Mes pritshmërive rajonale dhe ndërkombëtare, presidenti i përkohshëm sirian Ahmed al-Sharaa përfundoi një vizitë në Ankara, e cila tërhoqi vëmendje të konsiderueshme nga qarqet zyrtare dhe media, veçanërisht pasi Reuters raportoi informacione nga burime të informuara, përpara se të zhvillohej takimi, se të dy palët ishin gati të nënshkruanin një marrëveshje të përbashkët të mbrojtjes.
Marrëveshja përfshin krijimin e bazave ajrore turke në Sirinë qendrore dhe trajnimin e një ushtrie të re siriane, e cila ka nxitur më tej spekulimet për një fazë të re në marrëdhëniet midis dy vendeve.
Edhe pse marrëveshja nuk është shpallur zyrtarisht, deklaratat e presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan tregojnë nivelin e marrëveshjes së arritur mes dy palëve.
“Ne informuam Al-Sharaa se Turqia është e gatshme të ndihmojë në luftën kundër militantëve kurdë dhe ISIL-it”, tha Erdogan, duke shtuar se bisedimet mbuluan gjithashtu çështjen e hapave të ardhshëm për t’u marrë me rebelët në Sirinë verilindore.
Nga ana tjetër, Al-Sharaa theksoi nevojën për të zhvilluar marrëdhëniet me Turqinë në një partneritet të thellë strategjik në fusha të ndryshme, duke treguar dëshirën e Damaskut për të ndërtuar një aleancë afatgjatë me Ankaranë.
Vizita, e cila pritej të hidhte themelet për një kornizë të re sigurie midis dy vendeve, shënoi një ndryshim të rëndësishëm në marrëdhëniet siriano-turke. Në të njëjtën kohë, ai hapi derën për pyetjet në lidhje me rolin e ardhshëm të Turqisë në Siri dhe sa i aftë është Damasku për të harmonizuar aleancat e saj të ndërthurura.
A është një marrëveshje e mbrojtjes vetëm çështje kohe, apo komplikimet rajonale dhe balancat ndërkombëtare të fuqisë do ta ngadalësojnë përparimin e saj?
Informacioni i rrjedhur përputhet me deklaratat e mëparshme të ministrit turk të Mbrojtjes Yasar Guler, kur ai konfirmoi se forcat e armatosura turke janë “të afta të ofrojnë mbështetje për krijimin e një ushtrie të re në Siri, nëse pala siriane e kërkon atë”.
Ky dukej si hapi tjetër logjik pasi një delegacion i lartë ushtarak turk vizitoi Damaskun në fund të janarit, si pjesë e përgatitjeve për rindërtimin e institucioneve ushtarake siriane në koordinim me Ankaranë.
Ministria e Mbrojtjes e Turqisë njoftoi, gjatë një konference të rregullt për shtyp, se prioriteti i Ankarasë në Siri është vendosja e stabilitetit dhe sigurisë dhe pastrimi i vendit nga rebelët. Ministria tha gjithashtu se bisedat për një marrëveshje që lejon Turqinë të krijojë baza ushtarake në Siri ishte ende e parakohshme.
Në përgjigje të një raporti të Reuters, një zëdhënës i ministrisë turke shpjegoi se një delegacion i Ministrisë së Mbrojtjes vizitoi Sirinë javën e kaluar për të zhvilluar bisedime, duke theksuar se të dyja palët ranë dakord për integritetin territorial dhe stabilitetin e Sirisë, si dhe nevojën për të eliminuar të gjitha grupet e armatosura.
Ai shtoi se raportet e mediave për marrëveshjen duhet të trajtohen me kujdes dhe të interpretohen në kontekstin e duhur, duke theksuar se këto çështje janë ende në një fazë të hershme.
Ai tha se do të hartohet një udhërrëfyes i përbashkët në përputhje me kërkesat e qeverisë së re siriane, me hapa konkretë për përmirësimin e aftësive të ushtrisë siriane, duke theksuar se Ankaraja ka informuar Damaskun për gatishmërinë e saj për të ofruar të gjitha format e mbështetjes në këtë drejtim.
Në një kontekst të ngjashëm, Bloomberg raportoi se Turqia po shqyrton krijimin e bazave ushtarake në Siri dhe trajnimin e një ushtrie të re që po formohet nga administrata tranzitore siriane në Damask.
Bloomberg citoi zyrtarët turq të thoshin se Ankaraja po vlerësonte vendndodhjet për bazat, duke shtuar se vendi tashmë ka mijëra trupa në Siri, gjë që i jep asaj aftësinë për të zbatuar planin.
Zyrtarët shpjeguan se plani përfshin prokurimin e armëve dhe trajnimin ushtarak për ushtrinë e re siriane. Megjithatë, ata refuzuan të konfirmojnë nëse Al-Sharaa kishte kërkuar zyrtarisht ndihmë ushtarake nga Ankaraja gjatë takimit me Erdogan.
