Përpjekjet për rindërtimin e Gazës do të kërkojnë më shumë se 50 miliardë dollarë pas 15 muajsh lufte shkatërruese izraelite, sipas një vlerësimi të ri nga Kombet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe Banka Botërore.
Shifrat vijnë pasi vendet arabe vazhdojnë të luftojnë për të gjetur një plan të qëndrueshëm rimëkëmbjeje si një alternativë ndaj zhvendosjes masive të dy milionë banorëve të enklavës palestineze, të propozuar nga Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump.
Vlerësimi i Përkohshëm i Shpejtë i Dëmtimit dhe i Nevojave për Gazën dhe Bregun Perëndimor (IRDNA), i publikuar të martën, llogariti se lufta e Izraelit në Gaza shkaktoi 49 miliardë dollarë në shkatërrim midis 8 tetorit 2023 dhe 8 tetorit 2024.
Studiuesit arritën në përfundimin se tani nevojiten 53.2 miliardë dollarë për rimëkëmbjen dhe rindërtimin e territorit palestinez gjatë 10 viteve të ardhshme, me 20 miliardë dollarë nga totali i nevojshëm vetëm në tre vitet e para.
“Financimi do të kërkojë një koalicion të gjerë donatorësh, instrumente të ndryshme financimi, burime të sektorit privat dhe përmirësime të rëndësishme në shpërndarjen e materialeve për rindërtimin pas konfliktit”, thuhet në raportin e përbashkët.
Më shumë se gjysma e kostove totale të vlerësuara të rindërtimit, ose 29.9 miliardë dollarë, nevojiten për ndërtesat e dëmtuara dhe infrastrukturën tjetër kryesore, ndërsa fondet për rindërtimin e stokut të banesave të shkatërruara në Gaza përbëjnë pjesën më të madhe të kësaj shifre – 15.2 miliardë dollarë.
Ndërtesat e banimit e pësuan më shumë gjatë ofensivës 15-mujore të Izraelit, me autorët e raportit që vlerësuan se ato përbënin 53 për qind të shkatërrimit total të shkaktuar nga forcat izraelite në Gaza, duke arritur në më shumë se 292,000 shtëpi të shkatërruara ose të dëmtuara.
19.1 miliardë dollarë shtesë nevojiten për të kompensuar humbjet sociale dhe ekonomike që rezultojnë nga dëmtimi i rëndë në sektorët e shëndetit, arsimit, tregtisë dhe industrisë së Gazës, vlerëson raporti.
Studiuesit gjithashtu raportojnë se 95 për qind e spitaleve të Gazës tani janë jofunksionale, ndërsa ekonomia lokale është tkurrur me 83 për qind.
IRDNA është një vazhdim i Vlerësimit të Përkohshëm të Dëmtimit (IDA) të lëshuar nga OKB, BE dhe Banka Botërore në prill 2024, i cili vlerësoi dëmin në rreth 18.5 miliardë dollarë pas vetëm katër muajsh nga lufta izraelite.
“Vite të pastrimit të municioneve të pashpërthyera dhe heqjes së miliona tonëve rrënoja janë gjithashtu përpara si pjesë e rindërtimit.”
E ardhme e pasigurt
Gjetjet e raportit vijnë në mes të një armëpushimi të brishtë midis Izraelit dhe Hamasit, me ushtrinë izraelite të akuzuar për shkelje të përsëritura të armëpushimit që nga hyrja në fuqi më 19 janar.
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu gjithashtu dështoi të përjashtonte një rikthim në luftë në enklavën bregdetare nëse Hamasi nuk vazhdon të kthejë të gjithë të burgosurit që mban atje.
Prandaj, autorët e raportit paralajmërojnë se ende nuk janë krijuar kushtet për fillimin e punës së gjerë të rindërtimit dhe rinovimit, duke pasur parasysh të ardhmen e paqartë të Gazës, jo më pak se si do të qeveriset.
“Shpejtësia dhe shtrirja e rimëkëmbjes do të formësohen nga këto kushte”, thuhet në raport.
Që nga kthimi në Shtëpinë e Bardhë në fund të janarit, Trump ka thënë se do të “marrë përsipër” dhe “zotërojë” Gazën, e cila përfshin zbrazjen prej banorëve të saj dhe kthimin e territorit në atë që Trump e ka përshkruar si “Riviera e Lindjes së Mesme”.
Si pjesë e këtij plani, Trump tha se do të zhvendoste përgjithmonë dy milionë palestinezë. Ai gjithashtu i bëri presion Jordanisë dhe Egjiptit që të pranonin ata që u detyruan të largoheshin nga Gaza.
Netanyahu ka shprehur mbështetje të fortë për propozimin e Trump dhe qeveria e tij njoftoi të hënën se kishte formuar një administratë speciale për “largimin vullnetar” të palestinezëve nga enklava bregdetare.
Por Egjipti po udhëheq një plan rindërtimi alternativ të udhëhequr nga arabët që do të mbante popullsinë e Gazës në atdheun e tyre.
Të hënën, Ministri i Jashtëm egjiptian, Badr Abdelatty tha se Kajro “po zhvillon në mënyrë aktive një plan gjithëpërfshirës, me shumë faza për rimëkëmbjen dhe rindërtimin e Gazës”.
E rëndësishmja, plani egjiptian nuk do të kërkonte zhvendosjen e popullsisë së Gazës. Në vend të kësaj, do të krijohen “zona të sigurta” ku mund të jetojnë palestinezët, ndërsa dhjetëra kompani ndërtimi egjiptiane dhe ndërkombëtare heqin dhe rindërtojnë infrastrukturën e shkatërruar nga lufta.
Plani mund të përfshijë deri në 20 miliardë dollarë nga shtetet arabe dhe të Gjirit për rindërtim, njoftoi agjencia e lajmeve Reuters të martën, duke cituar dy burime anonime egjiptiane të sigurisë të njohura me këtë çështje.
Presidenti egjiptian Abdel Fattah el-Sisi do të udhëtojë në kryeqytetin saudit, Riad, të enjten për të diskutuar planin përpara se të mbahet një samit arab në Kajro më 4 mars, ku propozimi mund të finalizohet, tha Reuters.
Ministri i Jashtëm izraelit Gideon Saar tha se Izraeli ishte në pritje të një vlerësimi të planit egjiptian.
Por ai përsëriti qëndrimin e gjatë të Izraelit se çdo plan në të cilin Hamasi do të vazhdojë të ketë një prani politike ose ushtarake në Gaza nuk do të ishte i pranueshëm. /tesheshi.com/
