Izraeli shënon 70-vjetorin e krijimit, sipas kalendarit hebre, që kur u shpall pavarësia. Dita – 14 maj 1948, sipas kalendarit Gregorian – ishte një moment gëzimi të skajshëm mes popullit hebre në gjithë botën dhe erdhi tre vjet pas Holokaustit. Veprimi u refuzua nga shtetet fqinje arabe dhe pesë ushtri e sulmuan shtetin e sapoformuar, një ditë më pas.
Me qindra mijë arabë palestinezë u larguan apo u detyruan të lënë shtëpitë e tyre në luftën që pasoi krijimin e Izraelit, duke shënuar edhe fillimin e problemit të refugjatëve palestinezë që vazhdon edhe sot e kësaj dite. Rreth 600 mijë refugjatë hebrenj nga vendet arabe, sikundër edhe rreth 250 mijë të mbijetuar të Holokaustit në Europë, u vendosën në Izrael në vitet e para të ekzistencës së shtetit, duke e dyfishuar popullsinë hebreje në zonë.
Në vitin 1961, Izraeli nxorri përpara gjyqit në Jeruzalem, nazistin e rangjeve të larta, Adolf Eichmann, arkitektin e Holokaustit. Agjentët izraelitë e kapën atë në Argjentinë dhe e nxorrën fshehtaz jashtë vendit. Për javë më radhë, izraelitët u mbërthyen nga dëshmitë tmerruese të të mbijetuarve që u përballën me Eichmann në gjykatë. Ai u shpall fajtor dhe u var në vitin 1962.
Lufta gjashtëditore e vitit 1967 ndryshoi peizazhin e Lindjes së Mesme. Izraeli ndërmorri sulme paralajmëruese në Egjipt, lideri i të cilit kishte kërcënuar të fshinte shtetin hebre nga harta. Konflikti që pasoi me Egjiptin, Jordaninë dhe Sirinë përfundoi me pushtimin nga Izraeli të gadishullit të Sinait, të Gazës, Jeruzalemit Lindor, Bregut Perëndimor dhe të lartësive Golan. Po ashtu, kjo luftë solli edhe vendosjen e Murit Perëndimor në qytetin e Vjetër në Jeruzalem, një prej vendeve më të shenjta fetare, në duart hebreje, për herë të parë në pothuajse 2 mijë vjet.
Një moment përcaktues për Izraelin erdhi në vitin 1976, kur komandot izraelitë ndërmorrën një sulm dramatic për të shpëtuar më shumë se 100 pengje, pjesa më e madhe izraelitë apo hebrenj, që mbaheshin nga pengmarrës palestinezë apo pro-palestinezë në aeroportin Entebbe në Uganda. Pengjet e liruara më pas fluturuan drejt Izraelit. Kreu i forcave komando, Yoni Netanyahu – vëllai i kryeministrit aktual – u vra gjatë operacionit.
Shtrëngimi historik i duarve midis dy kundërshtarëve të vjetër – kryeministrit izraelit, Yitzhak Rabin dhe kreut të Organizatës për Çlirimin e Palestinës, Yasser Arafat – krijoi një moment të rrallë shprese për përfundimin e konfliktit izraelito-palestinez. Në shtator 1993, pas javësh me negociata sekrete, një marrëveshje e përkohshme e paqes u nënshkrua në lëndinën e Shtëpisë së Bardhë nën sytë e presidentit amerikan, Bill Clinton.
Dy vjet më pas, Rabin u vra gjatë një marshimi për paqen në Tel Aviv nga një nacionalist ekstremist hebre, që kundërshtonte marrëveshjen e paqes. Vdekja dërgoi valë tronditjeje në të gjithë Izraelin dhe dinjitarë nga e gjithë bota morën pjesë në funeralin e Rabin, shenjë e vlerësimit që kishin për të.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
