Para 150 vitesh, indianëve të Amerikës u ka dhimbsur shumë mjedisi sapo e kanë kuptuar se çfarë po e pret në të ardhmen, kanë reaguar fort. Sidomos kur iu kanë ardhur ofertat për blerje tokash. Ishte koha që sapo kishin nisur shenjat e parë të revolucioni industrial në Europë, e Amerika po ecte drejt një fuqie botërore. Vrulli urbanizues i qyteteve ishte tmerrues për popullsitë indigjene.
Ndaj, një prej krerëve të famshëm të indian të Seattle-it, i shkruan një letër presidentit amerikan Abraham Lincoln, duke i treguar rëndësinë e ruajtjes së natyrës. Kjo ka ndodhur në vitin 1854.
Është një letër monumentale, me parashikimin e frikshëm të asaj që ndodhi realisht më vonë dekadë pas dekade e deri sot.
Letra:
“Si mund të bleni apo ta shisni qiellin, ngrohtësinë e tokës? Nëse ju nuk bëni vet freskinë e ajrit dhe kthjelltësinë e ujit, si mund ta blini nga ne atë? Çdo pjesë e tokës është e shenjtë për popullin tim. Çdo çdo bregu ranor, çdo mjegull në një pyll të errët, çdo gjethe janë të shenjta në kujtesën dhe përvojën e popullit tim.
Lëngjet që dalin përmes pemëve mbajnë kujtesën. Ne jemi pjesë e Tokës dhe kjo është një pjesë jonë. Lule aromatike, dre, kalë, shqiponjë, janë të gjitha pjesë e jona. Shpatet shkëmbore, kullotat, ngrohtësia e trupit të kalit dhe e njeriut – të gjitha i përkasin të njëjtës familje.
Mësojuni fëmijëve tuaj për shenjtërinë e tokës. Ne do ta konsiderojmë ofertën tuaj për të blerë vendin tonë. Por nuk do të jetë aq e lehtë. Sepse kjo është toka e botës për ne. Ky ujë i shkëlqyer që rrjedh nga lumenjtë, nuk është vetëm uj por edhe gjaku i paraardhësve tanë. Në qoftë se ne shesim tokën, ju duhet ta mbani mend se ajo është e shenjtë dhe ju duhet tu mësoni fëmijëve tuaj se ajo është e shenjtë dhe që çdo reflektim në ujët e pastër të liqeneve, tregon për aventurat dhe kujtimet e popullit tim.
Oreksi njerëzor do ta gëlltisë tokën dhe do të lërë vetëm shkretim. Nuk e di. Mënyra jonë është ndryshe nga e juaja. Pamja e qyteteve tuaja na dëmton sytë. Ndoshta është sepse jemi të egër dhe nuk e kuptojmë. Nuk ka më paqe në qytete. Nuk ka vend ku të ndihet hapja e gjetheve në pranverë ose dridhja e krahëve fluturës mbi gonxhet e sapoçelura. Dhe ndoshta sepse ne jemi të egër dhe nuk e kuptojmë.
Dhe çfarë është jeta në qoftë se një njeri nuk mund të dëgjojë blegërimen e një dhie apo kuakjen e një bretkoseje në pellg? Nuk e kuptoj.
Çfarë është një njeri pa kafshë? Nëse të gjitha kafshët largohen, njeriu do të vdesë nga vetmia e madhe e shpirtit. Çfarëdo që ka ndodhur me kafshët, së shpejti do të ndodhë edhe me njeriun. Të gjitha gjërat janë të lidhura. Ju duhet t’u mësoni fëmijëve tuaj se toka është nën hirin e gjyshërve të tyre.
Në mënyrë që fëmijët tuaj të respektojnë Tokën, tregojuni atuyre se Toka është e lidhur me ne. Mësojuni fëmijëve tuaj si ne me tanët, se Toka është nëna jonë. Çfarëdo që të ndodhë me të, do ta bëjnë edhe bijtë e Tokës. Nëse një person pështyn në tokë, ai pështyn në vete.
Ku është pylli? Ai u zhduk. Ku është shqiponja? Ajo u largua. Është fundi i jetës dhe fillimi i luftës për mbijetesë”. /tesheshi.com/
