Shkrimtarja boshnjake e vlerësuar me çmime, Lana Bastashiç, muajin e kaluar ndërmori hapin e guximshëm (dhe pothuajse të paprecedentë) të ndërprerjes së lidhjeve me një botues gjerman në shenjë proteste ndaj heshtjes së tyre për situatën në Gaza.
Bastashiç, e cila fitoi Çmimin e Bashkimit Evropian për Letërsinë 2020 për romanin e saj debutues “Catch the Rabbit”, dha dorëheqjen duke thënë se ishte “detyrë e saj morale dhe etike të zgjidhte kontratat” me botuesin S. Fischer, duke përmendur dështimin e tyre “për të qenë të zëshëm për gjenocidi që po ndodh në Gaza”, si dhe censurimi (tani famëkeq) i zërave pro-palestinez në Gjermani.
“Pasojat” e këtij akti frymëzues solidariteti e ndoqën Bastashiçin edhe këtë vit. Siç u tha më parë në profilin e saj në Instagram, organizatat e njohura letrare austriake Literaturfest Salzburg dhe Literaturhaus NÖ anuluan paraqitjen e saj si e ftuar, me mesazhin:
“Si shumë të tjerë, ne kemi ndjekur nga afër diskutimin rreth vendimit tuaj për t’u larguar nga shtëpia botuese S. Fischer dhe jemi angazhuar në diskutime intensive për të gjatë disa të fundit ditë. Sado që ne i vlerësojmë librat tuaj, në këto rrethana, fatkeqësisht duhet ta tërheqim ftesën tonë. Qëndrimi juaj në Literaturhaus NÖ dhe pjesëmarrja në Festivalin Letrar të Salzburgut do të nënkuptonte në mënyrë të pashmangshme një pozicionim nga ana jonë që ne nuk e duam dhe që është në kundërshtim me rolin tonë”.
Si reagim, ajo akuzoi drejtorët e Salzburg Literaturfest dhe Literaturhaus NÖ se e shtuan “listën e gjatë dhe famëkeqe të institucioneve kulturore që censurojnë artistët që refuzojnë të heshtin kur bota bërtet”.
Përgjigja e saj, në fakt, qe “flakë për flakë” me anë të një letre publike.
“Për hir të së vërtetës dhe transparencës, ju kujtoj se interesimi për ardhjen time ishte i juaji, duke qenë se më keni ftuar. Vendimi juaj për të më anuluar është pozicionim i qartë nga ana juaj. Le të jetë gjithashtu e qartë se ky është një anulim i një eventi që kishim rregulluar më parë, bazuar vetëm në vendimin tim për t’u larguar nga botuesi. Është mendimi im politik dhe njerëzor që fëmijët nuk duhen therur dhe se institucionet kulturore gjermane duhet ta dinë më mirë kur bëhet fjalë për gjenocid. Dijeni gjithashtu se ju jeni bashkuar tani me listën e gjatë dhe famëkeqe të institucioneve kulturore që censurojnë artistët që refuzojnë të heshtin kur bota bërtet.
Nuk e di se çfarë do të thotë për ju letërsia përveç rrjeteve dhe bursave. Për mua do të thotë mbi të gjitha një dashuri e palëkundur për njeriun dhe shenjtërinë e jetës njerëzore. Duke qenë se më ftuat, duhet të keni qenë të njohur me punën time, e cila trajton nga afër efektet e luftës tek fëmijët. Ndoshta për ju, veprat letrare janë të ndara nga jeta reale, por përsëri, ndoshta nuk e keni takuar kurrë dorën e luftës.
Faleminderit që më anuluat. Nuk do të doja të isha pjesë e një institucioni tjetër që jo vetëm censuron artistët për aktivizmin e tyre, por duket se mendon se heshtja dhe censura janë përgjigja e duhur ndaj gjenocidit. Ndërsa jam e vetëdijshme për faktin se mjetet që merr brenda sistemit ku jeton duhet të të kenë bërë të harrosh se çfarë është në të vërtetë arti, prapëseprapë dua t’ju kujtoj se (për fat të mirë për shkrimtarët e pasigurt si unë), ju nuk jeni letërsi. Paratë tuaja nuk janë letërsi. S. Fischer nuk është letërsi. Gjermania nuk është letërsi…”. /tesheshi.com/
