“Post-e vërteta” ka dalë si një shprehje që përshkruan një lloj fushate që e ka kthyer botën politike me kokë poshtë. Ushqyer nga argumente emotive më shumë sesa nga faktet, ishte një frazë me të cilën u përpoq të shprehej politika e drejtuar nga instikti, kundër-establishmentit që çoi drejt fitores Donald Trumpin në SHBA dhe mbështetësit e Brexit, në Britani.
Fjalorët e Oksfordit e shpallën atë fjalën e vitit, duke e përcaktuar si momentin kur “faktet objektive janë më pak ndikuese në formësimin e opinionit publik sesa apeli ndaj emocioneve dhe besimeve personale”.
Por, çfarë do të thotë kjo fjalë e re për akademikët dhe shkencëtarët qëllimi i vetëm i të cilëve është përpjekja për përcaktimin e fakteve objektive?
AC Grayling, mendimtar dhe mjeshtër në Kolegjin e ri të Humanizmit, dhe fushatues për opcionin e qëndrimit në BE, në Britaninë e Madhe, e sheh botën e post-së vërtetës me një tmerr që nuk e fsheh.
Filozofi, i vlerësuar me çmime, paralajmëron për “korruptim të integritetit intelektual” dhe dëmtim të “të gjithë stofës së demokracisë”.
Po nga, mendon ai, se ka ardhur bota e “post-së vërtetës”?
“Bota ka ndryshuar pas vitit 20018”, thotë profesori Grayling – “politika që nga kriza financiare është formësuar nga një rritje “toksike” në pabarazinë e të ardhurave”.
Ashtu sikundër edhe diferenca mes të pasurve dhe të varfërve, thotë ai, edhe një ndjesi e thellë trishtimi është rritur mes familjeve të klasës së mesme, që përballen me një stanjacion të gjatë në të ardhurat e tyre.
Me këtë terren të mbufatur nga problemet ekonomike, thotë ai, nuk është e vështirë të “infektohen” emocionet rreth çështjeve të tilla si emigracioni dhe të hidhen dyshime tek politika e rrymës kryesore.
Një tjetër përbërës kyç në kulturën e post-së vërtetës, thotë Grayling, ka qenë edhe rritja e medias sociale. Nuk janë më fjalimet e qëlluara, por ato që dalin në internet, thotë ai, ku opinioni fanatik mund të nxjerrë jashtë loje provat.
“Gjithë fenomenti i post-së vërtetës sillet rreth ‘opinioni im ka më shumë vlerë sesa faktet’. Është mënyra sesi ndjehem për gjërat”.
“Bëhet fjalë për një narcizizëm i tmerrshëm. Kjo fuqizohet nga fakti që ti mund ta publikosh opinionin tënd. Dikur të nevojitej shumë bojë dhe një karton i stërmadh për të publikuar opinionin tënd, nëse nuk arrije të gjeje një botues”.
“Gjithçka ke nevojë tani është një iPhone. Kushdo mund të publikojë opinionin e vet – dhe nëse ti nuk bie dakord me mua, ky është një sulm ndaj meje dhe jo ndaj ideve të mia”.
“Fakti që ti mund të hapësh rrugën duke përdorur muskujt deri në radhën e parë dhe të vihesh re, të shndërron në një lloj njeriu të famshëm”.
“Lajmet e sajuara” në median sociale u bënë pjesë e debatit pas zgjedhjeve në Shtetet e Bashkuara – dhe profesor Grayling paralajmëron për një kulturë online që nuk mund të dallojë më faktin dhe trillerin.
“’A ndodhi Holokausti?’ dhe linqet do të drejtojnë ty drejt pretendimeve se ai nuk ndodhi”, thotë ai.
Ky proces është “grryese për bisedimin tonë publik dhe demokracinë tonë” dhe ai paralajmëron për mbërritjen e një kulture ku disa pretendime në rrjetet sociale mund të kenë të njëjtën besueshmëri sikundër edhe një bibliotekë plot me punime kërkimore.
A i ka ndryshuar suksesi i Donald Trump rregullat e zhvillimit të fushatave? Ashtu si bën një filozof, ai identifikon post-modernizmin dhe relativizmin si rrënjët intelektuale që qëndrojnë në panoramën e e post-së vërtetës.
“Çdo gjë është relative. Historitë sajohen gjatë gjithë kohës- nuk ekziston diçka e tillë si e vërteta. Mund të shohësh si kjo e ka filtruar rrugën e vet në mënyrë jo të drejtpërdrejtë deri tek post-e vërteta”.
Ai thotë se në mënyrë të pavetëdijshme “hapi derën” për një lloj të ri politike, që nuk shqetësohet nga provat e faktet.
Por, a nuk ka qenë gjithmonë kjo pjesë e betejës së ideve?
Profesori Grayling tregon historinë e Adlai Stevenson, kandidatit të pasuksesshëm liberal në zgjedhjet presidenciale të vitit 1952, të cilit iu tha: “Zoti Stevenson, çdo person me mend në Amerikë do të votojë për ty”. Dhe ai tha: “Madhështore, por mua më nevojitet mazhoranca”.
Por filozofi argumenton se ka pasur një kalim domethënës pas kufijve të lëvizjeve zgjedhore drejt një diçkaje thelbësisht të ndryshme.
Ai e bazon këtë argument në perspektivën historike, duke thënë se peizazhi ndërkombëtar është më afër periudhës së trazuar dhe të intolerancës përpara Luftës së Dytë Botërore.
“Ekzistojnë disa paralele vërtet të parehatshme me vitet 1930”, thotë ai. “Këta djem kanë kuptuar se ju nuk keni nevojë për faktet, mjaftojnë gënjeshtrat”.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
