Kanali i Suezit, shtegu 193 kiometra i gjatë që lidh në mënyrë të shkurtër Oqeanin Indian me Mesdheun, duke shmangur rrotullimin nëpër Afrikë, është zgjeruar dyfish duke parashikuar një nivel të ardhurash prej 13 miliardë dollarësh në vit.
Autoriteti i Kanalit, një kompani e kontrolluar nga shteti dhe që drejtohet nga një admiral i ushtrisë egjiptiane zhvilloi një ceremoni gjigande në qytetin piktoresk Ismailia, ku ishin të ftuar gati 200 gazetarë nga mediat më të mëdha botërore.
Nga 53 kilomentra i gjerë kanali është bërë 72 km, ku sipas deklarimeve të zyrtarëve janë gërmuar rreth 210 milionë tonë rërë nga tabani i detit në thellësi.
Admirali Mohab Mamish, i cili është Presidenti i Autoritetit të Kanalit dhe njëkohësisht dhe Drejtori i Përgjithshëm, deklaroi se “me krenari të madhe paraqesim këtë ceremoni që do të sjellë një ndryshim të madh e të rëndësishëm jo vetëm për Egjptin por për të gjithë transportin botëror.
Zgjerimi i kanalit është bërë në kohë rekord; për 12 muaj ndërkohë që ishte parashikuar për 3 vjet. Ky ndryshim do të sjellë dyfishimin e trafikut tregtar të anijeve kryesisht që transportojnë mallra që kualifikohen si tepër të rëndësishme. Ky trafik në kanal, nga dy të tretat e saj dominohet nga nafta që transportohet nga vendet e Gjirit Arabik drejt Europës.
Për ta kuptuar më thjesht në shifra: nga 5.3 miliardë dollarë që janë të ardhurat vjetore sot, në vitin 2023 parashikohet që këto të ardhura të arrijnë shifrën e 13.2 miliardë USD.
Plani global parashikon edhe realizimin e një zone industriale që do tu japin shërbime rreth 1.6 miliardë klientëve. Kanali me hapësirën e re do të hapet më 6 gusht dhe admirali Mamish tha se për herë të parë do të shikohen anije që kryqëzohen me njëra tjetrën që përbën fakt unikal në historinë e Kanalit.
Duke u nisur nga rëndësia e madhe gjeostrategjike, Kanali i Suezit ka qenë shkaku kryesor i trazirave jo vetëm në Egjipt por në të gjithë Lindjen e Mesme. Pikërisht edhe kanali ishte shkaku i largimit nga pushteti të Presidentit të parë të zgjedhur në mënyrë demokratike në Egjipt, Muhamed Moursi, i cili u dënua me vdekje nga junta ushtarake.
Në fakt edhe pse është në duart e shtetit, kanali ka kontraktorë qindra kompani të mëdha që janë të lidhur fijesh me SHBA, shtetet arabe të Gjirit, Francën, Britaninë e Madhe dhe Izraelin. Madje këtu ka “futur” duart e saj edhe Rusia, e cila u afrua në këtë territor strategjik global në kohën e Luftës së Egjiptit kundër koalicionit të përbërë prej Britanisë së Madhe Izraelit dhe Francës.
Kanali u ndërtua në vitin 1869, në kohën kur vendin e drejtonte Said Pasha me nismën e diplomatit dhe inxhinierit francez
Ferdinand de Lesseps, i cili u bë dhe menaxheri i parë i kompanisë që kontrollohej nga Franca dhe Egjipti kishte 44% të aksioneve. Koncensioni ishte për 99 vjet dhe pas kësaj do ta merrte në dorë Kajro zyrtare. Por nuk kaloi shumë kohë dhe 44% e aksionve të Egjiptit e bleu Britania e Madhe, e cila kishte interesat e saj tregtare në koloninë e saj Indinë dhe vendet përreth.
Me përmbysjen e mbretit Faruk, gjeneralli Xhemal al Naser i cili u bë President i Egjiptit shtetëzoi Kanalin e Suezit, duke provokuar një nga pushtimet që u cilësua nga Kisinger si “më idioti” dhe që shënoi fundin perandorak të Britanisë dhe Francës.
Në vitin 1956 Britania e Madhe dhe Franca, së bashku me Izraelin pushtuan Gazën dhe Gadishullin e Sinait. Aviacioni ushtarak britanik dhe francez bombarduan pa reshtur qytetet egjiptiane duke shkaktuar mijëra viktima civile. Edhe pse ushtarakisht treshja fitoi, politikisht pësuan një disfatë sidomos Britania dhe Franca, pasi për herë të parë në Luftën e Ftohtë, SHBA dhe Bashkimi Sovjetik u bënë bashkë kundër agresionit. Madje edhe pjesë së Mbretërisë së Bashkuar si Kanadaja dhe Australia akuzuan rëndë Londrën.
Pas kësaj ishte Moska që pati influencën e saj në Kanal, por që u largua pas dobësimit ekonomik dhe marrëveshjes së famshme të “Camp Davidit” në vitin 1978 ku SHBA rriti influencën e saj në Egjipt duke qenë edhe sot e kësaj dite financuesi dhe kontribuesi më i madh.
Presidenti i zgjedhur në mënyrë demokratike në vitin 2012 Muhamed Moursi, nisi të trondisë ekuilibrat e vendosura edhe në lidhje me Kanalin e Suezit. Gjatë një vizite në New Delhi, Moursi ftoi Indinë të bëhet pjesë e menaxhimit të Suezit, duke krijuar premisat e një poli të ri fuqie në rajon, i cili natyrisht që krijoi xhelozira të mëdha. Pikërisht në qytetet rreth kanalit: Port Said, Ismailia dhe Suez u zhvilluan protestat e dhunshme kundër Moursit që në fakt krijuan edhe kushtet për një përplasje civile në vend e që çuan në fund në grushtin ushtarak që rrëzoi Presidentin e Egjiptit dhe nisi persekutimin ndaj Vëllazëisë Muslimane. Në rajonin e Lindjes së Mesme nisi edhe përplasja mes vendeve arabe, kështu Emiratete e Bashkuara Arabe akuzuan qeverinë e Moursit se i ka shitur Katarit Kanalin e Suezit. Në fakt, atkualisht janë Emiratet e Bashkuara që zëvendësuan Katarin si një nga investitorët dhe aksionerët… /tesheshi.com/
Përgatiti: Y Pata
