Në artikullin e tij të botuar në gazetën britanike The Guardian, David Motadel adresoi paralajmërimet se bota është në një pikë kthese historike, siç pretendojnë liderë politikë si ish-presidenti i SHBA Joe Biden dhe presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen.
Motadel vuri në dukje se Biden, në fjalimet e tij, madje edhe në fund të mandatit të tij, i portretizoi krizat globale si pika kthese historike, duke përfshirë rritjen e autoritarizmit, konfliktet rajonale, ndryshimet klimatike dhe shfaqjen e inteligjencës artificiale. Historiani Adam Tooze e ka përshkruar situatën aktuale si një “polikrizë”.
Motadel, një profesor i asociuar i historisë ndërkombëtare në Shkollën e Ekonomisë dhe Shkencave Politike në Londër (LSE), thekson se ngjarje të tilla janë në fakt vetëm shenja sipërfaqësore të ndryshimeve të thella strukturore, ose “shkuma që baticat e historisë mbajnë mbi kurrizin e tyre të fortë”, siç tha historiani Fernand Braudel. Ai beson se historia është formuar nga shumë faktorë afatgjatë, jo nga ngjarje të vetme. Transformimet dhe ndryshimet e mëdha, zhvendosjet tektonike në histori, janë gjithmonë procese që zhvillohen gjatë dekadave dhe më pas bëhen të dukshme përmes ngjarjeve të caktuara ose pikave të kthesës.
Motadel pranon tërheqjen e të kuptuarit të historisë përmes prezantimit të fakteve dhe ngjarjeve dramatike, duke vënë në dukje se liderët politikë e përdorin këtë koncept për të fituar mbështetje, pasi masat tërhiqen nga tregimet e ngjarjeve “vendimtare” dhe “të paprecedentë”, duke përfshirë inaugurimin e presidentit amerikan Donald Trump.
Rreziku i “përqendrimit të tepërt në kriza të izoluara”, sipas autorit, qëndron në faktin se mund të çojë në një keqkuptim të ngjarjeve dhe neglizhencë të shkaqeve strukturore të tyre.
Revolucioni Francez, për shembull, nuk lindi si rezultat i rrethanave të caktuara, pasi u ndikua nga idetë e iluminizmit dhe tensionet shoqërore, dhe Lufta e Parë Botërore nuk shpërtheu nga hiçi, por doli nga nacionalizmi i lashtë rivalitetet historike.
Autori tërheq vëmendjen te shembujt historikë që bashkëkohësit besonin se përfaqësonin pika kthese, të tilla si luftërat botërore dhe rënia e Murit të Berlinit në 1989, duke deklaruar se këto momente, megjithëse të rëndësishme, shpesh ishin rezultat i forcave më të thella ekonomike, politike dhe sociale.
Duke kritikuar opinionet e atyre që përqendrojnë vëmendjen te ngjarjet si pika kthese në histori, autori iu referua pikëpamjeve të studiuesve të shkollës historike franceze të Annales, si Marc Bloch, Lucien Febvre dhe Fernand Braudel, të cilët ishin të interesuar për materiale më të thella dhe strukturat mendore nën sipërfaqen e ngjarjeve. Braudel, i cili shpiku termin “histori strukturore”, shpjegoi se historia formësohet përmes periudhave të ndryshme kohore, jo përmes ngjarjeve të papritura.
Sipas autorit, Braudel dalloi gjithashtu midis strukturave natyrore dhe gjeografike që ndryshojnë ngadalë, kushteve sociale dhe ekonomike që zhvillohen gradualisht dhe ngjarjeve politike jetëshkurtra që shpesh pasqyrojnë ndikime më të thella. Shikuar nga ky kënd, ndryshimet tronditëse apo të mëdha nuk e zhvendosin botën në një epokë të re historike.
Artikulli tërheq vëmendjen edhe te pikëpamjet e filozofit dhe mendimtarit Karl Marks, i cili theksoi se ngjarjet historike nuk ndodhin të izoluara nga e kaluara, por formësohen në kontekstin e kushteve të “trashëguara” me kalimin e kohës.
Prandaj, përqendrimi në “pikat kthese” mund të jetë mashtrues, sepse ndryshimet e mëdha zakonisht vijnë nga procese afatgjata, jo nga momente të papritura kryesore, beson autori.
Motadel përfundimisht arrin në përfundimin se krizat aktuale, duke përfshirë rritjen e nacionalizmit, pabarazinë ekonomike dhe institucionet e dobëta globale, janë përshkallëzuar gjatë dekadave.
Prandaj, ndryshimet strukturore me një vizion strategjik afatgjatë janë të nevojshme për t’i adresuar ato, në vend që të merren masa “dramatike dhe të menjëhershme”. /tesheshi.com/
