Armenia akuzoi Azerbajxhanin për një sulm të paprovokuar më 13 shtator, pasi fqinji i saj kreu sulme me artileri dhe drone gjatë natës ndaj pozicioneve armene në lindje të vendit, shkruan revista Economist.
Kryeministri armen Nikol Pashinyan tha se të paktën 49 ushtarë u vranë. Azerbajxhani pretendon se është hakmarrje për “aktet subversive” të Armenisë dhe se 50 ushtarë azerbajxhanas u vranë gjithashtu.
Konfliktet kanë shpërthyer në mënyrë sporadike mbi kufirin vitet e fundit. Megjithatë, këto të fundit janë më të vështirat që nga përfundimi i luftës për Nagorno-Karabakun pothuajse dy vjet më parë. Nagorno-Karabak është një enklavë armene që është zyrtarisht pjesë e Azerbajxhanit, por është mbajtur nga forcat armene që nga vitet 1990.
SHBA, Bashkimi Evropian dhe Rusia kanë bërë thirrje për t’i dhënë fund konfliktit.
Pse filluan përsëri luftimet?
Azerbajxhani, i mbështetur nga Turqia, nisi një ofensivë për të pushtuar Nagorno-Karabakun në fund të vitit 2020. Ndërsa Rusia, aleati i Armenisë, vendosi një armëpushim gjashtë javë më vonë, Azerbajxhani rifitoi kontrollin e pjesëve të mëdha të provincës, si dhe zonave të tjera të pushtuara nga armenët.
Sipas marrëveshjes, Rusia vendosi paqeruajtës në Nagorno-Karabak për të penguar dhunën dhe për të mbajtur një nivel kontrolli mbi konfliktin. Luftimet e fundit përfshinin granatimet e zonave kufitare armene larg Nagorno-Karabakut.
“Kjo nuk ishte një përgjigje, por një sulm i fortë,” tha për The Economist Richard Giragosian i Qendrës për Studime Rajonale në Jerevan, kryeqyteti armen.
Kjo erdhi disa javë pasi Pashinyan dhe Ilham Aliyev, presidenti i Azerbajxhanit, u takuan në Bruksel për të diskutuar mundësinë e paqes së qëndrueshme.
Azerbajxhani dëshiron që Armenia të njohë sovranitetin e saj mbi Nagorno-Karabakun, ndërsa Armenia po kërkon garanci për armenët etnikë në rajon.
Azerbajxhani mund të ketë vendosur se ka ardhur koha për të përdorur forcat e tij të armatosura për të detyruar fqinjët e tij të pranojnë marrëveshjen, pasi Rusia duket se është shumë e zënë në Ukrainë për të ndërhyrë në emër të Armenisë.
Gjithashtu, për shkak të krizës globale energjetike, varësia evropiane nga prodhuesit e gazit si Azerbajxhani është në rritje.
Ministri i Energjisë i Azerbajxhanit tha së fundmi se vendi planifikon të rrisë eksportet e gazit në Evropë me 30 për qind, krahasuar me vitin 2021.
Cili është hapi tjetër?
Armenia u thirr në traktatin me të cilin Moska mori përsipër ta mbronte atë në rast të një sulmi nga një vend i huaj. Duke marrë parasysh situatën në Ukrainë, Rusia ndoshta do të përgjigjet me “masa simbolike” dhe jo me ndonjë përfshirje ushtarake, sipas Laurence Broers nga think-tank Chatham House.
Azerbajxhani, megjithatë, do të duhet të jetë i kujdesshëm. Baku me siguri do të dëshirojë të dobësojë ndikimin rus në Kaukaz, por nuk ka të bëjë fare me përplasjen e hapur me Moskën, thotë Borers.
Kjo zvogëlon rrezikun e një lufte të hapur me Armeninë. Megjithatë, për sa kohë që ekziston një problem i Nagorno-Karabakut dhe për sa kohë që njëra palë përdor forcën në avantazhin e saj, situata do të mbetet e tensionuar. /tesheshi.com/
