Pyetja po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme në kontekstin e ndryshimit të opinionit publik në Shtetet e Bashkuara, veçanërisht në mesin e brezit të ri.
Pas luftës gjenocidale në Gaza dhe përshkallëzimit të tensioneve rajonale, në skenën politike në Shtetet e Bashkuara ka dalë një pyetje që nuk do të ishte dëgjuar me një intensitet të tillë vetëm disa vite më parë: A po fillojnë amerikanët ta shohin Izraelin si një kërcënim?
Kjo pyetje po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme në kontekstin e ndryshimit të opinionit publik në Shtetet e Bashkuara, veçanërisht në mesin e brezit të ri. Sondazhet e shumta tregojnë një përkeqësim të imazhit të Tel Avivit si një “aleat strategjik” që e ka gëzuar prej kohësh.
Çfarë fshihet pas kësaj kthese graduale të ngjarjeve? Si po i përgjigjen vendimmarrësit në Uashington opinionit publik në rritje që po merr formë gjithnjë e më shumë, megjithëse ende nuk ka arritur nivelin e ndikimit radikal në strukturat e administratës amerikane?
Hendeku në qëndrimet e publikut dhe politikanëve
Në pranverën e vitit 2025, Studimi Kombëtar Amerikan i Zgjedhjeve (ANES) publikoi rezultatet e hulumtimit të tij, i cili konsiderohet si një nga sondazhet më të besueshme dhe autoritative.
Është interesante se, për herë të parë që nga vitet 1940, një sondazh ka përfshirë një pyetje që iu drejtua amerikanëve nëse e shohin Izraelin si një kërcënim për Shtetet e Bashkuara, dhe rezultatet kanë gjeneruar shumë vëmendje.
Sondazhet si ato të kryera nga Qendra Kërkimore Peë e SHBA-së kanë treguar të dhëna tronditëse mbi rritjen e moshës dhe ndarjet partiake në perceptimin e Izraelit midis publikut amerikan. Ky ndryshim nuk është i rastësishëm, por është i lidhur me një numër faktorësh – nga skenat tronditëse të sulmeve brutale izraelite në Gaza deri te tendenca midis brezave të rinj për të vlerësuar marrëdhëniet e jashtme përmes prizmit të përfitimeve, kostove dhe rezultateve, në vend që të mbështeten vetëm në narrativat tradicionale fetare, historike dhe simbolike.
Një nga treguesit kryesorë të këtij ndryshimi ishte një raport nga The Washington Post, i cili zbuloi se një pjesë e madhe e amerikanëve kundërshtojnë një politikë “çeku të bardhë” në armatosjen e Izraelit. Për më tepër, ata hedhin poshtë çdo mundësi për të dërguar trupa ushtarake nëse konflikti në rajon përshkallëzohet.
Ndërsa degët legjislative dhe ekzekutive mbeten kryesisht të përkushtuara për ta parë Izraelin si një aleat të domosdoshëm, kritikat në rritje publike ngrenë pyetje rreth qëndrimit të ardhshëm të Izraelit në sytë e publikut amerikan.
The Guardian ka tërhequr vëmendjen ndaj këtij boshllëku, duke vënë në dukje se Kongresi dhe Shtëpia e Bardhë mbeten kryesisht imunë ndaj këtyre trendeve shoqërore, duke rritur rrezikun e një “boshllëku përfshirjeje” dhe duke paraqitur sfida për ata që përpiqen të përshtasin vullnetin e votuesve me zbatimin e politikave.
Shqetësime të reja
Mes këtyre ndryshimeve, Drejtori i Byrosë Federale të Hetimeve (FBI), Christopher Wray, dëshmoi para Kongresit në tetor 2023 rreth shqetësimeve të reja në lidhje me ndikimin e një aleance të fortë me Izraelin në sigurinë e atdheut amerikan.
Wray paralajmëroi për një “nivel kërcënimi terrorist” në rritje si rezultat i konfliktit të ripërtërirë midis Tel Avivit dhe Hamasit, duke vënë në dukje se Shtetet e Bashkuara janë në një “fazë të rrezikshme që kërkon vigjilencë maksimale”. Paralajmërimet rihapin debatin nëse përfshirja e qartë politike dhe ushtarake amerikane së bashku me Izraelin në ndonjë konflikt rajonal mund të rrezikojë interesat amerikane ose të çojë në hakmarrje.
Këto shqetësime nuk u kufizuan vetëm në kërcënimet që rrjedhin nga sjellja gjenocidale e Izraelit në Gaza. Ato u bënë më të theksuara kur konflikti midis Izraelit dhe Iranit u përshkallëzua në sulme të drejtpërdrejta më 13 qershor 2025. Reuters citoi një zyrtar ushtarak iranian të thoshte: “Konflikti nuk do të ndalet në kufij të caktuar, por do të përhapet në bazat amerikane në rajon”.
