Kosta Rika, një vend ku minierat sipërfaqësore janë të ndaluara, është bërë lider botëror në nxjerrjen e metaleve të rënda si litiumi, jo nga Toka, por nga bateritë e vjetra.
Fabrika e riciklimit Fortech u krijua pothuajse tre dekada më parë në qytetin Cartago, 27 kilometra larg kryeqytetit San Jose dhe punonjësit e quajnë atë një “minierë urbane”, raporton AFP.
Për gjashtë vitet e fundit, fokusi i tyre kryesor ka qenë nxjerrja e litiumit nga bateritë e ringarkueshme që përdoren çdo ditë në pajisje të shumta elektronike si telefonat celularë, laptopët, makinat elektrike dhe panelet diellore.
Miliona bateri hidhen çdo vit në mbarë botën. Megjithëse kutia e baterisë dekompozohet gjatë një periudhe prej 100 vjetësh, metalet shumë toksike që përmbahen në të nuk ndodhin kurrë.
Fortech ka gjetur një “minierë ari” në nxjerrjen e metaleve të rënda nga bateritë, duke i siguruar në të njëjtën kohë planetit tonë një litar shpëtimi.
“Tani e dimë se nuk është humbje. Ne e dimë se është një burim që mund të ripërdoret”, tha për AFP Guillermo Pereia, CEO i Fortech, i cili me djalin e tij Francisco shpiku një metodë të re për nxjerrjen e metaleve nga bateritë e përdorura.
“Është e rëndësishme të thyhen paradigmat. Bota ka nevojë për një ekonomi rrethore që riciklon materialet primare të çmuara në vend që të marrë të reja”, tha Pereia.
Ari i bardhë
Nxjerrja e litiumit shpesh kryhet në kushte që janë të dëmshme për mjedisin, punëtorët dhe popullsinë lokale. Por në Fortech, i gjithë litiumi vjen nga 1500 ton bateri të harxhuara që hidhen çdo vit në Kosta Rika, shpjegoi menaxheri i projektit Francisco Pereia.
Bateritë e përdorura mblidhen në qendrat tregtare, dyqanet e elektronikës ose shitësit e makinave elektrike.
Litiumi është quajtur “ari i bardhë” ose “nafta e shekullit të 21” dhe vitet e fundit çmimi i tij ka shpërthyer në tregun botëror. Në nëntor 2020, vlera e litiumit ishte 5,700 dollarë për ton, dhe në shtator 2022, vlera e tij u rrit në 60,500 dollarë për ton për shkak të rritjes së prodhimit të makinave elektrike.
Megjithatë, impiantet e prodhimit të litiumit konsumojnë miliona litra ujë dhe mund të jenë të dëmshme për mjedisin. Por kur litiumi nxirret nga bateritë e ricikluara, vetëm një e katërta e dioksidit të karbonit që ngroh planetin lirohet në krahasim me minierat e drejtpërdrejta të litiumit, pohon Henry Prado, një kimist në Fortech.
Riciklimi e shpëton planetin nga ndotja e mjedisit të shkaktuar nga “metoda e zakonshme e asgjësimit” të baterive të litiumit, të cilat zakonisht thjesht hidhen tutje, shtoi Henry Prado.
Sipas Shoqatës Amerikane Kimike, vetëm pesë për qind e të gjitha baterive litium-jon në botë riciklohen.
Pionierë në biznes
Në Fortech, bateritë e përdorura vendosen në një rrip transportieri që i çon në një grirëse. Në këtë mënyrë, mbetjet kthehen në një përzierje kobalti, nikel, mangani dhe litiumi, i njohur si “masa e zezë”.
Këto metale përbëjnë gati 57 për qind të çdo baterie, ndërsa pjesa tjetër janë bakri, alumini, plastika dhe hekuri, të cilat janë gjithashtu të riciklueshme.
Fortech nuk ka teknologjinë për të ndarë metalet individuale nga “masa e zezë”, kështu që ata më pas ua shesin atë fabrikave në Evropë për të përfunduar procesin dhe për të prodhuar bateritë.
Agjencia Gjermane e Zhvillimit (GIZ) pretendon se Fortech e ka kthyer Kosta Rikën në një “pionier të Amerikës Latine për vlerësimin e ri të baterive të litiumit të përdorura”. /tesheshi.com/
