Në kuadër të zhvillimeve të përshpejtuara në lidhje me çështjen siriane, Turqia, përmes ministrit të saj të Jashtëm Hakan Fidan, ka lëshuar një paralajmërim përfundimtar për Forcat Demokratike Siriane (SDF), duke lënë të kuptohet për mundësinë e përdorimit të forcës ushtarake për të arritur qëllimet e saj. Ky paralajmërim përmban mesazhe të shumta në lidhje me marrëdhëniet e fuqisë rajonale dhe ndërkombëtare, me Ankaranë që këmbëngul në eliminimin e asaj që e konsideron një kërcënim për sigurinë e saj kombëtare.
Paralelisht, fraksionet e opozitës siriane që kanë mbështetjen e Ankarasë në kundërshtimin e SDF-së kanë nisur aktivitete që po ndryshojnë situatën në terren, duke kulmuar me dëbimin e SDF-së nga Tal Rifaat dhe Manbij. Këto zhvillime flasin për strategjinë e re të Turqisë që synon riorganizimin e fushës së lojës në epokën pas Asadit.
Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj perëndimorë janë në një udhëkryq – mes mbështetjes së SDF-së, si një “gur themeli” në luftën kundër ISIL-it, dhe përballjes me pasojat e kërcënimeve turke që mund të riformësojnë plotësisht situatën.
Termat dhe kushtet
Në deklaratat e fundit televizive, Fidan tha se ekziston një konsensus ndërkombëtar për katër kushte themelore që duhet të plotësohen në “Sirinë e ardhshme”, të cilat janë:
- Siguria që Siria të mos përbëjë kërcënim për fqinjët e saj.
- Eliminimi i terrorizmit në të gjitha format e tij, veçanërisht ISIL dhe Partia e Punëtorëve të Kurdistanit (PKK).
- Mbrojtja e të drejtave të pakicave dhe garantimi i sigurisë së të gjithë sirianëve.
- Ruajtja e unitetit dhe integritetit territorial të Sirisë.
Fidan shpjegoi se këto kushte iu paraqitën kreut të administratës së re në Siri, Ahmed al-Sharaa, i cili “tregoi mirëkuptim dhe marrëveshje”, duke shtuar se ai është “një lider racional dhe i balancuar me një vizion të qartë të sfidave përpara fazën tjetër”.
Ai theksoi se Turqia kishte dërguar një paralajmërim përfundimtar përmes Uashingtonit dhe mediave, duke kërkuar dorëzimin e armëve, tërheqjen e komandantëve dhe luftëtarëve të huaj nga vendi dhe fillimin e bashkëpunimit midis forcave lokale dhe administratës së re siriane. Ai shtoi se ushtria turke është e gatshme të ndërhyjë nëse këto kërkesa nuk plotësohen.
Sipas Fidan, presidenti Rexhep Tajip Erdogan i ka dhënë udhëzime të qarta ushtrisë turke që të marrë përsipër menaxhimin e burgjeve dhe kampeve që mbajnë anëtarët e ISIS-it nëse administrata e re siriane nuk është në gjendje ta bëjë këtë. Fidan theksoi se “kurdët sirianë duhet të jetojnë të lirë dhe të gëzojnë të drejtat e tyre të plota, duke përfshirë të drejtën për shtetësi siriane, me kusht që të mos jenë të lidhur me PKK-në”.
Mediat turke raportojnë se janë zhvilluar bisedime midis një delegacioni të SDF-së dhe administratës së re siriane të udhëhequr nga Al-Sharaa në Damask. Me atë rast, SDF-ja kërkoi krijimin e një njësie ushtarake brenda ushtrisë së re siriane në këmbim të dorëzimit të armëve, si dhe ndarjen e të ardhurave nga nafta me autoritetet siriane, gjë që administrata e re e refuzoi plotësisht.
Sipas analistit, Turqia po kërkon gjithashtu të bëjë presion ndaj SDF-së për të pranuar një zgjidhje politike. “Ankaraja ka punuar për disa kohë për të gjetur një zgjidhje gjithëpërfshirëse për çështjen kurde dhe ritmi është bërë më i shpejtë se në vitet e mëparshme. Prandaj, ekziston një mundësi e mundshme për të arritur një zgjidhje të brendshme nëse nuk ka surpriza që lidhen me faktorët e jashtëm, kryesisht Uashingtoni, vizioni i të cilit për të ardhmen e Sirisë është ende i paqartë,” shtoi ai.
Analisti politik shpjegon se situata aktuale në veri të Sirisë flet për kompleksitetin e skenës rajonale dhe ndërkombëtare, gjë që e bën situatën të hapur për disa skenarë.
“Përshkallëzimi aktual mes Turqisë dhe SDF-së mund të vazhdojë pas ardhjes së Trumpit në pushtet, por ekziston edhe mundësia e arritjes së një marrëveshjeje politike gjithëpërfshirëse, që është skenari më i mundshëm. Deklaratat e Trumpit tregojnë se Uashingtoni mbetet fort pas SDF-së, por gjithashtu tregojnë një qëndrim më pozitiv ndaj Ankarasë në krahasim me të kaluarën”, tha ai.
