Lajmet e rreme apo “fake news”, tashmë një fenomen ndërkombëtar për shkak të shumë debateve në zgjedhjet presidenciale amerikane e në Europë, duken se përbëjnë një rast të ri për t’u zgjidhur. Përpjekja e parë në këtë drejtim vjen nga Gjermania, e cila ka paraqitur zyrtarisht një ligj piketë për median sociale që shpejt mund ta shndërrojë këtë vend në një rast eksperimental në përpjekjet për të luftuar përhapjen e lajmeve të rreme dhe gjuhës së urrejtjes në Perëndim.
Ligji i shumëpritur është gjithashtu tepër i diskutueshëm, pasi kritikët e kanë denoncuar atë si një frenues të lirisë së fjalës. Pas miratimit, masat e parashikuara prej tij do të shtrëngojnë rrjete të mëdha si Facebook apo Twitter të heqin me shpejtësi lajmet e rreme që nxisin urrejtjen, ashtu sikundër edhe përmbajtje të tjera “krimnale”, ose të përballen me gjoba të larta, deri në 50 milionë euro.
Ligji u miratua edhe në parlament, pasi iu hap drita jeshile nga ana e kabinetit të kancelares Angela Merkel, përpara zgjedhjeve të përgjithshme të shtatorit. Efektivisht, kjo lëvizje është përgjigje e Gjermanisë ndaj një sërë lajmesh të rreme në kohën e zgjedhjeve të vjetshme në Shtetet e Bashkuara. Zyrtarët gjermanë po përpiqen të parandalojnë një masakër të ngjashme në vendin e tyre.
Tashmë, në Gjermani ka pasur disa raportimet për lajme të rreme. Një lajm i tillë ishte se një vajzë gjermane me origjinë ruse u përdhunua vitin e kaluar nga azilkërkuesit. E përsëritur nga zyrtarë të lartë rusë, raportimi dukej se synonte politikën e Merkel të dyerve të hapura për refugjatët.
Ndërsa Merkel është e përfshirë në një fushatë të zellshme për një mandat të katërt në qeverisje, ligji duket mëse i domosdoshëm. Por çfarë do të sjellë ai?
“Furnitorët e rrjeteve sociale janë përgjegjës kur platformat e tyre keqpërdoren për të përhapur krimet e urrejtjes apo lajme të rreme të paligjshme”, thotë ministri gjerman i Drejtësisë, Heiko Maas.
Ligji do të aplikohet vetëm brenda kufijve gjermanë. Por Maas tha se do të bëjë presion që masa të ngjashme të ndërmerren në të gjithë Bashkimin Europian.
Disa vende europiane kanë kërkuar, gjithashtu, të përballen me rritjen e lajmeve të rreme. Republika Çeke, së fundmi, krijoi një njësi speciale të ngarkuar me denoncimin e raportimeve fallco. Por ligji në Gjermani, sipas ekspertëve, përbën hapin më të guximshëm të ndërmarrë nga ndonjë komb perëndimore për të kontrolluar përmbajtjen e medias sociale.
Në varësi të faktit sesa dukshëm fallco apo i paligjshëm është një postim, kompanitë do të kenë më pak se 24 orë për ta hequr atë.
Përveç lajmeve të rreme dhe gjuhës së urrejtjes, ligji shënjestron edhe postime që shihen si nxitje e terrorizmit apo se përhapin pornografinë e fëmijëve. Zyrtarët kanë cituar rritjen e gjuhës së urrejtjes në Internet si një faktor madhor pas rritjes së dhunës nga e djathta ekstreme në Gjermani, përfshirë sulmet zjarrvënëse në qendrat e refugjatëve dhe sulmet mbi oficerët e policisë.
“Gjermania e konsideron veten si pionere”, thotë Markus Beckedahl, aktivist dhe bloger me ndikim në Gjermani. “Eshtë një përpjekje e vetmuar… por Komisioni Europian me siguri do ta mbikqyrë nga afër atë që po bën Gjermania”.
Megjithatë, natyra e gjerë e ligjit ka nxitur kritikët ta quajnë atë një qasje të tepruar që rrezikon të shndërrohet de facto në censurë. Stephan Scherzer, kreu i shoqatës së botuesve të revistave gjermane tha se masa mund të kthejë kompanitë e mëdha të medias sociale në “polici private të opinionit”.
Politikani i të Gjelbërve, Renate Künast tha për transmetuesin publik ARD se ligji mund të çojë në “një kufizim të fortë të lirisë së fjalës, për shkak se do të ketë vetëm fshirje, fshirje, fshirje”.
Një nga kompanitë më të prekura nga ligji është Facebooku, që ka kërkuar të shmangë ligje të tilla duke ndërmarrë masa vullnetare për kufizimin e përhapjes së lajmeve të rreme. Kompania u bëri jehonë shqetësimeve se ligji do të vendoste gabimisht mbi koorporatata nivelin e vendimmarrjes për ligjshmërinë e përmbajtjes që në fakt, duhet të mbetet mbi gjykatat gjermane.
“Ne punojmë shumë fort për të hequr përmbajtjen e paligjshme nga platforma jonë dhe jemi të vendosur të punojmë me të tjerët për ta zgjidhur këtë problem”, tha kompania. “Ashtu si ekspertët e kanë vënë në dukje, ky ligj do të detyrojë kompanitë private që në vend të gjykatave të bëhen ato gjykatëse të asaj që është e paligjshme në Gjermani”.
Por zyrtarët gjermanë, argumentojnë se kompanitë e media sociale nuk po veprojnë mjaftueshëm shpejt për të përballuar postimet dëmtuese. Maas citoi statistika që tregojnë Facebook fshiu me shpejtësinë e duhur vetëm 39 për qind të përmbajtjes kriminale për të cilën ishte njoftuar, ndërsa Twiiter veproi vetëm për 1 për qind të saj.
Më shumë sesa vendosja e një standardi të ri, zyrtarët thonë gjithashtu se më së shumti po veprojnë për të detyruar kompanitë të zbatojnë ligjet qeveritare kundër gjuhës së urrejtjes dhe nxitjes së dhunës në Gjermani. Ligje të tilla në Gjermani janë shumë më të gjera sesa në Shtetet e Bashkuara: për shembull, ligjet ka ligje edhe për librat që përgojojnë liderët gjermanë apo që mohojnë Holokaustin.
“Duhet të ketë po aq pak hapësirë për nxitjen e urrejtjes në rrjetet sociale sa ka edhe në rrugë”, tha Maas. “Ne i detyrohemi për këtë viktimave të krimeve të urrejtjes”.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
