Drejtuesit ushtarakë të sigurisë së Izraelit po shqetësohen gjithnjë e më shumë për ato që ata thonë se është një “prani e shtuar turke” në Lindjen e Mesme, shkruan The Eye of the Middle East (MEE).
Aty thuhet se përpjekjet e Turqisë për të forcuar interesat e saj politike, ekonomike, kulturore dhe ushtarake në zonën midis Mesdheut, Detit të Kuq dhe Oqeanit Indian po shqetësojnë gjithashtu aleatët dhe partnerët e Izraelit në rajon: Qipro, Greqi, Egjipt, Sudan, Arabia Saudite, Siri, Kurdët e Irakut, Emiratet e Bashkuara Arabes, si dhe Haftarin e Libisë.
Ankaraja tashmë ka vendosur praninë dhe ndikimin e saj në Siri, Irak, Rripin e Gazës nën rrethim, në Jeruzalemin Lindor, Somali, Sudan dhe Libi, dhe së fundmi ka shfaqur interes në rritje për Jemenin.
Gazeta franceze Intelligence Online, siç raportohet më tej nga MEE, shkruajti në fillim të këtij muaji se shërbimi turk i inteligjencës MIT kishte krijuar lidhje të forta me partinë jemenase Islah, e cila ndjek ideologjinë e Vëllazërisë Myslimane. Siç thuhet, mënyra kryesore për të forcuar interesin është IHH, një grup humanitar turk që dërgon ndihmë në Jemen. Megjithëse dega saudite ka vite që lufton kundër Huseinit, Islah nuk ka asnjë problem të bashkëpunojë me Turqinë, vijon portali.
Kjo poashtu të kujton vitin 2010 kur IHH dërgoi një anije në Mavi Marmara me ndihma humanitare dhe aktivistë pro-palestinezë në Rripin e Gazës. Anija u ndalua dhe u sulmua nga komandot izraelite, dhe 10 aktivistë turq u vranë anë atë incident. Tre vjet më vonë, qeveria izraelite pranoi të paguajë kompensim për familjet e viktimave, ndërsa kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu i kërkoi falje kryeministrit të atëhershëm turk Rexhep Tajip Erdogan.
Edhe pse Netanyahu dhe shefat e tij të sigurisë shpresonin se kjo do të përmirësonte marrëdhëniet midis dy vendeve, nuk ndodhi kështu. Në shtatë vitet e fundit, lidhjet ekonomike kanë qenë të mira dhe tregtia e ndërsjelltë dhe turizmi janë forcuar, por lidhjet e sigurisë kanë rënë në nivelin e tyre më të ulët.
Bashkëpunimi i inteligjencës
Para kësaj, Turqia dhe Izraeli kishin një partneritet të fortë strategjik që zgjati pothuajse 50 vjet. Mossad-i izraelit dhe agjentët turq të MIT u takuan shpesh, shkëmbyen informacione dhe ndihmuan njëri-tjetrin në operacionet kundër armiqve të zakonshëm, veçanërisht Sirisë.
Industria ushtarake izraelite ka shitur në Turqi sasi të mëdha tankesh, raketa, drone, pjesë artilerie dhe pajisje inteligjence, si dhe pajisje avionësh. Këto kishin një vlerë më shumë se pesë miliardë dollarë nga 1985 dhe 2000.
Por në dekadën e fundit, pasi Erdogani konsolidoi pushtetin dhe krijoi ëndrrën për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian, ai u distancua nga Izraeli. Drejtuesit izraelitë, të mësuar me natyrën e tij, nuk shqetësohen veçanërisht për qëndrimin e Erdoganit kundër okupimit dhe krimeve kundër palestinezëve, por ata janë të shqetësuar për lidhjen turke me krahun e armatosur të Hamasit.
Sipas Shin Bet, shërbimi i brendshëm i sigurisë i Izraelit, Salah al-Aruri, komandanti kryesor i Hamas-it kur u deportua nga Izraeli në 2007, ndodhet në Turqi. Tani ai po punon në rrugën Beirut-Stamboll dhe raportohet se po planifikon sulme ndaj objektivave izraelitë. Por zyrtarët turq kanë mohuar në mënyrë të përsëritur të gjitha akuzat në lidhje me të.
Policia izraelite dhe Shin Bet gjithashtu po monitorojnë nga afër veprimtarinë e shtuar turke në Jerusalemin e pushtuar Lindor përmes TIKA-s, agjensia zyrtare humanitare e shtetit turk. TIKA u dhuroi para dhe ushqim palestinezëve në Jerusalemin Lindor dhe ndihmoi në hapjen e hapje e ndonjë kafeneje, bujtine dhe kinemaje. Autoritetet izraelite pretendojnë se nën maskën e punës kulturore dhe humanitare, Turqia promovon ideologjinë e Vëllazërisë Myslimane, si dhe vizionin e Erdoganit për t’u rikthyer në ditët e lavdishme të Perandorisë Osmane që sundoi Palestinën shekuj para Luftës së Parë Botërore.
