Florian Bieber, profesor në Universitetin e Graz-it, beson se mungesa e besimit të ndërsjelltë është një problem i përgjithshëm në Ballkanin Perëndimor dhe e sheh Bashkimin Evropian si institucionin e vetëm që mund të ndikojë në këtë proces, për shkak të mekanizmit të tij të integrimit.
Bieber, i cili është pjesëmarrës në Forumin e Sigurisë të Beogradit të këtij viti – “Nuk ka paqe pa besim”, shpjegoi mungesën e besimit në proceset e vështira të ndryshimit, mungesën e institucioneve demokratike dhe një nivel të lartë të polarizimit në të gjithë rajonin.
Përveç kësaj, ai deklaron polarizimin midis qeverisë dhe opozitës dhe krizën aktuale pandemike, e cila kontribuon në rishikimin e nivelit të besimit midis qytetarëve dhe shtetit.
“Shtetet u desh të reagonin në kushte të vështira, duke u përpjekur t’i kundërviheshin pandemisë pa recetën e duhur se si ta bënin atë me sukses, e cila është arsyeja pse qytetarët kanë humbur më tej besimin në institucione, edhe kur bëhet fjalë për çështje të tjera”, tha Bieber.
Qëllimet gjeostrategjike të fuqive të mëdha
Duke folur për problemin e besimit të ndërsjelltë në rajon, ai thotë se trashëgimia e luftërave të viteve 1990, si dhe interpretimet e ndryshme të këtyre ngjarjeve në Serbi, Kroaci, Bosnjë dhe Kosovë, e bëjnë shumë të vështirë për të kontribuuar në krijimin e një besimi të qëndrueshëm.
“Kjo nuk po bëhet tani dhe nuk mund të ndikohet nga aktorë të jashtëm. E gjitha varet nga aktorët brenda rajonit dhe i vetmi institucion që mund të ndikojë në këtë proces është BE, për shkak të mekanizmit të saj të integrimit, si dhe aftësisë për të dhënë një shembull. Vendet e BE-së janë marrë me trashëgiminë e tyre, dhe jo gjithmonë pozitivisht. Ky proces është shumë i vështirë,” tha Bieber.
Bieber gjithashtu përgjigjet në pyetjen nëse, kur bëhet fjalë për rajonin, ai e sheh përgjegjësinë e bashkësisë ndërkombëtare për të minuar besimin e ndërsjelltë dhe në lidhje me qëllimet e tyre gjeostrategjike, ato të fuqive të mëdha, veçanërisht para dhe pas shpërbërjes së Jugosllavisë.
Ai vëren se disa aktorë të jashtëm në rajon janë ende duke punuar për të rritur mosbesimin, e nga ana tjetër duke rritur tensionet, pasi, siç thotë, ata përfitojnë në këtë mënyrë, dhe kujton se roli i të fuqishmëve ka një rol të gjatë historik në Ballkanin Perëndimor.
Bieber shprehet se shumë qeveri në rajon në 20 vitet e fundit kanë shfrytëzuar me shkathtësi aktorë të jashtëm dhe i kanë përdorur ata për të forcuar pozicionet e tyre kundër opozitës, për të bërë aleanca kundër njëri-tjetrit për interesa personale ose duke luajtur kartën e krijimit të kërcënimeve me aktorë të caktuar të jashtëm.
Ndonjëherë ndërhyjnë edhe aktorë të jashtëm
Ka aktorë të jashtëm që ndonjëherë “ndërhyjnë”, tha ai, por shtoi se në rajon, veçanërisht pas shpërbërjes së Jugosllavisë, njerëzit ndihen të pafuqishëm dhe mendojnë se vendimet merren diku tjetër – në Uashington, Bruksel, Moskë, Pekin.
Ai thotë se ndonjëherë është vërtet e tillë, por që nganjëherë projektohet ashtu, pasi “ndonjëherë është shumë e përshtatshme të fajësosh një aktor të jashtëm për problemet e brendshme”.
“Bazuar në këtë, unë besoj se aktorët e jashtëm janë pjesë e tablosë më të gjerë të ndërtimit të besimit në Ballkanin Perëndimor, por shtrohet gjithashtu pyetja: a duhet t’u besohet atyre?”, thekson Bieber.
Besimi në BE dhe institucionet e tij, tha ai, ndryshon midis vendeve anëtare në Ballkanin Perëndimor, ku BE është një faktor i jashtëm.
I pyetur nëse publiku evropian, i cili, si ai, kritikon më shpesh autoritetet lokale, i kupton rrethanat me të cilat përballen vendet e Ballkanit Perëndimor dhe cili është roli i vendeve më të fuqishme në të gjitha këto, Bieber tha se është e qartë se interesi dhe kuptimi i BE-së për Ballkanin Perëndimor është “shumë i ulët”.
“Nëse shikoni në media, nga Austria në Mbretërinë e Bashkuar, edhe pse Anglia nuk është më anëtare e BE, interesi i përgjithshëm dhe njohuritë nuk janë shumë të larta dhe ka akoma shumë stereotipe,” shpjegon Bieber.
Ai shton se Ballkani Perëndimor ende shikohet nga këndi i luftërave të viteve 1990, krimi i organizuar, varfëria, korrupsioni …
Eshtë një problem imazhi, i cili nuk është gjithmonë rasti në realitet, por natyrisht që formëson politikën evropiane, sepse politikanët janë përgjegjës ndaj qytetarëve të tyre, thotë Bieber dhe shprehet se qëndrimi negativ i publikut evropian reflektohet në politikën e BE.
Vështirë për të arritur axhendën e zgjerimit të BE
Ai kujton se ishte e ngjashme gjatë zgjerimeve të fundit të BE-së, kur u zhvillua procesi i integrimit ndërsa në të njëjtën kohë publiku në vendet e Unionit ishte kundër zgjerimit.
“Unioni e ka udhëhequr këtë proces me një justifikim të interesit të tij strategjik,” tha Bieber, duke shtuar se politika e zgjerimit kishte qenë gjithmonë më e papëlqyera në shoqërinë evropiane dhe se po shfrytëzohej nga politikanët e ekstremit të djathtë.
Siç thotë ai, është shumë e vështirë të ndjekësh një politikë zgjerimi me refuzim të fortë nga publiku.
“Politikanët e BE nuk janë të inkurajuar për momentin të vendosin zgjerimin në axhendë, kështu që politika ndaj Ballkanit Perëndimor bazohet në mungesë të mirëkuptimit, duke formuar më tej mënyrën e funksionimit të BE në rajon, e cila herë është më kritike dhe nganjëherë e dobishme. E gjithë kjo është në mënyrë që të lëvizë procesin në një drejtim pozitiv dhe konstruktiv,” thotë Bieber. /tesheshi.com/
