Nga Ylli Pata
Alexis Tsipras, dhjetë vjet pas krizës më të rëndë që goditi Greqinë, ka folur për një rol lidershipi të këtij vendi në Ballkan.
Në fjalimin që mbajti para kombit, pas negociatave me krerëve të Tiranës dhe Shkupit, kryeministri grek foli për një rol të rikonfiguruar të Athinës në rajon, si “lidere e Ballkanit”. Një rol që ai e përmendi për herë të dytë, pikërisht në kohën kur BE i ka dhënë shumë rëndësi Ballkanit Perëndimor.
Po sa është reale, fuqia dhe pesha specifike e Greqisë?
Këtë vit, përkatësisht në muajin maj, në Sofje të Bullgarisë mbahet Samiti i krerëve të shteteve të BE-së, i cili si axhendë kryesore ka integrimin e Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Europian. Bullgaria është zgjedhur si vend, jo thjesht se ka presidencën e BE-së por edhe se brenda këtij vendi është zgjuar dilema për të shikuar kah Rusia. Presidenti bullgar u zgjodh si njeri i preferuar i Kremlinit.
Ndërkohë, Gjermania dhe Franca po shtyjnë ta largojnë Europën Lindore dhe Ballkanin nga influenca ruse. Kjo është hera e dytë që Ballkani bëhet pikë e axhendës së BE-së. Hera e parë ndodhi në Samitin e Selanikut në vitin 2003, kur Greqia kishte presidencën e radhës së Bashkimit Europian. Në atë kohë kryeministër ishte Kostas Simitis dhe Athina kishte një peshë të madhe specifike.
Në Samitin e Selanikut u hap rruga e integrimit të Ballkanit në BE. Më pas u anëtarësuan Sllovenia, Rumania, Bullgaria dhe Kroacia.
Por sot Greqia vjen e ridimensionuar politikisht pas krizës së vitit 2008.
Në 2003-shin, Greqia kishte një ofensivë investimesh në Ballkan, ku kompanitë dhe bankat greke kishin hyrë jo vetëm në Shqipëri e Maqedoni por edhe në Bullgari e Rumani. Sot këto kompani nuk ekzistojnë më. Ata ose kanë shitur aksionet ose janë larguar. Forca politike e Greqisë pas krizës ekonomike nuk është ajo e para dhe përveç kësaj, në vitin 2003 Athina ishte vendi i vetëm ballkanik i BE-së. Sot përveç Greqisë janë edhe Rumania, Bullgaria, Sllovenia dhe Kroacia. Pra Athina jo vetëm që nuk e ka monopolin europian të gadishullit, por edhe politikisht nuk është më ajo e para.
Në rajon prej disa vitesh është ngritur si qendër gravitacionale Ankaraja zyrtare, e cila ka shumë më tepër ndikim sesa Greqia në rajon. Turqia nuk ka ndikim vetëm tek aleatët e saj tradicionalë si Shqipëria, Kosova, Maqedonia, apo një pjesë e Bosnjës, por edhe në Serbi, Kroaci e Slloveni. Kjo falë politikës jo vetëm inteligjente të Ankarasë, por edhe ekspansionit ekonomik të kompanive dhe bankave turke në Ballkan. Greqia realisht nuk ka peshë specifike në vendet e rajonit.
Megjithatë Athina ka një mekanizëm të rëndësishëm në dorë, siç është vetoja si anëtar i NATO-s dhe posaçërisht i BE-së.
Në vitin 2008 Greqia e përdori veton ndaj Maqedonisë dhe kjo çoi në një situatë kaotike jo thjesht për FYROM-in por për tërë rajonin. Dhe këtë fuqi, Tsipras synon ta mbajë fort, madje “me dhëmbë” në mënyrë që edhe pse jo realisht-politikisht, forca e Athinës të krijojë reaksion. Shkoqur, edhe pse s’ka fuqi, ka mundësi për të bërë gjëmën. Ndaj, kjo çoi që Tirana dhe Shkupi nuk kanë pasur rrugë veçse t’i “luten” Athinës për të marrë “Ok”-in në Samitin e Sofjes. Ajo votë është e vetmja fuqi e Greqisë dhe sipas gjasave, edhe pse Tsipras e premtoi votën pro, ka shumë mundësi që ajo të mos quhet e dhënë. Kjo sepse Greqia e di që pas “Ok”-it të Sofjes, si Tirana ashtu edhe Shkupi do t’i kthehen “kapriçove” të vjetra.
Sipas të gjitha gjasave, ose Edi Rama e Zoran Zaev i kanë premtuar konçensione më të mëdha që nuk bëhen publike, ose votën e Greqisë në BE e ka “blerë” Angela Merkel, e cila ka në dorë borxhin grek. Nëse është kjo e fundit, fuqia e Athinës nuk do të ishte shumë e pavarur, por thjesht po bëhet një zhurmë politike.
Gjithsesi, Athina tregoi se edhe kur është në situatë jo të favorshme, di të negocojë për të marrë maksimumin. Është një tregues për seriozitetin dhe përgatitjen e infrastrukturës shtetërore të Greqisë. Në shqip përkthehet si “e ke inat, jepi hakun”… /tesheshi.com/
