Nga Blendi Gashi
Në mulli shkohet vetëm për të bluar, misër apo grurë. Por tek i ai i Radavcit të Pejës, mund të shkohe dhe për qejf, për të parë nga afër gati një monument të rrallë. Është Mulliri i Bërdynajve, i ndërtuar nga materiali prej guri, realizim i mjeshtrave popullorë me përvojë, që të përkujton teknikën e realizimit të kullave dukagjinase. Dhe sicc thuhet, mulliri ka shërbyer jo vetëm për blurje por ka qenë edhe objekt solidar i nevojave të këtij vendi. Kjo “kullë – mulli” në bazë të dhënave nga të moshuarit e fshatit thuhet se është ndër të parët, ndërtuar para 250 viteve.
Portali mbarëkombëtar ‘Te Sheshi’, ka vizituarKullën-Mulli, me ç’rast ka realizuar një bisedë me punëtorin Ragip Bërdyna, dikur ish-pronar i cili ka treguar historinë e këtij mulliri të vjetër, se si ka punuar ai para lufte, në kohët e sotme, dhe për interesimin e vizitorëve që të shohin nga afër bluarjen që bëhet në këtë mulli.
“Mullirin e kemi blerë nga familja Rexhaj e Radavcit dhe sipas tyre është i vjetër 250 vjet. Para lufte ka punuar pa ndërprerë me katër gurë me kapacitet të plotë. Kanë qenë dhe tre mulli të tjerë por ata nuk funksionojnë. Vetëm mulliri jonë ka mbet me katër gurë. Para lufte kanë punu me kapacitet të plotë dhe të gjitha familjet nga rrafshi i Dukagjinit, Pejës, Istogut e Klinës kanë bluar në këtë mulli dhe janë ushqyer vetëm me misër. Ka pas shumë punë dhe kemi punuar me 4 gurë natën e ditën. Tre punëtorë kanë qenë të angazhuar.
Kujtoj se në mulli për të bluar përveç familjeve të shumta nga rrafshi i Dukagjinit, kanë ardhur edhe nga Drenica, të cilët kanë pritur disa ditë derisa u ka ardhur radha për të bluar. Edhe gjatë kohës së luftës mulliri ka vazhduar punën. Megjithë rreziqet njerëzit kanë ardhur për të bluar. Kemi bluar miell paoshtu edhe për ushtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Ne kemi bluar vazhdimisht. Familijet i kemi pasur mbi burim të Drinit t’Bardhë, por kuptohet me roje natën kemi bluar, ditën e kemi mbajtur mbyllur”, ka deklaruar Bërdynaj.
Baca Ragip ka treguar se famtirësisht mulliri nuk është djegur gjatë kohës së luftës, por tregon se është rinovuar më pas, që të mbetet edhe një monument i rëndësishëm kulturor për vizitorët.
“Mulliri është renovuar para dy viteve nga një shoqatë. Komuna e Pejës ka bërë renovimin vetëm të kulmit. Janë katër pronarë të mullirit. Një gurë mulliri e ka një pronar, sepse kemi qenë familje e madhe kur jemi ndarë. Mullirin nuk e mbajmë se kemi fitim, porse është monument i trashëgimisë kulturore dhe duhet të jetë i hapur për vizitorë. I ka lart dhe dy dhoma ku vizitorët mund të flejnë në katin e dytë. Njëra është dhomë tradicionale me oxhak, kurse tjetra me shtretër”, tregon ai.
Punëtori i mullirit tregon se ka interesim të madh për të vizituar këtë monument të lashtë, si nga Shqipëria ashtu edhe nga Perëndimi.
“Vijnë shumë njerëz që të shohin nga afër se si bëhet bluarja e miellit. Kur e shohin mendojnë se e sjell rryma gurin, por u tregoj se ai sillet nga uji, dhe më pas dalë jashtë u tregoi se si hynë uji brenda mullirit dhe si e sjell boshtin. Vizitorët më të shumtë janë nga Perëndimi, por edhe nga Shqipëria”.
Baca Ragip ka treguar se edhe në kohët e sotme ka të interesuar për të bluar në mullirin e tyre, edhe pse kuptohet jo si para luftës pasi janë hapur shumë mullinj të tjerë më të mëdhenj në mbarë Kosovën.
“Tash pas lufte kanë filluar ta sjellin edhe grurin, theknin dhe misrin për ta bluar. Kurse, hybrid e këto i sjellin për t’i bluar për bagëti. Mullirin e mbajmë mirë, i cokatim gurët, i pastrojmë mirë, dhe me i nej gati me ujë. Tani jemi duke punuar vetëm me një gurë se nuk ka ujë në Dri”, ka treguar baci Ragip.
Ai në fund ka një porosi për qytetarët si nga vendi dhe jashtë, thotë se ia vlen që në një vikend të vizitohet Radavci, pasi përveç se mund të shohin nga afër mullirin, njëkohësisht mund të vizitojnë edhe ujvarën e ‘Drinit t’Bardhë dhe shpellën e Radavcit.
Renovimi i Kullës së Berdynajve është bërë në shtator të vitit 2013, dhe ka qenë projekt i përbashkët mes të Komunës së Pejës dhe Zyrës së Bashkimit Evropian në Kosovë. /tesheshi.com/