Katër arsye
Në Irak dhe Siri (në një masë më të vogël), inteligjenca izraelite punoi me Shtetet e Bashkuara, NATO -n dhe Jordaninë për të ndihmuar forcat kurde kundër grupit të armatosur ISIL. Ky bashkëpunim ishte një vazhdim i bashkëpunimit të gjatë të fshehtë midis Izraelit dhe kurdëve të Irakut në vitet 1960 dhe 1970. Në konceptin strategjik izraelit, kurdët njihen si “Aleanca Periferike” e cila formon një aleancë të shtetit hebre me pakicat etnike dhe fetare në shtetet arabe-muslimane të Lindjes së Mesme, shkruan MEE.
Por dhimbja më e madhe aktuale e Izraelit është Libia. Ky shtet është në interes të inteligjencës dhe strukturës ushtarake izraelite për katër arsye. Së pari, për shkak të vendndodhjes së tij në Mesdhe, dhe pastaj për shkak të afërsisë me Egjiptin, i cili është bërë një partner strategjik i Izraelit. Arsyeja e tretë është fakti se Libia ishte një strehë për terroristët gjatë sundimit të Muammar Gaddafit. Pas rënies së tij dhe pasi armët e vjedhura kaluan nga Sinai në Gaza, Izraeli aleati u bashkua me komandantin Khalifa Haftar.
Me ndihmën e inteligjencës egjiptiane, e cila gjithashtu ka interesa të ashpra në Libi, zyrtarët e Mossad-it kanë folur me Haftarin dhe oficerët e tij në disa raste. Disa javë më parë, u njoftua se armët izraelite u ishin dërguar forcave të tij, me ndihmën e Emiratet e Bashkuara Arabe, e cila gjithashtu mbështet Haftarin.
Arsyeja e katërt është një përzierje e motiveve strategjike dhe ekonomike. Pasi Erdogan vendosi të distancohej nga Izraeli, u shfaq një partneritet i ri në rajon. Ajo bazohet në parullën e vjetër “armiku i armikut tim dhe miku im”. Kështu, për shkak të rivalitetit të tyre me Turqinë, Izraeli u bë miku më i mirë i Qipros dhe Greqisë.
Si pjesë e kësaj aleance trepalëshe, vendet kanë nënshkruar një marrëveshje për ndërtimin e gazsjellësit EastMed, i cili do të sjellë gaz izraelit dhe qipriot nga fushat e tyre mesdhetare në Greqi, dhe pastaj në pjesën tjetër të Evropës.
Ndërhyrja në Libi si problem
Por problemi është ndërhyrja e fundit turke në Libi. Ankaraja është me Qeverinë e Unitetit Kombëtar (GNA) nga Tripoli, e cila po lufton kundër Haftarit që mbështetet nga Rusia, Egjipti, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Izraeli. Javët e fundit, forcat, me ndihmën turke, kanë kapur qytete kryesore dhe baza ushtarake të mbajtura nga Haftari në Libinë perëndimore.
Turqia dhe GNA nënshkruan një marrëveshje të delimitimit detar në nëntor 2019, e cila u refuzua nga Haftari si dhe qeveritë e Greqisë, Egjiptit, Qipros dhe Francës.
Izraeli ka frikë se masa turke ka për qëllim pengimin e planeve për ndërtimin e EastMed. Por, pavarësisht rivalitetit dhe madje armiqësisë së mëparshme, Turqia dhe Izraeli mbajnë kanale të caktuara të komunikimit.
Një zyrtar izraelit i tha MEE në fillim të këtij viti se vendi i tij dëshiron të vazhdojë marrëdhëniet e plota me Ankaranë dhe të shkëmbejë përsëri ambasadorë.
Burimet turke i thanë Al-Monitor në maj se shefi i Mossad-it, Yossi Cohen kishte dy takime muajt e fundit me homologun e tij turk nga MIT, Hakan Fidan, me të cilin diskutoi çështjet rajonale nga Siria në Libi.
Më në fund, MEE deklaron se, përkundër të gjitha dallimeve, Izraeli nuk do të përballet me Turqinë në një të ardhme të afërt. Siç kreu i atëhershëm i diplomacisë izraelite, Izrael Katz, tha në dhjetor 2019: “megjithëse Izraeli kundërshton ndërhyrjen turke në Libi”, kjo nuk do të thotë që ne do të dërgojmë anije luftarake kundër Turqisë”. /tesheshi.com/
