Te Sheshi
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
    • All
    • Afrika
    • Amerika
    • Azia
    • Ballkani
    • Europa
    • Kosova
    • Lindja e Mesme
    “Oh my God!”: një tragjedi amerikan në Ditën e Pavarësisë

    “Oh my God!”: një tragjedi amerikan në Ditën e Pavarësisë

    Financial Times: Plani “Aurora” për të zhvendosur palestinezët nga Gaza

    Financial Times: Plani “Aurora” për të zhvendosur palestinezët nga Gaza

    Gjermanët drejt “lënies” së birrës?!

    Gjermanët drejt “lënies” së birrës?!

    Nga Turqia, mesazh Greqisë për F-35

    Nga Turqia, mesazh Greqisë për F-35

    Fëmijët e djeshëm të Srebrenicës, si të Gazës sot: të vrarë pa asnjë faj!

    Fëmijët e djeshëm të Srebrenicës, si të Gazës sot: të vrarë pa asnjë faj!

    Khamenei del nga “strofulla”

    Khamenei del nga “strofulla”

    Trazira politike në Amerikë: Elon Musk, me parti të re

    Trazira politike në Amerikë: Elon Musk, me parti të re

    Çfarë po bën ushtria e Putinit?

    Çfarë po bën ushtria e Putinit?

    Oficeri izraelit: Luftëtarët palestinezë, të paparë!

    Oficeri izraelit: Luftëtarët palestinezë, të paparë!

  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet
No Result
View All Result
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
    • All
    • Afrika
    • Amerika
    • Azia
    • Ballkani
    • Europa
    • Kosova
    • Lindja e Mesme
    “Oh my God!”: një tragjedi amerikan në Ditën e Pavarësisë

    “Oh my God!”: një tragjedi amerikan në Ditën e Pavarësisë

    Financial Times: Plani “Aurora” për të zhvendosur palestinezët nga Gaza

    Financial Times: Plani “Aurora” për të zhvendosur palestinezët nga Gaza

    Gjermanët drejt “lënies” së birrës?!

    Gjermanët drejt “lënies” së birrës?!

    Nga Turqia, mesazh Greqisë për F-35

    Nga Turqia, mesazh Greqisë për F-35

    Fëmijët e djeshëm të Srebrenicës, si të Gazës sot: të vrarë pa asnjë faj!

    Fëmijët e djeshëm të Srebrenicës, si të Gazës sot: të vrarë pa asnjë faj!

    Khamenei del nga “strofulla”

    Khamenei del nga “strofulla”

    Trazira politike në Amerikë: Elon Musk, me parti të re

    Trazira politike në Amerikë: Elon Musk, me parti të re

    Çfarë po bën ushtria e Putinit?

    Çfarë po bën ushtria e Putinit?

    Oficeri izraelit: Luftëtarët palestinezë, të paparë!

    Oficeri izraelit: Luftëtarët palestinezë, të paparë!

  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet
No Result
View All Result
Te Sheshi
No Result
View All Result
Porosit Web Porosit Web Porosit Web

A keni dëgjuar për Eksperimentin e Burgut të Stanfordit?

Një zhvillim i vitit 1971 në funksion të një studimi psikologjik: si u nis e si u bitis

by te Sheshi
27/09/2024
in Shkencë & Jetë, Të fundit
Reading Time: 3 mins read
A A
A keni dëgjuar për Eksperimentin e Burgut të Stanfordit?
36
SHARES

Psikologu i Stanfordit, Philip Zimbardo, mori fonde të konsiderueshme nga Marina e SHBA-së dhe Korpusi i Marinës për të hetuar ndërveprimet dhe dinamikën midis rojeve dhe të burgosurve në burgje në vitin 1971.

Ai eksperiment, i njohur sot si Eksperimenti i Burgut të Stanfordit, më vonë u bë një nga studimet më të diskutueshme në historinë e psikologjisë.