Konflikti rajonal
Analisti politik Taha Ouda Oglu beson se ngjarjet në veri të Sirisë pas rënies së regjimit të Asadit tregojnë një përshpejtim të konfliktit midis Turqisë dhe SDF-së, i cili nuk kufizohet më tek aktorët lokalë, por është kthyer në një konflikt rajonal dhe ndërkombëtar, në të cilat kanë hyrë fuqitë si Uashingtoni dhe Franca. Kjo dinamikë e bën situatën aktuale një pikë kyçe në formësimin e së ardhmes së Sirisë dhe rajonit, veçanërisht me ardhjen në pushtet të një administrate të re siriane.
Ai i tha Al Jazeera-s se kërcënimet e fundit turke vijnë si pjesë e një strategjie për të ushtruar presion duke përdorur kartat e pushtetit që mban Ankaraja, pasi rënia e ndikimit rus dhe iranian ka çuar në forcimin e pozitës së Turqisë si një nga aktorët më të shquar në skenën siriane.
Ai shtoi se ardhja e presidentit të sapozgjedhur të SHBA-së, Donald Trump në pak ditë në pushtet do ta komplikojë më tej situatën, pasi pritet të zhvillohen negociata të drejtpërdrejta mes Ankarasë dhe Uashingtonit për të përcaktuar të ardhmen e Sirisë veriore.
Ouda Oglu vuri në dukje se deklaratat e Fidanit tregojnë qëllimin serioz të Ankarasë për të ndërmarrë veprime ushtarake nëse SDF kalon vijat e kuqe. Ai theksoi se Turqia ka dërguar mesazhe të qarta se nuk do të dorëzohet në kërkesat e saj që SDF të heqë armët dhe të ndërpresë lidhjet me PKK-në.
Sfidat
Kutluhan Gorucu, një studiues në Qendrën Kërkimore SETA, konfirmoi se Rusia ka humbur ndikimin e vërtetë në skenën siriane, kjo është arsyeja pse ajo nuk është në gjendje të ndërhyjë për të parandaluar ndonjë operacion turk kundër PKK-së ose Njësive të Mbrojtjes së Popullit Kurd (YPG).
Ai tha për Al Jazeera se politika amerikane është faktori kryesor që do të përcaktojë situatën. Nëse Trump vendos të përmbushë premtimin e tij të mëparshëm për t’u tërhequr nga Siria, ai ka të ngjarë të zgjedhë të bashkëpunojë me Turqinë në menaxhimin e procesit, duke marrë parasysh pamjen e përgjithshme të situatës në Siri. Megjithatë, nëse “mbetet nën ndikimin e lobit izraelit dhe vendos të mbajë një prani ushtarake, kjo mund ta komplikojë situatën”.
Gorucu beson se ka një mundësi që PKK ose YPG të ruajnë praninë e tyre në rajon në një afat të shkurtër, por se ky nuk është një opsion i zbatueshëm në terma afatmesëm dhe afatgjatë, pavarësisht nga mbështetja ndërkombëtare që gëzojnë aktualisht. Ai përmendi pesë pika kryesore që paraqesin një sfidë kyçe për këto forca:
Kurdët përbëjnë më pak se 20 për qind të popullsisë në zonat e kontrolluara nga SDF, si Hasakah, Deir ez-Zor, Raqqa, Tabqa dhe Ain Issa. Këto zona janë të banuara kryesisht nga arabë, gjë që ngre pyetje në lidhje me kontrollin e mundshëm të tyre të vazhdueshëm mbi këto rajone. Duhet të merret parasysh gjithashtu se arabët kanë mundësi të bashkëpunojnë me Damaskun në vend të një force që ata e konsiderojnë forcë okupuese.
Pas rënies së regjimit sirian, SDF-ja humbi mbështetjen e nënkuptuar politike që i lejonte lirinë relative të veprimit në zonat nën kontrollin e saj.
Qeveria tranzitore siriane, e cila kërkon të bashkojë vendin, ka nevojë për burimet natyrore të vendosura në zonat e kontrolluara nga SDF, të cilat mund të çojnë në konflikt të drejtpërdrejtë me ta.
Dëshira e presidentit amerikan Donald Trump për t’u tërhequr nga Siria përbën një sfidë të madhe për SDF-në, pasi mungesa e mbështetjes së SHBA-së do të zvogëlojë shanset e tyre për të mbijetuar.
Turqia tani ka kushtet më të mira për t’i dhënë fund ndikimit të SDF-së që nga fillimi i luftës në Siri, duke pasur parasysh dobësimin e rolit të aktorëve ndërkombëtarë dhe rritjen e kapaciteteve turke në terren në rajon.
Lidhur me shqetësimet lidhur me menaxhimin e burgjeve dhe kampeve të ISIL-it, Gorucu thekson se ato janë të pabaza dhe se Turqia dhe Ushtria Kombëtare Siriane (SNA) kanë provuar më parë aftësinë e tyre për të menaxhuar këto objekte në zonat nën kontrollin e tyre. “Pretendimet e bëra nga SDF në këtë drejtim nuk janë asgjë më shumë se një përpjekje për të ndikuar në opinionin publik perëndimor dhe për të mobilizuar mbështetjen ndërkombëtare,” shtoi ai.
Ai gjithashtu beson se qeveria e re siriane, nëse merr njohje ndërkombëtare dhe mbështetje globale, “do të jetë në gjendje të përballet efektivisht me kërcënimet e ISIL-it, siç bëri në Idlib”. /tesheshi.com/
