Në muret e Budapestit këtë javë, një poster interesant i opozitës provokonte se si qeveria hungareze dëshironte të merrte lëmoshën e Bashkimit Europian në të njëjtën kohë që përjashtonte veten nga mekanizmi për ndarjen e përgjegjësisë për refugjatët. “Përshëndetje, Bruksel”, lexohej në poster. “Ne ende dëshirojmë të kemi paratë tuaja!”
Posteri është një kujtesë se ndërsa referendumi në Hungari u nxit nga të njëjtat frustrime që sollën votën Brexit në qershor, e djathta hungareze nuk dëshiron që të largohet nga Bashkimi Europian. Në vend të kësaj, ata duan diçka që ndoshta është më shumë si një kërcënim për të ardhmen e BE-së: dëshirojnë të qëndrojnë si pjesë e bllokut – dhe ta shkatërrojnë atë nga brenda.
Kryeministri nacionalist, Viktor Orbán kërkon atë që ai e quan kundër-revolucion kulturor brenda Bashkimit Europian – një autonomi më të madhe për shtetet kombëtare dhe më pak theks në parimet liberale dhe humanitare.
Ndërkohë që Hungaria ka luajtur tradicionalisht një rol minor në politikat europiane, ambicja e Orban e ka shndërruar atë në zërin kryesor populist në Europën bashkëkohore. Referendumi i së dielës së shkuar ishte përpjekja e tij e fundit për të ndërtuar bazament politik për një të ardhme joliberale për Europën – vetë Orban e paraqiti votimin si një fitore.
Por, analistët vënë në dukje se në fund, ai dështoi të inkurajonte pjesën më të madhe të popullsisë për të votuar kundër refugjatëve dhe kundër një vizioni më humanist të BE-së. Si rezultat, ky dështim ka sjellë një frymëmarrje të papritur për politikanët europianë idetë e të cilëve Orban i kundërshton fuqishëm –Angela Merkel, kancelarja gjermane, dhe Jean-Claude Juncker, presidenti i Komisionit Europian.
“Referendumi do të shihet si lehtësim në Bruksel”, thotë András Bíró-Nagy, ish-zyrtar i BE-së dhe kreu i kërkimeve në Zgjidhje Politike, organizatë me seli në Budapest. “Eshtë qartësisht një rezultat zhgënjyes për Orban dhe mendoj se si rezultat do të vuajnë edhe ambicjet e tij europiane. Në politikën e brendshme, ai do të përpiqet ta kthejë në fitore, por kjo nuk dërgon ndonjë sinjal të fortë në Bruksel. Si mund ta fitojë ai një kundër-revolucion kulturor në Europë nëse nuk mund të realizojë një referendum të vlefshëm për çështjen më të rëndësishme në vend?”.
Hapat pas për politikën e përbashkët të BE-së për azilkërkuesit, çështja në qendër të referendumit, kanë gjasa të vazhdojnë, sipas Bíró-Nagy. Por, “momenti i tij ideologjik në nivelin europian është stopuar”.
Gerald Knaus, kreu i Iniciativës së Stabilitetit Europian, një organizatë me bazë në Berlin, thotë se shpreson që zmbrapsja e Orban të mund të lehtësojë edhe ndikimin psikologjik që ka mbi liderët e tjerë europianë. Një kritik me ndikim i liderit hungarez, Knaus thotë se anëtarët e partisë Europiane Popullore, aleancës më të madhe europiane të partive të qendrës së djathtë, duhet ta përjashtojnë partinë e Orban, politikat e së djathtës ekstreme të së cilës tashmë bien në kundërshtim me rrymën e demokracisë kristiane.
“Nëse ai dështon të marrë 50 përqindëshin e duhur në një referendum që e ka ndërmarrë vetë, ku ai mobilizoi çdo gjë për të bërë njerëzit të votojnë, kjo duhet parë si një shenjë se ai në fakt është i dobët”, argumenton Knaus . “Dhe dominimi i tij total dhe i dukshëm në politikën hungareze ka të bëjë me dobësinë e opozitës si dhe me sistemin e çuditshëm elektoral më shumë sesa me popullaritetin e tij”.
Por, Knaus paralajmëron se Orban ka një ndikim jo proporcional në punët europiane, e kjo shpjegohet me “indiferencën tronditëse nga ana e BE për t’i marrë seriozisht ligjet e veta”. Megjithatë, sipas Knaus, “është ende shumë shpejt, pavarësisht rezultatit të referendumit, që të mos e llogarisësh Orban”.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
