Norvegjia mund të bllokojë çdo përpjekje të Britanisë së Madhe për t’u rikthyer në shoqërinë e Tregtisë së Lirë Europiane, klubin e vogël të shteteve që kanë akses në tregun e përbashkët të BE-së, pa qenë anëtare të tij.
Zyrtarë të lartë të qeverisë norvegjeze pritet të mbajën bisedime për këtë qëllim me qeverinë britanike, e pikërisht me David Davis, ministrin përgjegjës për mbikqyrjen e largimit të Britanisë nga Bashkimi Europian.
Ka nga ata mbështetës të Brexit që kanë sugjeruar se EFTA mund të jetë një nga rrugët e mbajtjes së aksesit në tregun e përbashkët europian ndërkohë që zbatohet edhe vendimi i referendumit për të lënë Bashkimin Europian.
Norvegjia nuk është anëtare e Bashkimit Europian, por ka akses në tregun joshës europian përmes anëtarësisë në Zonën Europiane Ekonomike, e cila grupon të gjitha vendet jo anëtare të BE-së dhe tre anëtarët e EFTA-s, Norvegjinë, Islandën e Lihtenshtejnin, por jo Zvicrën.
Ministrja e punëve të Jashtme të Norvegjisë, Elisabeth Vik Aspaker, në koment të debatit në rritje në vend pas Brexit, i tha gazetës “Aftenposten”: “Nuk është e sigurtë nëse do të ishte një ide e mirë të anëtarësojmë në organizatën tonë një vend të madh. Do të ndryshonte ballancën, që nuk është në interes të Norvegjisë”. 
Ajo konfirmoi, gjithashtu, se Britania e Madhe do të mund të bashkohej me klubin vetëm nëse do të kishte dakordësi unanime, duke aluduar për veton e Norvegjisë. Megjithatë, ministrja nuk bëri komente të mëtejshme duke thënë se nuk ishte në dijeni të planeve britanike.
Anëtarësimi në zonën tregtare europiane kërkon akses për katër të drejta europiane: lëvizjen e lirë të njerëzve, shërbimeve, mallrave dhe kapitalit. Norvegjia, në nevojë për fuqi shtesë punëtore, nuk e kundërshton lëvizjen e lirë, edhe pse ka një sistem kontrovers të azilit dhe refugjatëve.
Samiti special i BE-së në Bratislavë dhe konferenca e partisë Konservatore në tetor mund të sjellin më shumë qartësi për mënyrën e të menduarit të qeverisë britanike, në këtë drejtim.
Një nga shqetësimet e Norvegjisë, është se ky vend përmes EFTA-s, ka nënshkruar pakte tregtare me 38 vende, ku përfshihen Meksika, Kanadaja, Maroku, Kuvajti dhe Katari. Nëse Britania e Madhe bashkohet me grupin, këto marrëveshje tregtare mund të rinegociohen, dhe marrëveshjet e ardhshme tregtare mund të jenë më komplekse.
Gjatë fushatës së referendumit në Britani, qeveria norvegjeze dhe vetë kryeministrja, Erna Solberg, apeluan votuesit britanikë të mos ndjekin shembullin e Norvegjisë, duke thënë: “Mos e lini BE-në, do ta urreni këtë rrugë”.
Gjerësisht, klasa politike pro-BE në Norvegji thonë se çmimi i lartë për aksesimin e tregut të përbashkët europian është humbja e sovranitetit për shkak se Norvegjia duhet të përshtatet me vendimet e BE-së pa mundësinë e votimit për to.
Britania ka qenë anëtare themeluese e EFTA-s, në vitin 1960, si një organizatë e tregtisë së lirë, bashkëshoqëruese e komunitetit europian ekonomik, që paraprinte BE-në në atë kohë.
Ndërkaq, në Britani po shtohen zërat në mbështetje të anëtarësimit në grupin e vendeve jo-anëtare të BE-së që kanë akses në tregun e përbashkët. Jeremy Corbyn tha n ë një takim partiak se duhet pranuar vendimi për t’u larguar nga BE, por sugjeroi mundësinë e një stili norvegjez për të aksesuar tregun e përbashkët.
Por, planet britanike mund të ndeshin në kundërshtine e Norvegjisë, ku po shtohet shqetësimi për pasojat që mund të ketë ky vend, nëse Britania anëtarësohet në EFTA. Një burim i cituar nga “The Guardian”, tha me humor se Norvegjia mund të humbasë statusin e superfuqisë në EFTA nëse anëtarësohej Britania. Popullsia e bërë bashkë e kombeve që janë aktualisht në EFTA është rreth 14 milionë banorë, shumë pak krahasuar me 55 milionë banorët e Britanisë.
Sondazhet në Norvegji sugjerojnë se votuesit janë të ndarë nëse Brexit do të jetë gjë e mirë për vendin, apo nisja e fundit për Bashkimin Europian. Gati 70 për qind e tyre kundërshtojnë aplikimin e Norvegjisë për t’u bashkuar me BE-në.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