Për Uashingtonin, kjo deklaratë është një kërcënim implicit, pasi ushtarët dhe objektet amerikane bëhen objektiva të mundshme. Shtetet e Bashkuara mund të gjenden në një përshkallëzim më të thellë dhe të paplanifikuar të konfliktit, veçanërisht nëse Izraeli kërkon ta tërheqë atë në një konflikt më të gjerë rajonal.
Teherani beson se Izraeli nuk do t’i kryente sulmet e tij pa miratimin dhe koordinimin amerikan, duke e konsideruar atë një “partneritet të hapur në agresion“, duke justifikuar çdo përgjigje ushtarake që mund të përfshijë shënjestrimin e objekteve të ndjeshme amerikane.
Në një raport të publikuar në të njëjtën kohë nga Al Jazeera, ministri i Jashtëm iranian Abbas Araghchi akuzoi Shtetet e Bashkuara se mbajnë “përgjegjësi të drejtpërdrejtë” për çdo sulm izraelit, duke njoftuar një “përgjigje të dhimbshme” që mund të dëmtojë interesat amerikane në rajon.
Aleat apo burim rreziku: sa e dobishme është ky marrëdhënie?
Mes kësaj situate të tensionuar, kanë rifilluar diskutimet rreth “përfitimeve strategjike” të marrëdhënies së veçantë midis Uashingtonit dhe Tel Avivit dhe rolit të saj në forcimin ose dëmtimin e pozicionit të Shteteve të Bashkuara në planin afatgjatë.
Në mars të vitit 2024, Qendra Cato publikoi një analizë që mund të duket ekstreme për avokatët e një marrëdhënieje tradicionale me Izraelin. Sipas analizës, Izraeli “nuk është më një burim përfitimesh strategjike”, por është bërë “një burim potencial rreziku për interesat e SHBA-së”.
Kjo ngre pyetje se pse Shtetet e Bashkuara vazhdojnë të ofrojnë një mbështetje kaq masive ushtarake dhe diplomatike, edhe pse Uashingtoni përballet njëkohësisht me sfida të mëdha si ngritja e Kinës dhe lufta në Ukrainë, të cilat po i tendosin aftësitë amerikane dhe po e bëjnë arritjen dhe ruajtjen e suksesit në fronte të shumëfishta dukshëm më të kushtueshme.
Në këtë kontekst, ku politika, siguria dhe ekonomia janë të ndërthurura, të dhënat e Studimit Kombëtar të Zgjedhjeve 2025 janë veçanërisht domethënëse, duke zbuluar se si amerikanët, në të gjitha grupet fetare, etnike dhe gjenerative, e perceptojnë Izraelin si një kërcënim.
Të dhënat paraqesin një tablo të detajuar, duke treguar se 56 përqind e amerikanëve e konsiderojnë Izraelin si një burim kërcënimi, pavarësisht nga intensiteti i tij, ndërsa 42 përqind e të anketuarve besojnë se Izraeli “nuk është aspak një kërcënim”.
Të dhëna më të hollësishme mbi të anketuarit që e shohin Izraelin si një kërcënim për Shtetet e Bashkuara tregojnë se 22 përqind e perceptojnë Izraelin si një kërcënim të kufizuar, 24 përqind si një kërcënim mesatar dhe afërsisht 16 përqind e vlerësojnë si një kërcënim të madh ose shumë serioz. Edhe pse numerikisht jo i madh, ky grup i fundit po fiton rëndësi gjithnjë e më të madhe në shtresa të caktuara shoqërore.
Shembulli më i theksuar i perceptimit të Izraelit si një “kërcënim serioz” vjen nga myslimanët amerikanë, ndër të cilët më shumë se 55 përqind e konsiderojnë Izraelin si një kërcënim “të madh” ose “shumë serioz”. Në të kundërt, pothuajse 60 përqind e hebrenjve amerikanë besojnë se Izraeli “nuk përbën asnjë kërcënim”.
Midis komuniteteve të krishtera (protestantë, katolikë dhe ortodoksë), pothuajse gjysma e të anketuarve e konsiderojnë Izraelin si “asnjë kërcënim” ose e klasifikojnë atë si një “kërcënim të kufizuar“, megjithëse disa prej tyre shprehin rezerva në lidhje me politikat e Tel Avivit dhe barrën e detyrimeve që Uashingtoni merr si rezultat.
Midis afrikano-amerikanëve, tendenca për ta perceptuar Izraelin si një “kërcënim serioz” është më e theksuar, gjë që mund të shpjegohet me lidhjen midis luftës për të drejtat e pakicave në Shtetet e Bashkuara dhe mbështetjes për lëvizjet çlirimtare jashtë vendit. Kjo është arsyeja pse diskursi i “solidaritetit me popullin palestinez” është tërheqës për një pjesë të konsiderueshme të qytetarëve afrikano-amerikanë.
