Një studim i ri tregon se të qënit në dijeni për mbikqyrjen qeveritare bën që njerëzit të vetëcensurojnë dhënien e opionioneve online. Kërkimi ofron një kthjellim në atë që shpesh cilësohet si ndikim “demokratizues” të medias sociale dhe aksesit në internet, e që thuhet se përkrah opinionin e pakicave.
Studimi i publikuar në revistën “Gazetaria dhe komunikimi masiv”, shqyrton efektet e dijenisë për mbikqyrjen masive të qeverisë mbi subjektet e vendosura në studim. Pjesa më e madhe e pjesëmarrësve reaguan duke i shtypur mendimet që ata perceptonin se ishin në pakicë. Kërkimi ilustron ndikimin gojëmbyllës mbi opinionet disidente të pjesëmarrësve në të, kur të gjithë mësuan se jemi nën mbikqyrjen qeveritare sikundër u pohua nga Edward Snowden në vitin 2013.
“Spiralja e heshtjes” është një fenomen mjaft i studiuar gjatë së cilës njerëzit mbajnë për vete opionione jopopullore si mënyrë për t’u përshtatur dhe për të shmangur izolimin social. Fenomeni është shqyrtuar në kontekstin e medias sociale dhe efektit të “jehonës brenda dhomës”, në të cilin ne i “qepim” opionionet tona për të qenë në të njëjtën linjë me aktivitetin online të miqve në Facebook apo Twitter. Por ky studim i shton një shtresë të re duke vëzhguar në mënyrë eksplicite sesi ndikon mbikqyrja qeveritare tek autocensura.
Pjesëmarrësit në studim së pari u vëzhguan për besimet e tyre politike, dallimet e personalitetit dhe aktivitetin online për të krijuar një profil psikologjik për secilin person. Një grup i zgjedhur rastësisht, më pas u paralajmërua për mbikqyrjen që bën qeveria, e më pas secilit iu tregua një titull neutral, i sajuar në lidhje me sulmet ajrore amerikane që kishin shënjestruar ISIS në Irak.
Subjekteve më pas iu bënë një seri pyetjesh në lidhe me qëndrimin e tyre ndaj këtyre ngjarjeve hipotetike, si mendonin ata se duhej të ndjeheshin shumica e amerikanëve për këtë lajm dhe nëse ata do të publikonin opinionin e tyre në lidhje me këtë çështje. Pjesa më e madhe e atyre që iu ishte kujtuar më parë mbikqyrja e qeverisë, ishin më pak të prirur të flisnin për idetë e tyre më jokonformiste, përfshirë edhe ata që ishin më pak të ndikuar nga autocensura në bazë të profilit psikologjik të hartuar.
Elizabeth Stoycheff, drejtuese e studimit dhe asistent-profesore në universitetin Ëayne shprehet e trazuar nga gjetjet e tij.
“Kaq shumë njerëz me të cilët kam folur thonë se nuk e çajnë kokën për mbikqyrjen online për shkak se ata nuk shkelin ndonjë ligj e nuk kanë asgjë për të fshehur. Pastaj na rezulton se këta racionalistë janë thellësisht të trazuar”, thotë ajo.
Ajo thekson se pjesëmarrësit që ndajnë besimin “nuk kam gjë për të fshehur”, ata që priren të mbështesin masat e mbikqyrjes si të nevojshme për sigurinë kombëtare, kanë më shumë gjasa të mbyllin gojën për opinionet e tyre që nuk janë të njëjta me ato të shumicës.
“Fakti që individët ‘asgjë për të fshehur’ përjetojnë një ndikim domethënës brengosës flet sesi privatësia online është shumë më e madhe sesa veprimet e thjeshta të jashtëligjshme të dikujt. Ka të bëjë me të drejtën themelore të njeriut për të pasur kontroll mbi përfaqësimin e vetes dhe të imazhit, në privat dhe tashmë, edhe në kërkimin e historive e të dhënave”, thotë ajo. Stoycheff shqetësohet gjithashtu edhe për qetësinë me të cilën shtyp sjelljen, autocensura.
“Është shqetësuese se mbikqyrja duket se ngre kulturën e autocensurës pasi margjinalizon edhe më tej grupet e pakicës. Dhe është e vështirë të mbrosh e të zgjerosh të drejtat e këtyre popullsive të prekshme, kur zërat e tyre nuk janë pjesë e diskutimeve. Demokracia lulëzon mbi diversitetin e ideve dhe autocensura e mbyt atë”, thotë ajo.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
