Ndërsa autobuzët jeshilë të dorëzimit dilnin nga Halepi të mërkurën e kaluar, dy mbështetësit më të mëdhenj të Bashar Al Assad reaguan në mënyra shumë të ndryshme.
Rusia, e cila kishte negociuar marrëveshjen me Turqinë për të lejuar refugjatët të lënë qytetin, apelonte që autokolona të shpejtonte drejt zonave rurale, ku supozohej të plaseshin të parët e refugjatëve të fundit të qytetit. Irani, nga ana tjetër, po shihte mundësitë për ta ndaluar këtë.
Për Moskën, armëpushimi ishte kulminacion i ndërhyrjes ruse në Halep, një moment që mund të nxirrte një rast të ri për ta bërë atë paqe-sjellës pasi kishte bombarduar grupet e opozitës deri në kapitullimin e tyre, për 15 muaj. Për Teheranin, lejimi i civilëve të mbetur dhe luftëtarëve kryengritës për t’u larguar nga qyteti ishte një humbje e mundshme e mekanizmit – pikërisht në kohën që ndikimi iranian në fushën e betejës kishte nisur të ekslipsonte atë të Rusisë.
Kjo divergjencë shënon një moment themelor në luftën siriane: interesi i përbashkët për vazhdimësinë e Assadit që kishte bashkuar dy vendet, papritur i kishte lënë vendin konfliktit për atë se kush vendos tani që lufta është gati e fituar. Forca ajrore ruse tashmë, nuk ka shumë rëndësi, rojet revolucionare iraniane llogariten për më shumë.
Popullsitë e rrethuara kanë qenë cifla pazarllëqesh gjatë gjithë luftës gjashtëvjeçare, dhe Irani ka luajtur një rol të drejtpërdrejtë në shndërrimin e fatit të komuniteteve të goditura të opozitës në fitore politike në favor të Assadit dhe forcimit të dorës së atij vetë.
Të lejonte mbështetësit e fundit opozitarë e të dëshpëruar të Alepos të largohen, nuk ishte në librin e rregullave të Iranit. Dhe, brenda disa orësh nga shpallja e marrëveshjes midis Rusisë dhe Turqisë, Irani e sabotoi atë, duke kërkuar heqjen e rrethimit në dy fshatra shiite në veri të Halepit, Fua dhe Kefraya, që kanë qenë të rrethuara nga grupi i frymëzuar prej al-Kedës, Jabhat Fateh al-Sham. Irani dëshironte gjithashtu shkëmbim të burgosurish dhe të trupave të hezbollahëve të vrarë e militantëve irakenë që ka në patronazh.
Fitorja në Halep ka një vlerë të jashtëzakonshme për të dyja palët, por kur pluhuri të pastrohet më në fund në këtë qytet, Irani ka depozituar shumë më tepër në llogarinë e tij. Duke siguruar qytetin e dytë më të madh të Sirisë dhe zemrën e saj industriale, kjo ka shumë më pak të bëjë me rivendosjen e sovranitetit të shtetit sesa me pohimin e ndikimit të vet dhe axhendës në zemrën strategjike të rajonit.
Halepi është një pikë kyçe në projektin e Iranit për të ndërtuar një korridor tokësor drejt bregdetit të Mesdheut. Qyteti me gjasa, do të jetë gjithashtu një qendër e re e projeksioneve gjeopolitike të Teheranit, që kanë qenë të shfaqura hapur edhe gjetkë në këtë konflikt.
Zyrtarët iranianë kanë negociuar drejtpërdrejt me milicitë e opozitës, Ahrar al-Sham, për fatin e qytetit të shkatërruar që mbahet nga kryengritësit, atë të Zabadanit, në perëndim të Damaskut. Irani propozoi shkëmbim të sunitëve të qytetit që do të dërgoheshin në provincën Idlib, me banorët e Fua dhe Kefraya, që në këmbim do të sistemoheshin në Zabadani.
“Iranianët nuk duan asnjë suni midis Damaskut dhe kufirit libanez”, tha një zyrtar i lartë libanez. “Ka një plan shumë të qartë për të ndryshuar panoramën sektariane të kufirit”.
Në periferinë e Damaskut, Darayya, ku komunitetet e opozitës u dorëzuan gjatë gushtit, dhe pranuan të largohen drejt Idlibit, janë vendosur 300 familje shiite nga Iraku. Më tej, në perëndim, në afërsi të vendit të shenjtë Zainab, Irani ka blerë një numër të konsiderueshëm pronash, dhe gjithashtu kanë sponsorizuar mbërritjen e familjeve ahiite, duke e siguruar zonën si një urë përcjellëse drejt Zabadanit.
Sigurimi i korridoreve të ndikimit me komunitete shiite shënon, potencialisht, momentin më të fortë të Iranit që nga Revolucioni Islamik i vitit 1979, pas të cilit me autorizimin e Teheranit u projektua gradualisht rritja e ndikimit të tij, përmes Hezbollahëve, pushtimit amerikan të Irakut- që ndryshoi pushtetin politik nga sunitët tek shiitët – dhe tashmë përmes kaosit në Siri.
Qëllimet e Rusisë kanë qenë më pak ideologjike, sesa realpolitikë.
Vladimir Putin tashmë ka një fuqi të re në rajon, në dëm të Shteteve të Bashkuara që besohet se kanë abdikuar nga drejtimi i Barack Obamës për një dekadë, dhe të cilin Donald Trump ka shumë pak interes për ta rimarrë.
Influencearuse me gjasa është kthyer fuqishëm në Lindjen e Mesme për të qëndruar aty. Por, ashtu si Amerika e zbuloi vetë, kjo influencë do të testohet ngushtësisht nga zjarrmia e një fuqie të re të peshës së rëndë.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