Një domosdoshmëri absolute, jo thjesht një opsion politik
Ali Asmar, një studiues që studion Turqinë, beson se marrëveshja e mbrojtjes midis Turqisë dhe Sirisë ka një rëndësi strategjike duke pasur parasysh lidhjet gjeografike dhe të sigurisë midis dy vendeve. Ai thekson se koordinimi ushtarak midis Ankarasë dhe Damaskut është një domosdoshmëri absolute, jo vetëm një opsion politik.
Duke folur për Al Jazeera-n, Asmar deklaroi se marrëveshja mund të analizohet përmes prizmit të “diktaturës gjeografike”, pasi vendndodhja gjeografike imponon politika specifike sigurie për të mbrojtur interesat kombëtare. Ai vë në dukje se siguria kombëtare turke dhe siriane janë të lidhura drejtpërdrejt në përballjen me kërcënimet e përbashkëta, ku kërcënimi më i rëndësishëm janë Forcat Demokratike Siriane (SDF), të cilat përbëjnë një pengesë për stabilitetin e Sirisë dhe Turqisë.
Asmar theksoi se marrëveshja nuk do të ishte vetëm një lëvizje taktike, por do të çonte në një ndryshim strategjik në ekuilibrin e fuqisë, duke vënë në dukje se Turqia mund të luajë një rol kyç në rindërtimin e ushtrisë siriane. Ai beson gjithashtu se marrëveshja mund të përshpejtojë fundin e ndikimit ushtarak të SDF-së, pasi Ankaraja kërkon të bindë Uashingtonin se është e kotë të mbështesë këto forca, duke e paraqitur veten dhe Damaskun si një alternativë të besueshme në luftën kundër ISIL, gjë që mund të dobësojë justifikimin amerikan për të mbetur në Siri.
Sipas tij, Siria duhet të modernizojë sistemin e saj të mbrojtjes në periudhën e pasluftës, në të cilën Turqia mund të luajë një rol kyç përmes transferimit të përvojës ushtarake dhe teknologjike.
Lidhur me praninë amerikane, veçanërisht në bazën Al-Tanf dhe bazat e dislokuara në Sirinë veriore dhe lindore, Asmar beson se marrëveshja mund ta detyrojë Uashingtonin të rishqyrtojë strategjinë e tij ushtarake. SHBA mund ta gjejë veten të detyruar të merret me realitetin e ri sipas përllogaritjeve të interesit, gjë që mund ta detyrojë atë të ripozicionohet strategjikisht në vend që të përballet drejtpërdrejt me Turqinë.
Legjitimiteti i marrëveshjes
Mahmoud Alloush, studiues i specializuar në çështjet turke, konfirmon se Ankaraja dhe Damasku po punojnë për të siguruar legjitimitetin ligjor të marrëveshjes strategjike të mbrojtjes që dy vendet planifikojnë të nënshkruajnë, duke theksuar se ka një dëshirë të qartë si në Turqi ashtu edhe në Siri që kjo marrëveshje të përfundohet zyrtarisht.
Sipas mendimit të tij, këshilli i ri legjislativ, që do të formohet nga presidenti i përkohshëm sirian Ahmed al-Sharaa, do të autorizohet të nxjerrë ligjet dhe rregulloret e nevojshme për të qeverisur fazën kalimtare, duke përfshirë shqyrtimin dhe ratifikimin e marrëveshjeve të tilla.
Alloush i tha Al Jazeera-s se ai beson se Siria ka nevojë për mbështetje të fortë për ta ndihmuar atë të rindërtojë ushtrinë e saj në mënyrë që të jetë në gjendje të mbrojë vendin nga rreziqet me të cilat përballet. Ai beson se një marrëveshje e mbrojtjes me Turqinë mund të ndihmojë në arritjen e këtij qëllimi, pasi do të sigurojë mbështetje ushtarake dhe logjistike në rindërtimin e aftësive mbrojtëse të Sirisë.
Studiuesi konfirmon se marrëveshja e mbrojtjes do të ngrejë shqetësime midis shumë aktorëve të jashtëm, por se është një çështje sovrane që ka të bëjë me Turqinë dhe Sirinë, që do të thotë se presionet e jashtme nuk do të jenë një faktor vendimtar në përcaktimin e rezultatit të saj.
Ai gjithashtu shton se disa palë mund të ushtrojnë presion mbi presidentin Al-Sharaa për ta bindur atë të ecë përpara drejt arritjes së një marrëveshjeje. Ai vë në dukje se Moska dhe Teherani nuk mund të ndikojnë në kontekstin turko-sirian, ndërsa Uashingtoni mund të përdorë sanksionet ekonomike si një mjet për të ushtruar presion ndaj Al-Shara, nëse vendos të minojë projekt-marrëveshjen.
Megjithatë, Alloush thekson se kjo çështje për Al-Sharaa nuk është çështje zgjedhjeje, por e nevojës reale për thellimin e partneritetit të ri me Turqinë, si garantuesi kryesor i stabilitetit të fazës tranzitore në Siri. /tesheshi.com/
