Arkivat Shqiptare kujtojnë atë që konsiderohet humbja më e madhe e Marinës Britanike gjatë Luftës së Dytë Botërore, ndodhur në ujrat shqiptare përballë Sarandës, pra incidentin në Kanalin e Korfuzit.
“Më 22 tetor 1946, ndodhi incidenti i Kanalit të Korfuzit.
Dy luftanijet britanike, ‘Saummarez’ dhe ‘Volage’, me komandantët respektivë V. H. Selby dhe R. R. Paul, ndeshën në mina dhe u dëmtuan rëndë, teksa kishin depërtuar në ujërat territoriale shqiptare, rreth 1200 metra larg brigjeve të Sarandës. Për pasojë, gjetën vdekjen 45 oficerë të Marinës Britanike, ndërsa 42 të tjerë pësuan dëmtime të rënda. Ky bilanc shënoi humbjen më të madhe të Marinës Mbretërore pas Luftës së Dytë Botërore.
Incidenti pati një jehonë të paprecedentë, për nga rrjedhojat e mundshme politike në marrëdhënien mes dy shteteve të përfshira. Lidhur me këtë episod historik, që tendosi ndërsjelljen shqiptaro-britanike, palët mbajtën qendrime diametralisht të kundërta.
Britania e Madhe e çoi çështjen në Këshillin e Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB), duke pretenduar për një kalim paqësor të anijeve. Organi i OKB-së i ngarkuar për garantimin e sigurisë dhe të paqeruajtes, ia delegoi çështjen Gjykatës së Hagës, e cila pas një procesi dyvjeçar vendosi të shpallë Shqipërinë fajtore për minimin e kanalit lundrues ndërkombëtar. Ky verdikt nuk u pranua nga Shqipëria dhe në kundërpërgjigje, Britania konfiskoi arin e rezervës shtetërore.
Për një periudhë 40-vjeçare, marrëdhëniet diplomatike bilaterale u pezulluan. Pas rënies së regjimit, qeveria shqiptare u prapësua nga qendrimi i mëhershëm duke pranuar verdiktin e Hagës. Në këtë mënyrë, mundi të rivendosej ndërkëmbime mes palëve, si edhe u zgjidh përfundimisht çështja e arit të konfiskuar.
Më poshtë, paraqiten telegrame me dorëshkrim të Enver Hoxhës drejtuar Koçi Xoxes e Nako Spiros, për qëndrimin e mbajtur prej delegacionit shqiptar në OKB lidhur me incidentin në Kanalin e Korfuzit”, shkruajnë Arkivat.
Por kujtojmë se kohë më parë, studiuesi Auron Tare bëri një paraqitje në Harvard të një sërë faktesh të panjohura më parë, nga të cilat rezulton, sipas tij, se Shqipëria nuk është fajtore për atë incident të rëndë e se për këtë është dënuar padrejtësisht nga Haga.
Sipas Tares, vendimi i Gjykatës Ndërkombëtare duhet rishqyrtuar nën dritën e të dhënave të reja. /tesheshi.com/
