Nga Bashkim Kastrati
Kosova vazhdon ta ketë numrin më të lartë të papunëve në Kosovë dhe zhvillimet ekonomike dhe politike nuk japin sinjale konkrete se situata mund të përmirësohet në një të ardhme të afërt. Por ky nuk është më lajm në Kosovë. Një dukuri interesante që është vërejtur në Anketën e Fuqisë Punëtore në Kosovë për tremujorin e parë të vitit 2018 ka të bëjë me dembelinë e të papunëve kosovarë. Konkretisht ata nuk kanë qenë aktiv për të kërkuar një vend pune.
“Nga popullsia në moshë pune, 60.8 % nuk janë ekonomikisht aktivë, që do të thotë se ata nuk janë të punësuar dhe nuk kanë qenë aktivë në kërkim të punësimit gjatë katër javëve të kaluara dhe/ose nuk janë të gatshëm të fillojnë punë brenda dy javësh”, thuhet në Anketën e Fuqisë Punëtore (AFP), e cila publikohet nga Agjencia e Statistikave të Kosovës.
Por nëse e kthejmë përqindjen në numra, i bie që në tremujorin e parë të këtij viti kanë qenë 722 mijë e 314 persona jo-aktivë. Prej tyre, 231 mijë e 70 persona ishin burra dhe 491 mijë e 244 persona ishin gra.
Sipas AFP-së, nga 39.2 për qind e popullsisë, që është ekonomikisht aktive, 26.5 % (123,464 persona) janë të papunë. Kjo do të thotë se 60.8 % (342,368) e personave ekonomikisht aktivë janë të punësuar, duke krijuar një raport punësimi ndaj popullsisë (shkalla e punësimit) prej 28.8 %.
Dallime të mëdha gjinore në tregun e punës
Në këtë raport që ka dalë nga anketimet në terren, rezulton se ekzistojnë dallime të mëdha gjinore në tërë tregun e punës. Një në pesë (16.6 %) femra në moshë pune janë aktive në tregun e punës, krahasuar me rreth tri te pestat (61.4 %) e meshkujve në moshë pune. Në mesin e personave në fuqinë punëtore, papunësia është më e lartë për femrat se sa për meshkujt (28.7 % krahasuar me 25.9 %).
“Shkalla e punësimit në mesin e femrave në moshë pune është vetëm 11.8 %, krahasuar me 45.5 % për meshkujt. Kjo shkallë shumë e ulët e papunësisë te femrat rrjedh nga kombinimi i pjesëmarrjes shumë të ulët në fuqinë punëtore dhe papunësisë së lartë”, thuhet në raport.
Po sipas raportit në fjalë, femrat ishin të punësuara kryesisht në sektorët e arsimit, të tregtisë dhe të shëndetësisë (51.2 % e femrave të punësuara). Meshkujt ishin kryesisht të punësuar në sektorët e tregtisë, ndërtimtarisë dhe prodhimit (duke punësuar 42.4 % të meshkujve të punësuar)”, thuhet në raportin e AFP-së.
Rezultatet sërish tregojnë se papunësia tek të rinjtë vazhdon të jetë shumë e lartë në Kosovë. Në tremujorin e parë të vitit 2018, të rinjtë në Kosovë kishin gjasa dy herë më shumë të jenë të papunë krahasuar me të rriturit. Në mesin e personave të moshës 15-24 vjeçare dhe në fuqinë punëtore, 54.0 % ishin të papunë.
Edhe në këtë aspekt, papunësia është më e lartë te femrat e reja (62.7 %) se te të rinjtë meshkuj (50.7%).
“Pothuaj një e treta (31.1 %) e personave të moshës 15 deri 24 vjeçare në Kosovë nuk ishin në shkollim, punësim apo trajnim. Kjo shifër është 31.0 % për femrat e reja krahasuar me 31.2 % për të rinjtë meshkuj”, tregojnë të dhënat e anketës.
Pjesa më e madhe e atyre që janë të punësuar raportojnë të punojnë me orar të plotë. Rreth 95.8 % e të intervistuarve raportuan se punojnë me orar të plotë në punën e tyre kryesore.
Pra, arsyet e të punuarit me orar të pjesshëm dallojnë midis dy gjinive, pasi gratë, duke marrë përsipër më shumë rolin e kujdesit brenda familjes, reduktojnë orët në dispozicion për punësim.
Sipas rezultateve, arsyeja nr.1 për meshkujt pse nuk punojnë me orar të plotë, ishte mungesa e një pune me orar të plotë. Pra 19.8 % e personave të punësuar i përkiste kategorisë së punësimit të paqëndrueshëm. Kjo do të thotë se ata ose janë të punësuar në biznesin e tyre (punëtorë për llogari vetanake), ose kontribuojnë në një biznes familjar (të paguar ose të papaguar).
Ky anketim gjithashtu tregon se vetëm 18.9 % e personave të punësuar kishin kontratë të përhershme në punën e tyre kryesore, ndërkohë që 81.1 % kishin kontratë të përkohshme, pa dallime sinjifikante midis meshkujve dhe femrave. Personat, që kishin kontrata të përkohshme, u pyetën se pse kishin këtë lloj kontrate dhe 75.8 % e të intervistuarve raportuan se nuk kishte kontratë tjetër në dispozicion. Pagat neto të shumicës së punonjësve ishin midis 300 euro deri 400 euro në muaj. Janë vërejtur dallime gjinore me 5.9 % më e lartë te meshkujt se sa te femrat. /tesheshi.com/
