Nga Donat Maloku
Të punosh instrumente muzikore në mënyrë manifakturale në ditët e sotme është paksa intriguese dhe një sagë që duhet treguar e të mbahet mend. Janë të paktë ata mjeshtër të cilët sot ë bëjnë një gjë të tillë. Edhe më pak ka mjeshtër shqiptarë që e bëjnë këtë. Ndër ata të rrallët pa dyshim se është edhe mjeshtri dhe muzikologu ynë i njohur Shaqir Hoti.
Mbase është edhe i vetmi në Kosovë i cili që nga pas lufta ka punuar një fond pres më se mbi 1 mijë instrumentesh, kryesisht frymorë, e më e veçanta pa dyshim se është okarina prej dheut të cilën e punoi më 2010, dhe pa mëdyshje se është i vetmi që ka riprodhuar një instrument frymorë mijëra vjet të vjetër, të gjetur në Kosovë, dekada më parë. Në punëtorinë e tij, të vendosur në shtëpinë e tij në rrugën “Korça”, në Prishtinë, ai ka krijuar një koleksion të ndryshëm të instrumenteve frymore.
Madje ai ka arritur të bëjë diçka që deri më sot nuk ka arritur ta bëjë askush deri më sot, zhvillimin e Kavallit, një nga instrumentit më të njohur frymorë në muzikën burimore shqiptare. Por Shaqir Hoti ka diçka më shumë se ka një mjeshtër, apo ndërtues i instrumenteve me frymë. Ai është edhe një instrumentist profesionist, dhe flautisti i parë në Kosovën e pas luftës së dytë botërore. Për vite të tëra, ai ishte instrumentist i orkestrës së Radio-Prishtinës së dikurshme. Themelues dhe drejtues i Ansamblit popullorë “AzemBejta” të Prishtinës.
Krijuesi i shumë këngëve dhe melodive popullorë që janë kënduar nga emrat e mëdhenj të muzikës sonë popullore që nga NexhmijePagarusha, Shahindere Bërjajolli e deri tek Shkurte Fejza. Sot mjeshtri i talentuar i është përkushtuar punës në krijimin dhe zhvillimin në aspektin muzikor të instrumenteve frymorë. Tashmë ai ka arritur të krijojë okarina që jep melodi mjaft të këndshme, jo vetëm nga dheu, e plastika, por edhe nga korja e frutave. Një okarin të tillë ai e ka punuar nga arra e Kokosit.
Punimi i instrumenteve
Gjatë luftës Hotit iu shkatërruan edhe shumë instrumente që ruante në shtëpinë e tij, duke përfshirë edhe partitura e krijimeve të tija. Sa që kur u thirr që të përcillte një këngë të Shkurte Fejzës, me kavall, menjëherë pas lufte, atij iu desh tq nga pjesë e shkopit të grepit të peshkimit të punonte një kavall. Që nga ajo koha ai nisi që të ripërtërinte fondin tij, por tashmë duke i punuar vetë nga fillimi instrumentet, sidomos fyellat, kavallat dhe instrumentet tjera, frymore, përderisa në atëherë vetëm kishte intervenuar për të rregulluar.
“Zakonisht deri atëherë vetëm intervenojë në tonë, rreth temperimit, por, që nga pas lufta nis vetë me punimin e instrumenteve, por jo vetë kaq. Arrita edhe t’i zhvillojë më tej ato”, tregon Hoti për portalin “Te Sheshi”, duke treguar edhe fondin e tij prej mijëra instrumenteve të punuar në punëtorinë e tij. Këto instrumente janë ndërtuar nga materiale të ndryshme, të forma dhe madhësi që dallojnë nga njëra tjetra. Shumë prej tyre, përveç tingujve që japin, janë edhe suvenire të mrekullueshme.