Eksperimenti filloi me përzgjedhjen e 24 të rinjve, të gjithë pa precedentë penalë dhe me reputacion të mirë. Zimbardo e ktheu bodrumin e një ndërtese në Universitetin e Stanfordit në një burg të improvizuar, ku pjesëmarrësit zgjidheshin rastësisht për të luajtur rolet e rojeve ose të burgosurve.

Në këmbim, ata morën një tarifë prej 15 dollarë në ditë. Duket se gjithçka ishte menduar si një “lojë me role”, por shumë shpejt u kthye në një makth të vërtetë.

Shenjat e para të dhunës

Eksperimenti filloi më 13 gusht 1971. Ditën e parë, policia e vërtetë i mori të burgosurit nga shtëpitë e tyre dhe i futi në procesin e arrestimit, përfshirë marrjen e shenjave të gishtërinjve dhe fotografimin.

Që nga ai moment, pjesëmarrësve iu caktua një numër në vend të një emri për të arritur dehumanizimin e plotë.

Edhe pse dita e parë nuk solli ndonjë incident të madh, tashmë gjatë natës së parë situata filloi të përkeqësohej. Gardianët, të cilëve iu dhanë shkopinj dhe syze dielli të errëta, filluan menjëherë të ndëshkonin të burgosurit, duke i hequr dyshekët dhe duke i detyruar të flinin mbi betonin e ftohtë. Zhurmat e forta dhe shqetësimet gjatë natës e vështirësuan edhe më shumë situatën.

Kryengritje dhe dhuna e gardianëve

Dita e dytë solli pasojat e para të rënda. Një i burgosur pati një krizë nervore dhe duhej të linte eksperimentin. Dhe përpara se të lejohej ta bënte këtë, ai kaloi një “seancë dëgjimore për lirim me kusht”, me anë të së cilës Zimbardo qëllimisht përforcoi ndjenjën e pafuqisë së të burgosurit.

Revolta e të burgosurve u përshkallëzua pas asaj ngjarjeje. Ata ndaluan së ndjekuri udhëzimet dhe disa u mbyllën në qeli. Gardianët u përgjigjën shpejt me dhunë, duke i shtyrë të burgosurit në qelitë e mbipopulluara dhe duke i ndëshkuar duke u mohuar vazhdimisht të drejtat elementare, si përdorimi i tualetit. Në vend të kësaj, ata u detyruan të përdornin kova të cilat më pas do të qëndronin në qeli gjatë gjithë natës.

Sadizmi dhe shprishjet psikologjike

Në ditën e tretë të eksperimentit, Zimbardo vuri re një model sjelljeje shqetësuese. Rreth një e treta e rojeve filluan të shfaqin prirje të theksuara sadiste, duke shpikur metoda të reja ndëshkimi. Në vend që të mbeten vëzhgues objektivë, ata vetë u bënë pjesëmarrës aktivë në eksperiment.

Në ditën e katërt, gjendja mendore e të burgosurve ishte bërë alarmante. Disa shfaqën shenja të mendimeve për vetëvrasje, ndërsa të tjerë humbën plotësisht ndjenjën e realitetit, duke pranuar rolin e tyre si të burgosur të pafuqishëm.

Përfundimi i eksperimentit

Eksperimenti më në fund u ndërpre në ditën e gjashtë, kur e dashura e Zimbardos, Kristina Maslash, e diplomuar në psikologji, vizitoi burgun. Ajo u trondit nga ajo që pa dhe menjëherë vuri në dyshim moralin e studimit.

Tronditja e saj shërbeu si pikë kthese që zgjoi Zimbardon nga “fantazia e tij e errët”. Pas reagimit të saj, ai shpalli fundin e eksperimentit, megjithëse rojet, të përshtatur plotësisht me rolin e tyre, ishin dukshëm të zhgënjyer.

Zimbardo më vonë vuri në dukje se, pavarësisht nga fakti se më shumë se 50 njerëz vëzhguan eksperimentin, ishte vetëm Maslash që vuri në dyshim moralin e studimit. Zemërimi i saj shërbeu si një thirrje zgjimi për Zimbardon dhe ekspozoi anën e errët të psikologjisë njerëzore në kontekstin e pushtetit dhe dominimit.

