Nga Blerina Gjoka
8 Marsi është Dita Ndërkombëtare e Gruas, por në historinë e Shqipërisë janë të pakta gratë që kanë kontribuar realisht dhe kanë krijuar model lidershipi. Edhe në këtë ditë ato lejojnë të përdoren nga politika e burrave. Pse kuota e 30 përqindshit ka sjellë më shumë gra në politikë, por më pak lidership?
Një grup grash të mbledhura në Kryeministri duke pritur fjalimin e kryeministrit Edi Rama dhe një grup grash të tjera mbledhur në çadrën e opozitës duke pritur fjalimin e kryetarit të PD-së, Lulzim Basha. Kjo ishte panorama e 8 Marsit në Tiranë. Në ditën ndërkombëtare të gruas gratë shqiptare vijojnë të jenë një sfond i politikës, të flitet për ta nga burrat, por jo nga gratë. Në asnjërën prej dy partive të mëdha nuk ka një lidership femëror të fortë, gra që të kenë ndikim në politikat e partive.
Me ligjin zgjedhor ato duhet të përfaqësojnë 30 përqind të listave të kandidatëve, por pak ose fare lidership i gruas nuk është prodhuar nga ky ligj, duke e kthyer fuqinë e gruas në një lojë numrash në Kuvend apo këshillat bashkiakë. Për aq kohë sa gratë do të jenë një shtojnë e politikës, do të zgjidhen aty prej burrave që bëjnë listat zgjedhore, ato do të vazhdojnë të jenë kështu.
Ilirët, paraardhësit tanë, kanë pasur mbretëreshën Teuta, por shqiptarët e sotëm kanë një politikë maskiliste. Nuk dihet dhe se sa kohë do të duhet që të lindet një Margaret Thatcher apo një Angela Merkel.
Histori, gruaja në politikë
Kur nisi të ngrihej shteti i parë shqiptar gratë shqiptare nuk kishin arritur të kishin akoma një rol dominues në shoqëri, e më tej në politikë.
Gratë e para me ndikim në periudhën e Rilindjes mund të jenë pa dyshim motrat Qiriazi. Parashqevi D. Qiriazi u bëdrejtoreshë dhe mësuese e Shkollës së Vajzave, e para shkollë e tillë në Shqipëri, nga 1904-1905 dhe më pas në 1908 Parashqevia ishte e deleguara e Shkollës së Vajzave në ngjarjen historike të Kongresit të Manastirit, ku ajo u caktua sekretare e njëmbëdhjetë burrave të respektueshëm, që do të zgjidhnin problemin e alfabetit shqip. Më 1919 ajo ishte në Paris si e vetmja grua diplomate shqiptare në Konferencën e Paqes, ku përfaqëson Partinë Kombëtare Shqiptare në Amerikë.
Por gratë shqiptare nuk kanë pasur të drejtë vote dhe të zgjidheshin deri pas Luftës së Dytë Botërore. Kjo e drejtë u fitua me ligj vetëm në vitin 1945. Periudha komuniste do të sillte një lloj barazie mes burrave dhe grave, por gratë në një farë mënyrë u “burrëruar”, duke jetuar në diktaturë ato patën përfaqësi të madhe numerike në institucione por asnjëherë një zë origjinal ose ndikim real.
Gruaja më e famshme e kësaj peirudhe do të mbetet Musine Kokalari, një grua që guxoi të dilte kundër regjimit me platformën e saj politike social-demokrate. Jeta e saj ishte më tej një skëterrë në burg dhe internim.
Pas rënies së komunizmit u fitua e drejta e lirisë së fjalës, por gruaja vazhdoi të ishte një shtojnë në politikën e burrave. Në parlamentin e parë pluralist 91-92 kishte vetëm 9 gra deputete, tetë të Partisë Demokratike dhe një e Partisë Socialiste, Ermelinda Meksi.
Nga të dhënat e OpenDataAlbania vërehet se minimumi i pjesëmarrjes së grave ishte në vitet 2000-2004 me 5.7 %. Përmirësime kanë sjellë zgjedhjet e vitit 2009, duke e cuar në 16.4% numrin e vendeve të rezervuar për femrat, por prapë jemi larg zotimit të politikës për nivelin 30%.
Në legjislacionin e fundit presioni i politikës hoqi nga lista e kandidatëve gratë për t’i zëvendësuar me burra. Në listën e PS-së për qarkun Lezhë u skualifikuar dy gra që ishin në listë për t’u bërë deputete, Merjeme Delishi dhe Mirela Neli. Ato të dyja nuk pranuan të merrnin mandatin duke bërë deputet të tretin në listë, Arben Ndokën.
Sfida e grave në politikën shqiptare vijon të mbetet e madhe. Pavarësisht se Edi Ramës i pëlqen të mbushë kabinetin e tij me gra, të emërojë ministre apo drejtoresha, ato shpesh janë ato si zgjedhje e tij dhe të jenë ushtare të tij, dhe nuk kanë një lidership të pavarur dhe me ndikim. E njëjta situatë edhe në PD, ku nuk po i ndihet zëri as Jozefina Topallit, një grua që shumkush e kishte cilësuar premtuese në lidershipin politik të djathtë, e vetmja grua që ka mbajtur postin më të lartë shtetëror në demokraci, atë të Kryetares së Kuvendit. /tesheshi.com/
