Te Sheshi
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
    • All
    • Afrika
    • Amerika
    • Azia
    • Ballkani
    • Europa
    • Kosova
    • Lindja e Mesme
    Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

    Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

    Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

    Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

    Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

    Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

    Një nëndetëse bërthamore amerikane, në një qytet evropian për herë të parë në histori

    Një nëndetëse bërthamore amerikane, në një qytet evropian për herë të parë në histori

    Videoja e parë e Oçalanit nga viti 1999, deklamimi: Lufta jonë mbarroi!

    Videoja e parë e Oçalanit nga viti 1999, deklamimi: Lufta jonë mbarroi!

    Pse luftëtarët palestinezë veshin mantele në fushën e betejës?

    Pse luftëtarët palestinezë veshin mantele në fushën e betejës?

    Një shpatë amerikane mbi këtë grua dinjitoze: mbiemrin e ka Albanese…

    Një shpatë amerikane mbi këtë grua dinjitoze: mbiemrin e ka Albanese…

    Thyerja e të gjitha rekordeve nga muslimani i politikës amerikane

    Thyerja e të gjitha rekordeve nga muslimani i politikës amerikane

    E ardhmja e Gazës në duart e Gjirit

    E ardhmja e Gazës në duart e Gjirit

  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet
No Result
View All Result
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
    • All
    • Afrika
    • Amerika
    • Azia
    • Ballkani
    • Europa
    • Kosova
    • Lindja e Mesme
    Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

    Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

    Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

    Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

    Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

    Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

    Një nëndetëse bërthamore amerikane, në një qytet evropian për herë të parë në histori

    Një nëndetëse bërthamore amerikane, në një qytet evropian për herë të parë në histori

    Videoja e parë e Oçalanit nga viti 1999, deklamimi: Lufta jonë mbarroi!

    Videoja e parë e Oçalanit nga viti 1999, deklamimi: Lufta jonë mbarroi!

    Pse luftëtarët palestinezë veshin mantele në fushën e betejës?

    Pse luftëtarët palestinezë veshin mantele në fushën e betejës?

    Një shpatë amerikane mbi këtë grua dinjitoze: mbiemrin e ka Albanese…

    Një shpatë amerikane mbi këtë grua dinjitoze: mbiemrin e ka Albanese…

    Thyerja e të gjitha rekordeve nga muslimani i politikës amerikane

    Thyerja e të gjitha rekordeve nga muslimani i politikës amerikane

    E ardhmja e Gazës në duart e Gjirit

    E ardhmja e Gazës në duart e Gjirit

  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet
No Result
View All Result
Te Sheshi
No Result
View All Result
Porosit Web Porosit Web Porosit Web

SHKENCË/ Njihuni me mësuesit muslimanë të Isak Njutonit: ata që s’i përmend historia

by Te Sheshi
25/10/2019
in Artikuj të përzgjedhur, Kulturë
Reading Time: 3 mins read
A A
SHKENCË/ Njihuni me mësuesit muslimanë të Isak Njutonit: ata që s’i përmend historia
10
SHARES

Isak Njuton njihet si një nga fizikanët më të mëdhenj që ka ekzistuar ndonjëherë, por kur fliste për veten, megjithatë kishte nota modestie.

“Nëse kam parë diçka, kjo vjen pasi qëndroj mbi shpatullat e gjigandëve”, thoshte ai.

Ne e dimë shumë mirë për jetën e Njuton, por jo për “gjigantët”. Po ashtu, e njohim mirë foton e famshme të tij ku shihet duke eksperimentuar me dritë, por nuk jemi të vetëdijshëm se i njëjti eksperiment është bërë nga Ibn al-Haytham më shumë se shtatë shekuj para tij.

Shkencëtarët myslimanë si Thabit ibn Kurera dhe Ibn al-Haytham kanë bërë llogaritjet mbi dritën. Ne e dimë se Ibn-Haytham ishte i njohur për zbulimet e tij për gravitetin. Abu Bakr al-Razi, disa shekuj para Njutonit, bëri një dallim të qartë midis hapësirës absolute dhe relative; hapësira absolute, e cila është tre dimensionale dhe e pafund, punon krejt e pavarur nga trupat që mbahen në të. Edhe Ibn Sina u përpoq të lidhte shpejtësinë me peshën, e cila është një pararendëse e konceptit të momentit. Këto zbulime janë të gjitha të lidhura me Njutonin.

Le të analizojmë ligjet e lëvizjes së Njutonit

Ibn Sina dhe Ibn al-Haytham, ndër të tjera, janë të parët që kanë shkruar për ligjin e inercisë së Njutonit, ligji i parë i lëvizjes. Abul Barakat Al-Baghdadi shkruan se forca është në përpjesëtim me shpejtësinë, një teori që ne e njohim si “ligji i dytë”. Ibn Bajja shkroi se për çdo forcë ekziston një forcë reagimi, e cila u bë pararendëse e ligjit të tretë të lëvizjes së Njutonit.

Pra, pse nuk dalin në dritë kaq shumë gjëra që e përgatitën Njutonin aq mirë? Pse nuk njihen “gjigandët”, apo shkencëtarët muslimanë që bënë shumë punë përpara zbulimeve të tij?

