Pasi Rusia nisi pushtimin e saj në Ukrainë, përgjigja perëndimore ishte e shpejtë dhe vendimtare, me vendime unanime nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të mbështetur Ukrainën dhe për të ndëshkuar Rusinë me sanksione ekonomike.
“Sanksionet po funksionojnë. Dhe vështirë se ka një alternativë që do të funksiononte në mënyrë më efektive. Por ato nuk po funksionojnë me kapacitet të plotë”, tha për Al Jazeera-n Agija Zagrebelska, kreu i departamentit të Agjencisë Kombëtare të Ukrainës për Parandalimin e Korrupsionit.
Ndërsa pjesë të industrisë ruse u sanksionuan menjëherë, disa industri të rëndësishme nuk u sanksionuan.
Industria ruse e peshkimit është bllokuar vetëm pjesërisht nga Uashingtoni dhe pak nga blloku evropian, i cili vazhdon të importojë rreth një miliard dollarë ushqim deti nga fqinji i tij agresiv.
“A ia vlen jeta e ukrainasve një gaforre apo një salmon?”, pyet Zagrebelska.
Që nga shkurti i vitit 2022, kur filloi pushtimi, BE-ja ka vendosur 13 paketa sanksionesh kundër Rusisë që synojnë Presidentin Vladimir Putin dhe bashkëpunëtorët e tij, bankat ruse, agjencitë mediatike, partitë politike dhe grupet paraushtarake.
Megjithatë, sanksionet evropiane kanë përjashtuar shumicën e produkteve ushqimore nga Rusia.
Pjesa më e madhe e biznesit miliarda dollarësh të prodhimeve të detit të Rusisë, si merluci i Alaskës, vazhdoi të vërshonte tregjet dhe restorantet e peshkut në BE dhe SHBA.
SHBA përfshiu ushqimet ruse të detit në sanksionet në mars 2022. Dhe në fund të vitit të kaluar, qeveria lëshoi një urdhër ekzekutiv, duke ndërmarrë hapa shtesë duke ndaluar të gjitha prodhimet e detit me origjinë ruse që janë të përfshira ose kanë përmbajtje të konsiderueshme në produkte të tjera në vendet e treta.
Sanksionet e reja kanë për qëllim mbylljen e zbrazëtirave në ligj.
Dhe Meqenëse Rusia nuk mund të eksportonte ushqimet e saj të detit drejtpërdrejt në SHBA, ajo dërgoi anije në Korenë e Jugut ose Kinë për përpunim.
Sipas Stephanie Madsen, kreu i Organizatës Amerikane të Përpunuesve të Ushqimit të Detit, peshqit rusë kaluan kufijtë e BE-së dhe SHBA-së nën etiketën e një vendi tjetër.
Madsen dëshmoi para Kongresit të SHBA se eksportet ruse të peshkut financuan drejtpërdrejt luftën e Moskës në Ukrainë. Tarifat e saposhtuara të eksportit të peshkut të Rusisë dhe 3.97 miliardë dollarë nga ankandet që shpërndanin kuotat e peshkimit të gaforreve në vitin 2023 thuhet se shkuan për të mbështetur luftën e Putinit.
“Shumica e konsumatorëve amerikanë nuk e mbështesin luftën në Ukrainë,” tha Sally Yozell, drejtore e programit mjedisor në Qendrën Stimson.
“Ndaj unë mendoj se ata do të ndiheshin shumë keq nëse do të mendonin se peshku i tyre që hanë në shtëpi shkon për të mbështetur regjimin rus në luftën kundër Ukrainës.”
Kontrabanda e peshkut
Edhe nëse ekzistojnë sanksione për peshkun, është e vështirë të sigurohet që peshqit të mos hyjnë në tregjet evropiane ose amerikane, sepse ushqimet e detit nuk janë gjithmonë të lehta për t’u gjurmuar.
Një përfaqësues i Fondacionit të Drejtësisë Mjedisore, një OJQ me bazë në Mbretërinë e Bashkuar, tha se “shumë shtete anëtare të BE-së kryejnë shumë pak kontrolle mbi importet e ushqimeve të detit, duke ofruar mundësi që produktet nga peshkimi i paligjshëm, i paraportuar dhe i parregulluar të hyjnë në tregun e BE-së”.