Por, suksesi më i madhe i tij, në ndërtimin e instrumenteve ishte riprodhimi i Okarinës së Artë, një instrument muzikor antik që ishte gjetur në Runik të Kosovës dekada më parë por që kishte tërhequr vazhdimisht kërshërinë e mjeshtrit. “Kërshëria vazhdimisht më shtynte që ta kisha në dorë atë instrument, ta studioja dhe ta shihja se çfarë tinguj kishte. Por, nuk arrita ta kisha në dorë, për shkaka të konservimit të tij dhe duheshin proceduar për ta pasur deri para luftës. Ndërsa tash ia ndodhe në Beograd”, ka thënë ai, duke kujtuar se me ndihmën e arkeologëve, dhe të një fotoje me pamjen ballore të okarinës antike, dalë nga dalë arriti të krijojë një okarinë të ngjashme nga druri e më pas edhe plastika. Por, që nuk mbeti i kënaqur me tinguj që nxirrte ajo. Kështu i hyri punës për një punim origjinal të okarinës antike. Pasi mblodhi informata nga ekspertët mbi formën dhe madhësinë e okarinës, dhe pas hulumtimeve të ndryshme, krijoi okarinën e tij. “Pas një kohë e punova edhe okarinën nga dheu, sipas instruksioneve që kisha marrë se si duhet punuar nga dheu, dhe e pjeka në një furrë të tullave në Landovicë të Prizrenit”, thotë mjeshtri Hoti, duke treguar koleksioni e okarinave të tij, ku gjendje edhe një e punuar krejt origjinale nga arra e kokosit.
Gjithë jetën me muzikën
I rrethuar nga instrumente të shumta të varruar në murin e punëtorisë së tij dhe i gatshëm të punojë ato që janë në proces ai, Hoti tregon për “Te Sheshi”, rrugëtimin e tij në botën e muzikës. Në fakt biografia e këtij mjeshtri të shquar është mjaftë interesante. I lindur në Rogovë të Hasit të Prizrenit, (1936) në një familje me traditë në fushën e muzikës, nuk e pat të vështirë lidhjen me instrumentet dhe muzikën. Posaçërisht, kur nisi fare i vogël të shpreh talentin tij për instrumentet dhe interpretimin. u shkolluar në Shkollën e Mesme të Muzikës ne Prizren, duke treguar zotësinë dhe talentin e tij, sidomos në interpretim në instrumente me frymë.
Pas ushtrimit të profesionit të mësuesit në Has, Hoti transferohet në Orkestrën e Radio Prishtinës si instrumentist profesionist, duke qenë se ai pa problem mund të interpretonte në instrumente me frymë, konkretisht në flaut dhe në ato me tela, çifteli. Këtu edhe aty fillon një periudhë e re për Hotin, i cili përveç punës në orkestër si instrumentist, kompozoi edhe këngë dhe melodi të ndryshme. Po nga ajo kohë ai ka edhe kujtimet më të mira. “Në fillim nuk kish interesim të vija në Prishtinë, pasi në vendlindje sa po kish filluar të organizoja aktivitete kulturore dhe në një mënyrë kishte filluar të gjallërohej jeta kulturore. Por, transferimi im në Radio-Prishtina në një farë mënyre ishte kërkuar edhe drejtuesit politike pasi nevoja për kuadër sidomos në muzikë në atë kohë ishin të mëdha”, ka thënë Hoti.
Ai tregon se në atë kohë kishte një kriter në përzgjedhjen e muzikës dhe që ë studion e Radio-Prishtinës ishin regjistruar këngë me vlera të rralla për traditën tonë popullore. Shumë kompozime të tij, diku 180 sosh janë kënduar nga yjet e muzikës shqiptare, e më shumë këngë ka përcjell si interpretuesi me instrumente kryesisht me flaut, kavall, fyell, e çifteli. ai ishte flautisti që nxirrte tinguj të ëmbël në këngë e famshme të Nexhmije Pagarushës, “Baresha”, që padyshim se është një nga perlat e muzikës shqiptare. kjo këngë zuri vendin e parë në një festival në Berlin të Gjermanisë, më 1969, këngë ë në fakt edhe pati premierën e saj. Hoti ishte pjesë e Radio -Prishtinës deri në mbylljen e tij nga Serbia në viti 1990, kur nisi suprimimi i autonomisë së Kosovës nga Serbia. Sot, pjesën më të madhe ai e kalon në punëtorin e tij në Prishtinë duke punuar instrumente të ndryshme. /tesheshi.com/
