Vetëm shtatë vende përmbushën standardet e cilësisë së ajrit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) vitin e kaluar, tregojnë të dhënat e publikuara, pasi studiuesit paralajmërojnë se lufta kundër smogut do të bëhet më e vështirë pasi Shtetet e Bashkuara të pezullojnë përpjekjet e saj globale të monitorimit.
Çadi dhe Bangladeshi ishin vendet më të ndotura në botë në vitin 2024, me nivele mesatare të smogut pothuajse 15 herë më të larta se udhëzimet e Organizatës Botërore të Shëndetësisë, sipas të dhënave të mbledhura nga kompania zvicerane e monitorimit të cilësisë së ajrit IQAir.
Vetëm Australia, Zelanda e Re, Bahamas, Barbados, Grenada, Estonia dhe Islanda përmbushën standardet e cilësisë së ajrit, njoftoi IQAir.
Një boshllëk i madh i të dhënave, veçanërisht për Azinë dhe Afrikën, po turbullon pamjen globale dhe shumë vende në zhvillim janë mbështetur në sensorët e cilësisë së ajrit të instaluar në ndërtesat e ambasadës dhe konsullatës amerikane për të monitoruar nivelet e smogut.
Megjithatë, Departamenti i Shtetit kohët e fundit i dha fund programit, duke përmendur kursimet buxhetore. Më shumë se 17 vjet të dhëna u hoqën javën e kaluar nga faqja zyrtare e monitorimit të cilësisë së ajrit të qeverisë amerikane (airnow.gov), duke përfshirë leximet e mbledhura në Çad.
“Shumica e vendeve kanë pak burime të tjera të dhënash, por kjo do të ndikojë ndjeshëm në Afrikë, pasi këto kanë qenë shpesh të vetmet burime të të dhënave të disponueshme publikisht të monitorimit të cilësisë së ajrit në kohë reale,” tha Christi Chester-Schroeder, menaxherja e programit shkencor të cilësisë së ajrit të IQAir.
Çadi, vendi më i ndotur në botë
Të dhënat e paqarta rezultuan që Çadi të hiqej nga lista e IQAir për vitin 2023, por vendi u rendit si vendi më i ndotur një vit më parë, i goditur nga pluhuri i Saharasë si dhe djegia e pakontrolluar e të korrave.
Përqendrimi mesatar i grimcave të vogla, të rrezikshme në ajër, të njohura si PM2.5, nuk duhet të kalojë pesë mg, sipas standardeve të OBSH-së. Ky është një standard që vetëm 17 për qind e qyteteve e përmbushën vitin e kaluar.
India, e pesta në listën e vendeve më të ndotura pas Çadit, Bangladeshit, Pakistanit dhe Republikës Demokratike të Kongos, pa që vlera mesatare e PM2.5 të bjerë me shtatë për qind në vit në 50.6 mg. Megjithatë, India është shtëpia e 12 nga 20 qytetet më të ndotura në botë me Byrnihat, në verilindjen shumë të industrializuar të vendit, që vjen e para me një nivel mesatar PM2.5 prej 128 mg.
Ndryshimet klimatike po luajnë një rol në rritje në rritjen e ndotjes, paralajmëron Chester-Schroeder, me temperaturat më të larta që shkaktojnë zjarre pyjore më intensive dhe më afatgjata që kanë përfshirë pjesë të Azisë Juglindore dhe Amerikës së Jugut.
Christa Hasenkopf, drejtore e programit të ajrit të pastër në Institutin e Politikave të Energjisë të Universitetit të Çikagos (EPIC), tha se të paktën 34 vende do të humbasin aksesin në të dhënat e besueshme të ndotjes pas mbylljes së programit amerikan.
“Programi i Departamentit të Shtetit ka rezultuar në përmirësimin e cilësisë së ajrit në qytetet ku janë instaluar monitorët, duke zgjatur jetëgjatësinë dhe madje duke reduktuar pagesën e rrezikut për diplomatët amerikanë, që do të thotë se ka paguar vetë”, tha Hasenkopf. “Është një goditje e madhe për përpjekjet për cilësinë e ajrit në mbarë botën.” /tesheshi.com/
