë.
Dokumenti zyrtar ende nuk ka mbërritur në derën e autoriteteve serbe, dhe sipas njohurive të Blic, as në adresën e NIS-it, kompanisë shtetërore të naftës në Serbi, porqë mund të supozohet se çfarë përmban. Është një dokument i miratuar në mes të nëntorit, në prag të zgjedhjeve presidenciale në Amerikë, dhe mund të ndalojë Serbinë, ose më mirë NIS-in, të importojë naftë, sepse kjo kompani është në pronësi të shumicës nga Rusia.
Meqenëse përmbajtja e dokumentit nuk dihet ende, ka disa opsione se çfarë mund të thotë kjo.
Njëra është anulimi i Swift-it në NIS, pra bllokimi i pagesës së naftës bruto edhe nëse arrin ta blejë diku. Një version tjetër, ndoshta më i sigurt, është ndalimi i transportit nëpërmjet JANAF-it, pra gazsjellësit kroat që arrin në rafinerinë e Pançevos. Kjo edhe para se të skadojë kontrata dyvjeçare e lidhur mes NIS dhe JANAF më 31 dhjetor, ndaj është e logjikshme të supozohet se nuk do të vazhdohet.
Sipas asaj kontrate, NIS rezervoi kapacitetet e JANAF-it për transportin e 6.2 milionë tonë naftë bruto (plus ose minus 10 për qind) me parimin “plot për bosh”. Në të njëjtën kohë, të paktën dy të tretat e naftës ruse erdhën nga Iraku dhe Kazakistani përmes atij tubacioni.
Në këtë skenar, nëse Serbisë nuk i jepet kohë shtesë për të gjetur rrugën e saj në këtë situatë, problemi mund të ketë pasoja të mëdha ekonomike, sepse nga janari NIS mund të mbështetet vetëm në rezervat që ka dhe ato që shteti i Serbisë zotëron. Kjo mund të rrezikojë funksionimin e ekonomisë dhe për këtë serbët kërkojnë urgjentisht zgjidhje, sepse në të kundërtën lënda e parë nuk do të arrijë për përpunim në rafinerinë e Pançevos. Një nga zgjidhjet sigurisht që do të ishte një përpjekje për të ulur pjesën e pronarit të shumicës, Gazprom Neft dhe Gazprom, e cila tani është 56.15 për qind, në nën 50 për qind. Megjithatë, pyetja është nëse dhe në çfarë kushtesh do të pajtohet partneri rus.
Vetë presidenti Aleksandar Vuçiç nuk e di ende se në cilin drejtim mund të shkojë dhe sa do t’i kushtonte Serbisë.
Sipas të dhënave nga Regjistri Qendror i Letrave me Vlerë, Gazprom Neft dhe Gazprom kanë 56,15 për qind pronësi në ish-gjigantin shtetëror, ndërsa 29,87 për qind është në pronësi të Republikës së Serbisë, ndërsa pjesa tjetër është në duart e aksionarëve të vegjël dhe qytetarëve. Në vitin 2008, Serbia i shiti 51 për qind të aksioneve të kompanisë shtetërore serbe të naftës NIS kompanisë ruse Gazprom Neft pa tender për 400 milionë euro si pjesë e marrëveshjes së naftës dhe gazit ndërmjet Serbisë dhe Federatës Ruse.
Situata është jashtëzakonisht e komplikuar dhe në rast se Swift hiqet, atëherë NIS, edhe pse do të arrinte të blinte naftë bruto në tregun botëror, nuk do të mund të paguante. Në të njëjtën kohë, ky opsion ngre pyetjen se kush do t’i shiste arin e zi një kompanie ndaj së cilës Amerika ka vendosur sanksione. NIS ka ende probleme me disa kompani globale që nuk duan të bëjnë biznes me një kompani që ka shumicën e kapitalit rus.
