Çështja e refugjatëve sirianë në Turqi ka dalë sërish në pah me afrimin e zgjedhjeve presidenciale dhe parlamentare të planifikuara për në 18 qershor 2023.
CHP, partia më e madhe opozitare në vend, ka filluar fushatën e saj zgjedhore me sloganin: “Oj botë, Turqia nuk do të bëhet kamp refugjatësh për ju”
Pankarta me këtë slogan u varën në rrugët e shumë qyteteve turke, veçanërisht në kryeqytetin Ankara, në Izmir dhe në Stamboll, ku jetojnë më shumë se 500 mijë sirianë nga 3.7 milionë që janë në vend.
Përveç sloganit kryesor të fushatës, pankartat përfshinin gjithashtu një premtim për t’u tërhequr nga marrëveshja e nënshkruar midis Turqisë dhe Bashkimit Evropian më 18 mars 2016.
Në pankartat në fjalë shkruhej gjithashtu: “Refugjatëve do t’u themi lamtumirë pas dy vitesh” dhe “Do të rimarrim kontrollin e kufijve tanë”.
Duke njoftuar se do të kandidojë për president si rival i Presidentit turk Recep Tayyip Erdoğan, kryetari i CHP, Kemal Kılıçdaroğlu kishte premtuar muaj më parë se do t’i kthente të gjithë refugjatët sirianë në shtëpitë e tyre brenda dy viteve, në koordinim me regjimin sirian, BE-në, SHBA-në dhe OKB-në, për të siguruar kthimin e tyre vullnetar.
Në një deklaratë që bëri në qershor, Kiliçdaroglu tha: “Megjithatë, e kam thënë gjithmonë dhe do ta them përsëri: kjo është një punë që duhet bërë me mendjen e shtetit, jo me një qëndrim të lirë racist. Ata do të shkojnë në kushte të shëndetshme, të gjitha hapat janë gati. Në qeverinë tonë ky proces do të përfundojë për dy vjet. Këto kushte do të krijohen nën garancinë tonë me financimin e BE-së. Do të shkojnë me daulle e zurna”.
Çështja e riatdhesimit të refugjatëve sirianë është bërë gjithashtu një nga temat e nxehta edhe për qeverinë me zgjedhjet e ardhshme presidenciale dhe parlamentare në dritën e kushteve të vështira ekonomike.
Kushtet e rënda ekonomike rritën presionin si të opozitës ashtu edhe të qytetarëve për kthimin e sirianëve në vendet e tyre.
Me fillimin e fushatës së CHP-së, detajet e letrës që CHP i dërgoi presidentit sirian Bashar Assad dolën në një artikull të lajmeve në uebsajtin Haber7.com.
Në letrën që CHP i dërgoi Asadit thuhet: “Në sundimin tonë, të gjitha kërkesat e administratës siriane, duke përfshirë kompensimin, do të përmbushen. Ne premtojmë të tërheqim të gjitha trupat nga territori sirian.”
Sipas lajmit, gazetari pro regjimit sirian, Sarkis Kassarjian tha: “CHP propozon një model zgjidhjeje krejtësisht të ndryshëm nga AK Partia për çështjen së refugjatëve”. Ndërsa CHP-ja mbështetet tërësisht iniciativën e Damaskut për këtë çështje, AK Partia po përpiqet të zbatojë një program që e përcakton si ‘kthim i sigurt’.
Numri i azilkërkuesve sirianë që kanë marrë karta identiteti me mbrojtje të përkohshme në Turqi është mbi 3 milionë dhe Stambolli është shtëpia e afërsisht 550 mijë sirianëve.
Në dritën e çmimeve të larta, pagave të ulëta dhe zërave në rritje që refuzojnë të qëndrojnë në vend, shumica e sirianëve përballen me kushte të vështira jetese.
Partitë opozitare si CHP, Partia IYI dhe Partia Zafer e udhëhequr nga Ümit Özdağ, të cilët njihen për kundërshtimin e pranisë së refugjatëve sirianë, e përdorin çështjen e refugjatëve si një kartë presioni ndaj AK Partisë, veçanërisht në dritën e krizës ekonomike. Vendi po kalon kushtet e vështira të jetesës për shkak të inflacionit të lartë dhe çmimeve.
Opozita dhe media të ndryshme turke kanë promovuar vazhdimisht idenë se refugjatët sirianë janë një barrë për burimet dhe infrastrukturën e vendit dhe se ata kontribuojnë në problemet sociale dhe ekonomike. Ky argument është shoqëruar shpesh me pretendime se refugjatët sirianë janë përgjegjës për krimin dhe kërcënimet e sigurisë. Megjithatë, hulumtimet kanë treguar se ndikimi i përgjithshëm i refugjatëve sirianë në ekonominë dhe shoqërinë e Turqisë ka qenë pozitiv dhe se shumica dërrmuese e refugjatëve sirianë nuk janë të përfshirë në veprimtari kriminale.
Shumë studime kanë treguar se refugjatët sirianë kanë kontribuar në ekonominë turke duke krijuar biznese të reja, duke plotësuar mungesat e fuqisë punëtore dhe duke rritur kërkesën për mallra dhe shërbime. Këto kontribute kanë qenë më të larta se sa kostot e strehimit të refugjatëve, si ofrimi i arsimit, kujdesit shëndetësor dhe shërbimeve të tjera.
Një tjetër narrativë që është përdorur për të justifikuar kundërshtimin ndaj refugjatëve sirianë është pretendimi se ata përbëjnë një kërcënim për sigurinë kombëtare dhe identitetin kulturor turk. Ky argument është shoqëruar shpesh me akuza se refugjatët sirianë po përdoren nga fuqitë e huaja për të destabilizuar Turqinë ose se po përdoren si armë politike kundër qeverisë. Megjithatë, ka pak prova për të mbështetur këto akuza.
Refugjatët sirianë kanë ikur nga dhuna dhe persekutimi, dhe për këtë arsye kanë më pak gjasa të përfshihen në aktivitete kriminale ose të dhunshme sesa popullsia vendase.
Megjithatë, thirrjet për riatdhesimin e sirianëve nuk bëhen vetëm nga partitë opozitare.
Presidenti Erdogan, në një deklaratë të bërë në maj, tha se pas përfundimit të ndërtimit të shtëpive në Idlib dhe përgatitjes së infrastrukturës, ata po përgatiteshin për “kthimin vullnetar” të 1 milion sirianëve.
Turqia është nënshkruese e Konventës së Refugjatëve të vitit 1951, e cila e detyron atë të sigurojë mbrojtje dhe ndihmë për refugjatët. Refuzimi i strehimit të refugjatëve sirianë ose përdorimi i retorikës që i demonizon ata bie ndesh me këto detyrime dhe rrezikon shkeljen e të drejtave të njeriut të refugjatëve. /tesheshi.com/