Eksperimenti i Burgut të Stanfordit la një gjurmë të thellë në skenën shkencore dhe publike, duke nxitur diskutime të shumta rreth etikës në kërkime. Edhe pse zgjati vetëm gjashtë ditë, eksperimenti zbuloi se sa shpejt dhe lehtë njerëzit mund t’i nënshtrohen dëshirave sadiste kur u jepet pushteti dhe sa lehtë mund të humbet kufiri ndërmjet rolit dhe realitetit. /tesheshi.com/

Related Posts

“Oh my God!”: një tragjedi amerikan në Ditën e Pavarësisë
Amerika

“Oh my God!”: një tragjedi amerikan në Ditën e Pavarësisë

06/07/2025
Shpalosja e një vizion arsimor saudit në Tiranë
Sociale & Shoqëri

Shpalosja e një vizion arsimor saudit në Tiranë

06/07/2025
Financial Times: Plani “Aurora” për të zhvendosur palestinezët nga Gaza
Lindja e Mesme

Financial Times: Plani “Aurora” për të zhvendosur palestinezët nga Gaza

06/07/2025
Next Post
Gafa epike e presidentit të Haitit në OKB

Gafa epike e presidentit të Haitit në OKB

Nga Bujar M. Hoxha: Iniciativa e marrëzishme kryeministrore për ekskluzivitetin bektashian, mundësi për vështrim në konstruktin social

Nga Bujar M. Hoxha: Iniciativa e marrëzishme kryeministrore për ekskluzivitetin bektashian, mundësi për vështrim në konstruktin social

Çështje e BE-së: doner qepabi, turk apo…gjerman?!

Çështje e BE-së: doner qepabi, turk apo…gjerman?!

TË FUNDIT

  • Të fundit
“Oh my God!”: një tragjedi amerikan në Ditën e Pavarësisë

“Oh my God!”: një tragjedi amerikan në Ditën e Pavarësisë

06/07/2025
Shpalosja e një vizion arsimor saudit në Tiranë

Shpalosja e një vizion arsimor saudit në Tiranë

06/07/2025
Financial Times: Plani “Aurora” për të zhvendosur palestinezët nga Gaza

Financial Times: Plani “Aurora” për të zhvendosur palestinezët nga Gaza

06/07/2025
Erdogan, sërish në timon

Erdogan, sërish në timon

06/07/2025

NA NDIQNI!

KRYESORET

  • Kryesore
“Oh my God!”: një tragjedi amerikan në Ditën e Pavarësisë

“Oh my God!”: një tragjedi amerikan në Ditën e Pavarësisë

06/07/2025
Shpalosja e një vizion arsimor saudit në Tiranë

Shpalosja e një vizion arsimor saudit në Tiranë

06/07/2025
Financial Times: Plani “Aurora” për të zhvendosur palestinezët nga Gaza

Financial Times: Plani “Aurora” për të zhvendosur palestinezët nga Gaza

06/07/2025
Erdogan, sërish në timon

Erdogan, sërish në timon

06/07/2025

SHOSHITJE

  • Opinione

Nga Namir Lapardhaja: Gaza duhet të ripërkufizojë çfarë është e njerëzishmja

Nga Vladimir Kera: Në kohën e banalitetit, edhe lufta mbyllet me gallatë!

Nga Roald A. HYSA: Konflikti Iran-Izrael dhe Gaza

Nga Besim Limani: Kush po e menaxhon Vetëvendosjen sot?

Nga Lutfi Dervishi: “Bomba bërthamore” e Shqipërisë!

Nga Edmond Arizaj: “Sindromi Leart Vasili” dhe shoqëria shqiptare

Te Sheshi

© 2021 TESHESHI.COM - Portal mbarëkombëtar. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Harta e faqes

  • Arkiva
  • Bota dhe Rajoni
  • HOME
  • Kontakti
  • Redaksia
  • Retro-demo

Na ndiqni

No Result
View All Result
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet

© 2021 TESHESHI.COM - Portal mbarëkombëtar. Të gjitha të drejtat e rezervuara.