Yozell tha, në lidhje me sistemin amerikan, se licencat e detyrueshme të kapjes që tregojnë se nga vijnë peshqit janë skedarë PDF që mund të manipulohen lehtësisht.
Ajo shtoi se ndërsa SHBA-ja ka gjurmuar ushqimet e detit të kapuar në mënyrë të paligjshme që hyjnë në tregun amerikan përmes Programit të Monitorimit të Importit të Ushqimit të Detit që nga viti 2018, skema fokusohet vetëm në 13 lloje dhe nuk përfshin disa nga prodhimet rus të detit ruse që hyjnë në tregun e SHBA-së.
Kjo do të thotë se edhe në SHBA, ku ushqimet ruse të detit janë të ndaluara plotësisht, peshku i shërbyer në restorante ose i shitur në supermarkete mund të mbështesë ekonominë ruse.
Si rezultat, BE importon rreth 740,000 ton polok Alaske, një e treta e të cilave vjen drejtpërdrejt nga Rusia dhe një e treta vjen nga Kina, nga të cilat 95 për qind janë me origjinë ruse, tha Guus Pastoor, president i EU Fish, Shoqata e Përpunuesit dhe Tregtarët (AIPCE).
Në vitin 2022, Rusia rriti eksportet e peshkut në BE, pavarësisht tensioneve për luftën në Ukrainë, raportoi e përditshmja ruse Kommersant, duke cituar të dhëna tregtare. Vëllimet u rritën me 18 për qind atë vit dhe me 13 për qind të tjera në vitin 2023, duke arritur nivelin më të lartë të të gjitha kohërave.
Përpara se të arrijnë në tregjet perëndimore, shumë peshk rus ndalon në portin e Busanit në Korenë e Jugut, një nga portet më të mëdha detare në botë.
Që nga pushtimi i Ukrainës nga Moska, porti ka parë një rritje të konsiderueshme të ushqimeve ruse të detit.
Të dhënat e marra për këtë hetim, pjesërisht nga Fondacioni Environmental Justice, tregojnë se ana ruse e portit ishte më e ngarkuar se kurrë.
Shifrat janë marramendëse. Për shembull, në vitin 2021, anijet ruse në portin e Busanit nuk sollën karkalec, një peshk i shtrenjtë me mish të bardhë që shpesh kapet në detin Barents ruso-norvegjez.
Megjithatë, në vitin 2023, pas fillimit të luftës, porti importoi më shumë se 11,000 tonë.
Edhe pse një pjesë e këtij peshku mund të përfundojë në tregun e Koresë së Jugut, eksportet e gjelbra nga Koreja në SHBA dhe Kinë u rritën ndjeshëm në të njëjtin vit.
Koreja e Jugut importoi 213,000 ton ushqim deti nga Rusia në 2023, krahasuar me 439,000 në 2022 dhe 185,000 në 2020.
Eksportet e peshkut të Koresë në Evropë dhe SHBA janë rritur ndjeshëm. Nga viti 2021 deri në vitin 2022, eksportet e harengës së ngrirë në SHBA u rritën me 99 për qind, ndërsa eksportet e filetove në Gjermani u rritën me 541 për qind.
Për pjesën më të madhe të luftës, përveç përjashtimit nga sanksionet, prodhuesit rusë të ushqimeve të detit gëzonin disa privilegje. Një pjesë e peshkut mbërriti në BE pa doganë ose me tarifë të reduktuar.
Në janar 2024, Këshilli i Bashkimit Evropian i hoqi këto përfitime.
Por jo të gjithë ishin të lumtur për rritjen e tarifave për peshkun rus.
“Kjo, sigurisht, do të thotë që çmimi i peshkut do të rritet pasi këto tarifa janë faktorizuar në çmimin përfundimtar për konsumatorin,” tha Guus Pastoor, president i Përpunuesve dhe Tregtarëve të Peshkut të BE-së. “Ne i kuptojmë arsyet politike pas kësaj, por mendojmë se krijon një precedent të rrezikshëm.”
Në Ukrainë, Zagrebelska po punon ditë e natë në fushatën për sanksione më të rrepta.
“Deri në vitin 2014, mendoja se liria dhe të drejtat themelore ishin ato që kishim si parazgjedhje. Sot, çdo ukrainas e di se liria është diçka që duhet fituar dhe mbrojtur”. /tesheshi.com/
