Serbët e Bosnjës kanë votuar masivisht në një referendum që ka futur në trazirë vendin 11 vjet pas Marrëveshjes së Dayton-it.
Pas mbërritjes së presidentit të Republika Srbska nga Moska ku mori një ndihmë prej 100 milionë dollarësh, serbët e Bosnjës votuan mbi 73 përqind për të shpallur Festë Kombëtare ditën e themelimit të kësaj republike cciban politik në zemër të Bosnjes.
Dita e themelimit është 9 janari, e cila nuk është datë dosido, por dita kur Radovan Karagjiqi dhe Ratko Mlladiqi shpallën nisjen e luftës më të tmerrshme në Ballkan ku u masakruan mijëra e mirë muslimanë të Bosnjës.
Ky është edhe një test për të minuar Marrëveshjen e Dayton-it dhe për të nisur procesin e dezintegrimit të Bosnjes.
Presidenti i radhës i Bosnjë-Hercegovinës, Bakir Izetbegoviç, e ka konsideruar si të tmerrshme dhe aventuriere lëvizjen e Dodikut, duke deklaruar se do të ketë fundin e “Sadamit dhe Gedafit” pasi ka dalë kundër komunitetit ndërkombëtar.
Ndërkaq, mediat bosnjake kanë raportuar se është manipuluar rezultati.
Kështu, gazeta Vijesti thekson se pjesëmarrja ka qenë 55% dhe jo 90 ndërsa rezultatin më i ulët.
Qeveria e Banja Lukës, që është kryeqendra e Republika Srbska, me referendumin e djeshëm ka bërë një test për dezintegrimin e Bosnjës dhe minimin e Dayton-it.
Por reagimi ndërkombëtar ka ardhur i fuqishëm që në fillim.
Bashkimi Europian ka reaguar menjëherë duke e quajtur referendumin si jokushtetues.
Zëdhënësja e shefes së diplomacisë së BE-së, Federica Mogherinit, ka dalë në një deklaratë të posaçme për shtyp që në ditët e ardhshme d të pasohet edhe në nivele më të larta.
Maja Kocijançiç tha se referendumi nuk ka fuqi ligjore pasi është hedhur poshtë edhe është quajtur antikushtetues nga Gjykata Kushtetues e e Bosnjë-Hercegovinës.
“Ne inkurajojmë institucionet e Bosnjës që të zgjidhin çështjen e ditës kombëtare të RS duke vendosur një process ligjor sipas Kushtetutës dhe ligjeve aktuale por nëpërmjet dialogut konstruktiv.
Është e rëndësishme që të gjithë partitë të distancohet nga aktet që mund të përshkallëzojnë situatën, në mënyrë që Bosnjë Hercegovina të fokusohet në reforma”, tha zëdhënësja e Mogherinit.
Ndërkaq, Përfaqësuesi i lartë Ndërkombëtar në Bosnje Hercegovinë, Valentin Inzko, ka deklaruar se ‘askush nuk e konteston të drejtën e Republikës Serbe që të shënoj ditën e saj, por duhet që njëkohësisht vendimi i Gjykatës Kushtetuese të Bosnjes i nëntorit të vitit 2015 të zbatohet derisa referendumi është i papranueshëm dhe nuk ka fuqinë kushtetuese dhe ligjore”.
Zyrtarët boshnjakë janë kundër referendumit, sepse konsiderojnë se është anti-Dayton dhe një akt antikushtetues.
Kundër referendumit janë edhe Këshilli Drejtues për zbatimin e paqes (PIC), Zyra e Përfaqësuesit të Lartë në Bosnjë dhe Hercegovinë, Ambasada e SHBA-së, Bashkimi Evropian dhe vendet fqinje Kroacia e Serbia.
Referendumi i së dielës ka çuar në debatin më të ashpër ndërmjet zyrtarëve muslimanë dhe atyre serbë të Bosnjës, prej Marrëveshjes së Dejtonit në vitin 1995, të ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara.
Me këtë marrëveshje ishte krijuar Republika Serbe, si njëra nga dy entitetet përbërëse të Bosnjë Hercegovinës.
Në referendum është shtruar pyetja nëse dëshirohet që 9 janari të mbetet “Ditë e Shtetësisë”.
Në këtë datë është festa e Kishës Ortodokse Serbe dhe përvjetori i Deklaratës së ligjvënësve serbë të Bosnjës në vitin 1992, me të cilën ishte shpallur pavarësia nga Bosnja.
Ishte pikërisht kjo datë që ka shkaktuar luftën trevjeçare etnike në këtë vend.
Kundërshtarët e referendumit deklarojnë se ai i shton tensionet etnike dhe e forcon ndjenjën separatiste brenda këtij entiteti. /tesheshi.com/