Këta tregues tregojnë atë që ekspertët e marrëdhënieve ndërkombëtare e quajnë “boshllëku i përfaqësimit“: ligjet dhe projektligjet që mbështesin Izraelin kanë tendencë të miratohen me shumicë dërrmuese në Kongres, ndërsa një pjesë e konsiderueshme e votuesve shprehin kundërshtim ndaj armëve të pakufizuara ose përfshirjes më të madhe ushtarake.
Ky problem shoqërohet edhe me debatin mbi qasjen e Amerikës ndaj Lindjes së Mesme, pasi elitat që mbështesin fuqimisht Izraelin injorojnë zërat e rezervuar të të rinjve, gjë që çon në një ndjenjë në rritje midis këtij brezi se institucionet që i përfaqësojnë ata janë jashtë kontaktit me ndryshimin e ndjenjës publike.
Ndërsa njohuritë analitike sugjerojnë se një “segment i heshtur i shoqërisë” ende e sheh Izraelin si një “aleat thelbësor”, ekziston gjithashtu një segment gjithnjë e më i zëshëm i shoqërisë, ndikimi i të cilit po rritet vit pas viti, që e sheh Izraelin si një kërcënim për Shtetet e Bashkuara dhe hedh poshtë idenë e vazhdimit të mbështetjes së pakushtëzuar për Tel Avivin.
Ky segment i shoqërisë mund të pyesë: a mund të mbeten Shtetet e Bashkuara, përballë sfidave ekonomike dhe politike, peng i çdo përshkallëzimi të udhëhequr nga Tel Avivi në rajon?
Ky debat është i pranishëm edhe në qarqet intelektuale. Revista Foreign Policy paraqiti qëndrimin e studiuesve nga Instituti Cato të cilët argumentojnë se “Shtetet e Bashkuara mund të ripozicionohen në mënyra më të balancuara” dhe se vazhdimi i marrëdhënies së veçantë me Izraelin në kushtet aktuale kërkon rishqyrtim, sepse nuk është më e mjaftueshme të mbështetemi vetëm në narrativat historike në lidhje me Izraelin.
Dilema e “kostove dhe përfitimeve”
Një vështrim i situatës përmes prizmit të “kostove dhe përfitimeve” mund të hapë fusha të reja për kritika. Mbështetësit e një qasje më të kujdesshme ndaj Izraelit tregojnë koston në rritje të përfshirjes amerikane në tensionet në Lindjen e Mesme, në një kohë kur sfidat e paraqitura nga Rusia në Evropë dhe ngritja e Kinës në Paqësor kërkojnë ndarjen e burimeve të mëdha amerikane në përputhje me logjikën e prioriteteve.
Këto prioritete konkurruese mund ta tendosin më tej aftësinë e Uashingtonit për të vazhduar të investojë miliarda dollarë në Izrael pa asnjë kufizim apo kusht. Strategët përballen kështu me një pyetje kyçe: A do të sakrifikojnë Shtetet e Bashkuara çështje të ndjeshme të sigurisë kombëtare për të mbrojtur atë që disa e konsiderojnë thjesht “detaje” në politikën rajonale? Apo do të vazhdojnë me qasjen tradicionale të ruajtjes së fortifikimeve të sigurisë në Lindjen e Mesme për t’iu kundërvënë “armikut të tyre historik” – Iranit dhe aleatëve të tij rajonalë?
Tërheqja e Uashingtonit nga mbështetja e pakushtëzuar për Izraelin mund të mos duket e mundshme për momentin, por mbetet një opsion që Uashingtoni do ta marrë në konsideratë nëse kostot e sigurisë ose financiare rriten deri në atë pikë sa tendencat e opinionit publik nuk mund të injorohen më.
Periudha e mbështetjes pothuajse të plotë dypartiake për Izraelin në Kongres po fillon të tregojë çarje, veçanërisht brenda krahëve më të rinj të Partisë Demokratike, por edhe midis konservatorëve izolacionistë në radhët e Partisë Republikane.
Ndërsa fraksionet më konservatore mbeten një bastion i mbështetjes së gjerë për Izraelin, rrymat kundërshtare gjithnjë e më të zëshme mund ta detyrojnë Uashingtonin të ndryshojë kursin, veçanërisht nëse interesat e Uashingtonit në rajon kërcënohen nga konfliktet e provokuara nga Tel Avivi.
Nuk është e lehtë të përmbysësh perceptimin e një “aleance të thellë strategjike” vetëm brenda pak vitesh, por ndryshimet në opinionin publik mund të hapin rrugën për përmbysje të ardhshme, veçanërisht nëse shfaqet një moment politik që do të jetë qartë i dukshëm në fushatat e ardhshme zgjedhore dhe do të reflektohet gradualisht në peizazhin politik. /tesheshi.com/
