Nga Shkëlzen Rrecaj
Telenovelat u janë bërë shqiptarëve si buka; dhe për ngushëllim jo vetëm atyre. Është një gjini filmike që ka përthithur miliona njerëz, ardhur dhe nga industri kinematografike pa asnjë traditë, asnjë emër. E ka lëvruar dhe Çine Cita-ja italiane, por krejt ndryshe. Me më shumë shije. Është një kinema e madhe, s’ke ç’i thua.
Ndërsa molepsja që ka ardhur nga prodhimet amerikano-latine, indiane e së fundi turke, është vërtet shqetësuese. Ka prodhime që bëjnë diferencën, sidomos kur bëhet fjalë për tema historike, siç “Ertogruli”, që gjithsesi ka atë limonadën që nuk ngjit në shijet serioze; por pjesa më e madhe janë një ISIS i vërtet për mendjen e shijen e hollë estetike.
Sipas sociologut Ferdi Kamberi, problemi qëndron në faktin se disa produkte nuk shkojnë për lexuesin shqiptar.
“Nëse në Brazil një karnaval mund të jetë vlerë për ta si popull nuk do të thotë se për ne është vlerë, përkundrazi është anti-vlerë, shunt apo kiç”, thotë Kamberi.
Sipas tij ndikimi i serialeve në shoqërinë shqiptare është destruktiv, është kiç/shunt, është imitim dhe Aristoteli thekson se imitimi i imitimit nuk është asgjë tjetër pos imitim.
“Ky ndikim mund të kenë pasoja në gjeneratat e reja sidomos me sjelljen e tyre, me krizën e vlerave e cila tashmë është prezentë tek shoqëria jonë, ndikimi mund të jenë edhe si shprehje e shumë dukurive negative, siç janë: incesti, pedofilia, divorci, sjelljet devijante, etj. Për shkak se në këto seriale temat që më së shumti zhvillohen janë: incesti, divorci, tradhtia, vrasja, vetëvrasja, kidnapimet, dhuna në familje, si dhe shumë dukuri të tjera të cilat kryesisht ndodhin në familjet e aktorëve në seriale. Lidhur me këtë studimet tregojnë se një kriminel më parë ka shikuar filma (është motivuar) pastaj është shndërruar një të tillë, një gjë e tillë mund të jetë edhe përmes seriale”, theksoi sociologu Kamberi.
Për Kamberin, është e frikshme mondjeshmëria e mediave vizive për t’u dhënë një të tillë ushqimi shikuesve.
“Vërehet se ndikimi i serialeve është i lartë tek shoqëria shqiptare, për këtë me siguri se fajin e kanë mediet të cilat për shkak të shikueshmërisë lëshojnëseriale të tilla duke u munduar që të rrisin shikueshmërinë në vend se të lëshojnë programe edukativo – arsimore, programe të cilat kanë një pasuri dhe begati e cila ndikon edhe në edukimin medial sidomos gjeneratave të reja.
Shikimi i rregullt i serialeve, përveç pasojave të cilat i cekëm mund të ndikojë që personat e tillë të kenë varësi dhe kjo varësi mund të shkaktojë edhe humbje kohe që sot konsiderohet si pasuri, por edhe obezitet (shtim i peshës duke ndenjur një vend), por edhe probleme tjera familjare. Për shembull në shumë shtete përderisa të rriturit shikojnë seriale, fëmijët e tyre të vegjël mund të pësojnë aksidente fatale, një e gjë e tillë mund të ndodhë edhe tek ne. Prandaj, duhet pasur kujdes nga varësia e serialeve,” u shpreh ai.
Edhe sociologia Mirlinda Vejseli nga Maqedonia, i qëndron të njëjtin mendim, shpreh të njëjtin shqetësim për helmimin estetik dhe shiprtëror të masës së njerëzve që i shohin ato
“….ndikimi është tejet i madh dhe gati gati po bëhet frikësues për arsye se përveç faktit që ato humbin një kohë shumë të madhe, dalëngadalë po i transformojnë ato dhe kjo ndodh më tepër tek moshat e reja. Çdo ditë shohim vajza dhe djem të rinjë që dëshirojnë të duken si aktorët e serialeve, shpesh herë kam dëgjuar të thirren në emra të tyre p.sh Feride, Kemal, etj. – gjë që tregon për zbehje të identitetit pa dashur të ekzagjeroj dhe humbjen e individualitetit.Tjetër që dua të theksoj këtu janë shtëpitë luksoze që paraqiten nëpër këto seriale gjë që zgjon dëshirën e shoqërisë për posedim të një luksi të tillë grandioz, pamundësia e një jete të tillë luksoze sjell problem të shumta bilës deri tek ajo më tragjikja divorci.”
“Mendoj se varësia ndaj serialeve sjell probleme të ndryshe në shoqëri: në radhë të pare humbja e kohës, identitetit, shtimin më tepër të mërzisë dhe në një far mase dhe izolimin nga të tjerët, kompleksivitetin e dukjes dhe kushteve ku ata jetojnë etj. Në fund dua të theksoj se një faj shumë të madh e kanë dhe televizionet sepse nga pamundësia e mbushjes së programeve me diçka më kreative ato preferojnë t’i mbushin me seriale”, u shpreh sociologia Vejseli.
Nga ana tjetër, Arbër Zeka, psikolog, thotë se shikimi në masë i serialeve të telenovelave, ka kosto të madhe tek shëndeti mental i individit
“Problemi që do i shtonim vetes, do jetë izolimi në vete, sjellje të modeluara nga personazhet dhe nuk do jemi vetvetja jonë, por lehtë do vërejmë se si personazhet e serialeve po ndikojnë brenda jetës sonë. Në vend të qenit e personifikuar në veten tonë ne në jetën tonë do luanim personazhet që do të i modelojmë nga plotësimi i zbrazëtirave tona jetësore (emocionale) me personazhet e serialeve”, shton Zeka. /tesheshi.com/