“Gjigandët” që të tjerët i përshkruajnë si Koperniku, Kepleri, Dekarti, Tycho Brahe dhe Galileo, në të vërtetë, nuk janë mëuesit real të Njutonit.

Në shkrimet e tij, ka shenja të qarta ndikimi nga romanca filozofike e Ibn Tufail Hayy ibn Yaqzan. Dihet që të dyja përkthimet latine dhe angleze të librit nga Edouard Pococke dhe Simon Ockley ishin në dispozicion në kohën e Isak Njuton. Ndikimi i Ibn Tufailit shihet edhe te filozofët, shkencëtarët dhe autorët e kohës.

Për një njeriu të talentuar siç ishte Njutoni, emri i Ibn-Haytham ishte emri më i shpeshtë. Njuton madje mbajti një kopje të veprës së madhe të Ibn al-Haytham, Kitab al-Manazir, në bibliotekën e tij personale.

Shumë qeshin me Xhabir ibën Hayjanin për alkiminë e tij, duke e konsideruar atë joracionale. Xhabir ibën Hayjani nuk u përpoq të krijonte ar nga sende pa kuptim pa një sistem; përkundrazi, procesi i tij ishte shkencor dhe eksperimental. Shumë njerëz në fakt, shokohen kur zbulojnë se Njutoni praktikonte gjithashtu alkiminë. Dhe, ai nuk e praktikoi vetëm alkimininë, ai lexoi librin e Xhabirit dhe u ndikua nga kjo. Një libër i quajtur “Summa Perfectionis” u bazua në veprën arabe Kitab al-Mulk, nga vepra Xhabiriane.

Ajo është përkthyer në anglisht nga Richard Russell dhe u shfaq në tri versione, njëri prej të cilëve ishte versioni që Njutoni zotëronte.

Pra, mbase, idetë e Njutonit nuk binin nga një pemë molle tek e fundit. Ndoshta, ato ranë nga mendjet e ndritura të shkencëtarëve muslimanë para tij. /tesheshi.com/

Related Posts

Të pathënat e Al Pacino-s
Kryesore

Të pathënat e Al Pacino-s

10/07/2025
Michael Douglas: “S’dua të vdes në shesh xhirimi!”
Kulturë

Michael Douglas: “S’dua të vdes në shesh xhirimi!”

08/07/2025
Gjashtë dekada Scorpions: a ishte CIA pas grupit të famshëm gjerman?
Kulturë

Gjashtë dekada Scorpions: a ishte CIA pas grupit të famshëm gjerman?

05/07/2025
Next Post
Macron e thotë shkurt: ja pse më pengon shamia e grave në Francë

Macron e thotë shkurt: ja pse më pengon shamia e grave në Francë

Britania e Madhe e shpall fajtor për terrorizëm ushtarin britanik të PKK-së

Britania e Madhe e shpall fajtor për terrorizëm ushtarin britanik të PKK-së

Rama tha se do ta padisë për shpifje, ja si reagon Haradinaj

Rama tha se do ta padisë për shpifje, ja si reagon Haradinaj

TË FUNDIT

  • Të fundit
Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

11/07/2025
Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

11/07/2025
Znj. Gjeli vendos të mos jetë pulë: reagimi kësaj prokuroreje ndaj përfoljes nga Rama

Znj. Gjeli vendos të mos jetë pulë: reagimi kësaj prokuroreje ndaj përfoljes nga Rama

11/07/2025
Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

11/07/2025

NA NDIQNI!

KRYESORET

  • Kryesore
Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

11/07/2025
Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

11/07/2025
Znj. Gjeli vendos të mos jetë pulë: reagimi kësaj prokuroreje ndaj përfoljes nga Rama

Znj. Gjeli vendos të mos jetë pulë: reagimi kësaj prokuroreje ndaj përfoljes nga Rama

11/07/2025
Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

11/07/2025

SHOSHITJE

  • Opinione

Nga Roald A. Hysa: Logo “hallall” dhe “turizmi hallall”

Nga Namir Lapardhaja: Gaza duhet të ripërkufizojë çfarë është e njerëzishmja

Nga Vladimir Kera: Në kohën e banalitetit, edhe lufta mbyllet me gallatë!

Nga Roald A. HYSA: Konflikti Iran-Izrael dhe Gaza

Nga Besim Limani: Kush po e menaxhon Vetëvendosjen sot?

Nga Lutfi Dervishi: “Bomba bërthamore” e Shqipërisë!

Te Sheshi

© 2021 TESHESHI.COM - Portal mbarëkombëtar. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Harta e faqes

  • Arkiva
  • Bota dhe Rajoni
  • Get Xanax Online
  • HOME
  • Kontakti
  • Redaksia
  • Retro-demo
  • Safely Buy Diazepam or Valium Online
  • Tramadol hydrochloride Online

Na ndiqni

No Result
View All Result
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet

© 2021 TESHESHI.COM - Portal mbarëkombëtar. Të gjitha të drejtat e rezervuara.