Ishte një mision që zgjati shumë më tepër se sa ishte planifikuar.
Astronautët e Shteteve të Bashkuara Sunita “Suni” Williams dhe Barry “Butch” Wilmore shkuan në hapësirë në bordin e Boeing Starliner Calypso më 5 qershor 2024. Ata ishin planifikuar të kalonin tetë ditë në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës (ISS).
Por, ndërsa anija kozmike iu afrua stacionit, shtytësit e saj dështuan dhe NASA urdhëroi astronautët të qëndronin në ISS derisa të kuptonin se si t’i kthenin.
Kjo zgjati nëntë muaj, ose 288 ditë, dhe Williams dhe Wilmore janë tani në mesin e astronautëve të NASA-s me qëndrimin më të gjatë në hapësirë në një mision të vetëm.
Splashdown confirmed! #Crew9 is now back on Earth in their @SpaceX Dragon spacecraft. pic.twitter.com/G5tVyqFbAu
— NASA (@NASA) March 18, 2025
Kush e ka kaluar kohën më të gjatë në hapësirë?
ISS orbiton në një lartësi prej 354 kilometrash, ndërsa distanca mesatare nga Marsi në Tokë është 225 milionë kilometra të pabesueshme.
Astronauti Frank Rubio mban rekordin për misionin më të gjatë hapësinor të NASA-s, duke kaluar më shumë se një vit në ISS.
Rekordi i përgjithshëm për një fluturim hapësinor i takon rusit Valery Polyakov, i cili kaloi 437 ditë në stacionin hapësinor Mir.
We're getting our first look at #Crew9 since their return to Earth! Recovery teams will now help the crew out of Dragon, a standard process for all crew members after returning from long-duration missions. pic.twitter.com/yD2KVUHSuq
— NASA (@NASA) March 18, 2025
Kur u kthye në Tokë misioni SpaceX Crew-9?
Anija kozmike SpaceX Dragon, që mbante Williams dhe Wilmore në Tokë, u kthye rreth orës 17:57 me orën lokale (21:57 GMT) pranë bregut të Floridës, pasi u nda nga ISS në 05:05 GMT.
Gjithashtu me Wilmore dhe Williams ishte astronauti rus i Roscosmos, Alexander Gorbunov.
Tani që ata janë në tokë, ekuipazhi do të duhet të përshtatet me kthimin në Tokë, si fizikisht ashtu edhe mendërisht.
Si e dëmton trupin jeta në hapësirë?
Të kalosh muaj në mikrogravitet është brutale për trupin. Pa tërheqjen gravitacionale të Tokës, muskujt tkurren, kockat dobësohen dhe lëngjet e trupit zhvendosen.
Astronautët humbasin masën muskulore shpejt sepse nuk i përdorin këmbët për të mbështetur peshën. Kockat e tyre bëhen të brishta dhe humbasin një për qind të masës së tyre kockore në muaj – që është e barabartë me një vit të tërë plakjeje në Tokë.
Rrezatimi është një tjetër shqetësim i madh. Edhe pse ISS mbrohet nga magnetosfera e Tokës, astronautët në misione që zgjasin gjashtë muaj ose më gjatë marrin më shumë se dhjetë herë rrezatim që ndodh natyrshëm në Tokë. Ekspozimi i zgjatur lidhet me një rrezik më të lartë të kancerit dhe rënie të mundshme njohëse.
Masa trupore dhe lëngjet: Astronautët humbasin rreth 20 për qind të lëngjeve trupore dhe rreth pesë për qind të masës së tyre trupore ndërsa janë në hapësirë.
Muskujt: Mikrograviteti shkakton atrofi të muskujve, por ushtrimi dy orë në ditë, gjashtë ditë në javë dhe marrja e suplementeve mund të zvogëlojë humbjen e muskujve.
Lëkura: Lëkura është e hollë, grihet lehtë dhe shërohet më ngadalë në hapësirë.
Sytë: Mikrograviteti dëmton shikimin, ndërsa rrezatimi rrit rrezikun e kataraktit.
ADN: Shumica e gjeneve rivendosen pas kthimit në Tokë, por rreth shtatë për qind mbeten të ndërprera.
Psikosomatika dhe funksionet njohëse: Rrezatimi mund të shkaktojë dëmtim të trurit dhe fillimin e sëmundjes së Alzheimerit. Hapësira prish orientimin, duke shkaktuar sëmundje të lëvizjes.
Sistemi kardiovaskular: qarkullimi i gjakut ngadalësohet dhe prodhimi i qelizave të kuqe të gjakut zvogëlohet. Aritmia kardiake është e zakonshme.
Sistemi imunitar: Sistemi imunitar dobësohet. Gjashtë muaj ekspozim ndaj rrezatimit në hapësirë është i barabartë me dhjetëfishin e ekspozimit vjetor në Tokë.
Kockat: Deformimi i skeletit dhe humbja e kockave janë të mundshme me një humbje prej një për qind të masës kockore çdo muaj. Astronautët bëhen më të gjatë sepse shtyllat e tyre zgjerohen ndërsa janë në orbitë.
PROMISE MADE, PROMISE KEPT: President Trump pledged to rescue the astronauts stranded in space for nine months.
Today, they safely splashed down in the Gulf of America, thanks to @ElonMusk, @SpaceX, and @NASA! pic.twitter.com/r01hVWAC8S
— The White House (@WhiteHouse) March 18, 2025
Si rimëkëmbet trupi në Tokë?
Kthimi në Tokë nuk zhbën menjëherë muajt e tendosjes në trupin e një astronauti. Ndërsa trupat e tyre përshtaten me gravitetin, ata përjetojnë probleme të ekuilibrit, marramendje dhe funksion të dëmtuar kardiovaskular.
Edhe muaj pas uljes, jo gjithçka rikuperohet. Ata përballen me rreziqe afatgjata për shëndetin, duke përfshirë kancerin, dëmtimin e nervave dhe sëmundjet degjenerative.
Mbërritja nga hapësira: shtylla kurrizore kthehet në madhësinë normale. Fryrja e barkut nuk është më problem dhe presioni i gjakut po normalizohet.
Një javë më vonë: Sëmundja e lëvizjes, çorientimi dhe problemet e ekuilibrit zhduken. Gjumi kthehet në normalitet.
Dy javë më vonë: Sistemi imunitar rimëkëmbet dhe lëngjet e humbura të trupit zëvendësohen. Prodhimi i qelizave të kuqe të gjakut kthehet në normalitet.
Një muaj më vonë: Rimëkëmbja e muskujve është pothuajse e plotë dhe afër niveleve të para fluturimit.
Tre muaj më vonë: Rimëkëmbja e lëkurës ka përfunduar. Masa trupore kthehet në nivelin e tokës dhe problemet e shikimit nuk ekzistojnë më.
Gjashtë muaj më vonë: Rreziku i frakturave të kockave mbetet, ashtu si edhe rreziku i rritur i kancerit, 93 për qind e gjeneve kthehen në normalitet, por shtatë për qind mbeten të ndërprera. /tesheshi.com/
