Instituti i Kërkimit për CCështjet Evropiane dhe Zhvillimi – RIDEA, paraqiti njw studim mbi çështjen e Fondit të Pensionit dhe Sigurimit të Aftësisë së Kufizuar, në kontekstin e një marrëveshje përfundimtare të mundshme ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Sipas studimit, Serbia i detyrohet pensionistëve shqiptarë dhe të tjerëve jo-serbë nga Kosova rreth 2.3 miliardë euro për periudhën 1999-2016.
Për shkak të mungesës së të dhënave, periudha 2017-18 nuk përfshihet në borxh.
Kjo shumë nuk përfshin pensionistët në zonat e luftës, të cilëve nuk u është paguar pension gjatë vitit 1998, ose punonjës që kanë dhënë kontribute, por kanë një raport pune më të vogël se 15 vjet dhe nuk kanë qenë në gjendje të marrin pension.
Mrika Kotorri e RIDEA-s tha se kur u shtua dëmi jopasuror në atë borxh, borxhi i përgjithshëm i Serbisë ishte rreth 2.8 miliardë euro.
Ajo theksoi se pensioni është një e drejtë themelore e njeriut, e cila nuk mund t’i kalohet askujt dhe nuk mund të anullohet.
Ajo deklaroi se Gjykata për të Drejtat e Njeriut në Strasburg vendosi në favor të çiftit Grudicc, i cili paditi Serbinë pikërisht për këtë çështje.
Kotorri kujtoi se në vitet 1990, qeveria në Serbi shfuqizoi Kuvendin e Krahinës së atëhershme Autonome të Kosovës dhe më pas miratoi një ligj mbi masat shtrënguese, gjë që linte rreth 130,000 punëtorë shqiptarë pa punë në mënyrë të paligjshme.
Në të njëjtën kohë, ata u ndaluan të përmbushnin të drejtën e tyre themelore të njeriut për një pension, të cilën e arritën duke akorduar kontribute në bazë të Kushtetutës së 1974 të ish-RSFJ-së.
Ajo tha se qeveria serbe mbylli Fondin e Pensionit dhe Aftësisë së Kufizuar të Kosovës dhe miratoi një ligj të ri, me të cilin Serbia merr përsipër të gjitha fondet nga Fondi i Pensionit dhe Aftësisë së Kufizuar, por gjithashtu merr përsipër të gjitha përgjegjësitë dhe detyrimet ligjore të këtij fondi.
Në një studim, RIDEA bëri rekomandime që shteti i Serbisë të pranojë zyrtarisht përgjegjësinë për dëmin material dhe jo material të shkaktuar ndaj pensionistëve që kanë dhënë kontribute, dhe t’u kërkojë atyre falje.
Rekomandohet që Serbia të kompensojë pensionistët dhe që Bashkimi Evropian, si ndërmjetës në dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, të marrw tw gjitha masat e nevojshme për të siguruar që Serbia, sipas vendimit të Gjykatës për të Drejtat e Njeriut, të paguajë pensionet dhe të kompensojë dëmin e bërë. /tesheshi.com/
