Donald Trump fitoi zgjedhjet paraprake në garën republikane dhe në shtetin e New Hampshire. Kjo rrit gjasat që ai të jetë kundërshtari i presidentit Joe Biden në nëntor, ashtu si katër vjet më parë.
Jo vetëm që sondazhet i japin një shans real Trumpit për kthimin në Shtëpinë e Bardhë, New York Times shkruan se në Davos, mes politikanëve dhe drejtuesve të kompanive, u krijua përshtypja se elitat e botës tashmë po përgatiteshin për kthimin e tij.
Për shumë njerëz në Evropë, ky është një skenar horror.
Presidentja e Bankës Qendrore Evropiane, Christine Lagarde, vlerësoi se kthimi i mundshëm i Trumpit është një “kërcënim i qartë” për Evropën.
Kryeministri belg Alexander de Croo beson se në një rast të tillë “Evropa mund të mbështetet tek vetja më shumë se kurrë”.
Ish-kryeministri suedez Carl Bildt llogarit se me Trump, Shtetet e Bashkuara do të braktisnin politikën klimatike, se NATO do të shembet, se Trump do të takohej me “partnerët” e tij, Putinin dhe Orbanin dhe se luftërat tregtare do të intensifikoheshin.
“Evropa duhet të forcojë ushtrinë e saj”
Si të përgatitemi për një mandat të dytë të mundshëm të Trump? Sudha David-Wilp, drejtore e zyrës në Berlin të fondit gjerman Marshall të SHBA-së, thotë se Evropa duhet së pari të trajtojë aftësitë e saj ushtarake.
“Evropa duhet të bëhet një lojtar i fortë, ushtarakisht, në kuptimin konvencional. Të jetë në gjendje të kujdeset për çështjet e sigurisë në lagjen e saj të afërt”.
Ajo shton se Evropa duhet të forcohet edhe ekonomikisht, në mënyrë që të durojë proteksionizmin eventual të Trumpit.
Deputeti gjerman Jürgen Hart, zëdhënësi i politikës së jashtme i grupit parlamentar të opozitës konservatore Kristian Demokrate, mendon se Gjermania nuk është gati për kthimin e Trumpit.
“Ne kemi bërë shumë pak në tre vitet e fundit për të ndihmuar Bidenin të provojë se stili i tij bashkëpunues ndaj Evropës është më i suksesshëm se stili konfrontues i Trumpit. Ne as nuk jemi përpjekur të zhvillojmë një strategji të përbashkët ndaj Kinës, as nuk kemi qëndruar te marrëveshja kur ajo ka të bëjë me shpenzimet tona të mbrojtjes… Kjo ndryshoi disi vetëm nën presionin e luftës në Ukrainë”, thotë Hart për DW.
A do të largohet Trump nga Ukraina?
Trump po dëgjon gjëra kontradiktore për luftën në Ukrainë. Ndonjëherë ai premton se si president do t’i japë fund asaj lufte brenda një dite, ndonjëherë ai kërcënon të ndërpresë të gjitha ndihmat për Kievin, dhe ndonjëherë se do të dërgojë më shumë se Bideni ka dërguar ndonjëherë.
Por David-Wilp e shikon me maturi. Ai thotë se ka mbështetje parimore për Ukrainën në të dyja partitë amerikane, ndonëse ajo është në rënie tek kongresmenët republikanë.
“Pavarësisht se kush fiton në nëntor, unë mendoj se shumica e amerikanëve mendojnë se Evropa duhet të mbajë pjesën më të madhe të barrës kur bëhet fjalë për ndihmën ushtarake dhe rindërtimin e Ukrainës. Sepse Ukraina është në kontinentin evropian”.
Në kryeqytetet evropiane kanë frikë edhe nga qëndrimi i Trumpit ndaj NATO-s. Komisioneri Evropian për Tregun e Përbashkët, Thierry Breton, ka rrëfyer së fundmi një ngjarje para Parlamentit Evropian, e cila e thelloi më tej pasigurinë.
Thuhet se Trump, si president i SHBA-së, i tha kryetares së Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, se “nëse Evropa sulmohet, ne nuk do të vijmë kurrë për t’ju ndihmuar”.
Prej vitesh, Trump ka shmangur një deklaratë të saktë nëse do t’u vinte ushtarakisht në ndihmë partnerëve të NATO-s nëse një prej tyre sulmohej.
“Varet nëse na trajtojnë siç duhet,” tha Trump për këtë çështje në mes të janarit. “Shikoni në këtë mënyrë: NATO përdori vendin tonë dhe vendet evropiane përfituan prej saj”.
Po në lidhje me mburojën atomike?
Për Jozef Braml, ajo përshtatet në tablonë më të madhe. Ky politolog gjerman dhe ekspert amerikan thotë se Trump e sheh Evropën si armike. “Në rendin e ri botëror, ka vetëm një shans: Evropa duhet të veprojë e bashkuar,” thotë ai.
Braml beson se një unitet i tillë në korin e përzier evropian mund të arrihet vetëm përmes një çifti. “Tani ne duhet të bëjmë lëvizje të mëdha – Evropa duhet të marrë së bashku borxhin, të mbështesë financiarisht anëtarët individualë dhe në këmbim të vendosë kushte.”
“Me paratë nga huamarrja e përbashkët, ne mund të përballonim mbrojtjen tonë. Aktualisht po u bëjmë nder amerikanëve. Për shembull, ne po blejmë avionë luftarakë F35 në SHBA për të pasur ende mbrojtjen e mburojës bërthamore. Por a ia vlen nëse Trump kthehet në Shtëpinë e Bardhë? Duhet të bëhemi gati për të rënë dakord për një bashkëpunim gjithëpërfshirës ushtarak dhe ekonomik me Francën dhe Poloninë, i cili do të tërheqë edhe vendet e tjera evropiane”, shton eksperti gjerman.
Politikani kristian demokrat Hart mendon se nuk është realiste që Trump të anulojë mburojën bërthamore të Evropës. Sepse, siç thotë ai, nuk është në favor të askujt rindezja e garës së armëve atomike. Ai shton gjithashtu se kapacitetet bërthamore aktuale të Francës apo Britanisë së Madhe nuk janë as afër atyre amerikane.
Hart arrin në përfundimin se “në fund gjithçka do të vijë tek ne që duhet të japim një kontribut më të madh financiar në atë taktikë të përbashkët parandaluese”.
Një gjë është e sigurt: zgjedhja e re e Trumpit në Shtëpinë e Bardhë do të ishte një provë e vështirë, jo vetëm për marrëdhëniet euroatlantike, por edhe për unitetin e Evropës. /tesheshi.com/
