Shumë më poshtë bareve të zhurmshëm dhe rrugëve plot njerëz të Kadizit në jug të Spanjës, speleologu Eugenio Belgrano drejton elektrikun e dorës në një botë të heshtur e boshe. Rrezet çajnë përmes një tuneli sterrë të zi dhe ndalen mbi një mur guri, ku njerëz nga epoka të harruara kanë zhgarravitur emrat e tyre së bashku me vitin kur kanë qenë aty: pjesa më e madhe e dative janë mes viteve 1600 e 1700.
29-vjeçari, Belgrano, ishte 11 vjeç kur së bashku me disa miq zbuloi një portal që të çonte në një mbretëri nëntokësore. Harruar prej dekadash, në një qytet të njohur për plazhet dhe ngrohtësinë e diellit, rrjeti i tuneleve nëntokësore është bërë një legjendë urbane, e tillë që nxiti fëmijët të kacavirren për poshtë një kanali të qytetit e të kërkojnë për to.
Atje ata gjetën një tunel 823 metra të gjatë që çonte në një pyll të vogël sipër tokës, pjesë e një labirinti të lashtë kalimesh, shpellash dhe vendvarrimesh që shtrihen rreth 60 kilometra poshtë qytetit.
Pjesë të këtij rrjeti merimange datojnë gati 3 mijë vjet përpara, kur fenikasit themeluan qytetin-port. Romakët e shtrinë rrjetin e tuneleve dhe pjesë të tjera u shtuan midis shekujve të 16 dhe të 18. Ushtarët, trafikantët dhe anëtarë të shoqërive secrete janë mes atyre që kanë kaluar mes korridoreve të ngushta e tërë myk.
Në periudhën romake, në Kadiz, që nisi në vitin 200 para erës sonë dhe zgjati 700 vjet, tunelet përdoreshin për të transportuar ujin përmes qytetit dhe për të ruajtur varret nëntokësore. Hebrenjtë dhe anëtarët e Urdhërit të Kryqit të kuq masonik më pas i përdorën tunelet për t’u fshehur nga persekutimi apo për të performuar ritualet e tyre gjatë Inkuzicionit Spanjoll të viteve 1478 – 1834.
Pasi trupat angleze dhe hollandeze morën në kontroll Kadizin në vitin 1596 gjatë luftës Anglo-Spanjolle, qytetit iu shtuan edhe më shumë tunele si dhe iu ndërtua një mur mbrojtës për të fshehur trupat ushtarake dhe për të ndaluar armiqtë që të gërrmonin hyrjen klandestine në qytet.
“Eshtë si një makinë kohe”, thotë Belgrano. “Ti zbret 5 metra nën tokë dhe shkon 400 apo 500 vjet pas. Nuk e kupton fare se jeton në shekullin e 21-të. Kur je atje poshtë, shkëputesh nga bota. Je në një planet tjetër, të krijon gjendje transi”.
I përkushtuar për të eksploruar sa më shumë nga rrjeti nëntokësor që të mundet, Belgrano zbret me litar për çdo ditë, duke vëzhguar me kujdes tavanet e rrumbullt për shenja krisjeje e duke mbajtur me vete një detektor gazi për të kontrolluar nivelin e monoksidit të karbonit dhe metanit. Ai vesh rroba që nuk digjen nga zjarri, një maskë frymëmarrjeje të lidhur me një bombolë oksigjeni, një helmet në rast të rënies së gurëve dhe një elektrik koke për të parë në errësirë. Është gjithnjë e pasigurtë se çfarë të pret përpara.
Thellë në tokë, Belgrano dëgjon ndonjëherë zërat e njerëzve sipër tij. Ai mund të shkelë mbi shkëmbinj, të ndeshet me kocka njerëzish, me gjarpërinj dhe minj, apo të zhytet në ujë kaf deri në grykë. Për shkak të lagështirës së madhe, ajri është gjithnjë i ngrohtë, pavarësisht se temperatura në këtë rrjet nëntokësor shënon gjatë gjithë vitit 20 gradë. Ai dhe ekipi i tij i vogël i arkeologëve, pjesë e shoqatë së Hetuesve të nëntokës së Kadizit, që ai vetë ka themeluar, janë gjithë kohës duke eksploruar, duke bërë fotografi dhe duke dokumentuar atë që shohin, ndonjëherë deri në orët e para të mëngjesit.
Ai ka gjetur vizatime arkitekturore të nënshkruara në mure të punuara nga inxhinierë të shekujve 17-18 që kanë studiuar ndërtimin e strukturave të ngatërruara nëntokësore. Ai madje, ka nxjerrë nga toka edhe një dokument nga fillimi i viteve 1800 që përshkruan zërat e fantazmave nga poshtë Kadizit – që në fakt ishin trafikantë që transportonin mallra kontrabandë përmes tuneleve.
Që nga gjetja e tij e fillimit, 18 vjet më parë, Belgrani dhe ekipi i tij kanë zbuluar shumë më tepër portale përgjatë qytetit – por pjesa më e madhe janë në tokë private dhe shpesh të bllokuara me dhera dhe ujë.
“Secili që ka një gropë në pronën e vet dëshiron të dijë se përse ajo është aty, por askush nuk është mjaftueshëm i guximshëm sat ë hyjë në të”, thotë Belgrano. “Kështu që ata na thërrasin ne për t’u treguar se çfarë ka poshtë shtëpisë së tyre”.
Gjatë një prej ekspeditave nën një ndërtesë banimi, Belgrano zbuloi një katakomb të ndërtuar në vitin 1633 që ai e hapi për publikun vitin e kaluar, një aventurë kjo e financuar nga ai vetë.
“Catacumbas del Beaterio” ishte vendvarrimi për murgjërit e urdhërit franceskan të shekullit të 17-të. Mund të ketë qenë edhe vendtakim për anëtarët e një urdhëri masonik, pasi simboli i tyre me një kryq të kuq u gjend në mur. Shekuj më pas, kur trupat e gjeneralit
Francisco Franco morën në kontroll Kadizin gjatë luftës civile në Spanjë, banorë e ndërtesave të afërta u fshehën në këtë katakomb. Bëhet fjalë për një hapësirë intime që mund të nxërë jo më shumë se 20 persona njëherësh.
Belgrano gjithashtu, ka zbuluar pusin “de la Jara” apo të gurit të kuq, që ishte burimi i vetëm i ujit të transportueshëm në Kadiz deri në vitin 1666. Edhe Kristofor Kolombi thuhet se e ka furnizuar anijen e tij me ujë nga burimi përpara udhëtimit të dytë drejt Amerikës. Pusi u vulos dhe kishte humbur për më shumë se 300 vjet derisa Belgrano e gjeti atë nën dhomën e gjumit të një shtëpie.
Por, pavarësisht të gjithë këtyre vjetëve eksplorimi, ai ka parë vetëm një pjesë të vogël të labirintit poshtë qytetit. Ai po punon për të kthyer në funksion më shumë tunele dhe për t’i hapur ato për publikun. E radhës është ajo e dhjetorit, kur ai pritet të hapë një ekspozitë nëntokësore me fotografi dhe video të të gjitha tuneleve dhe shpellave që ka eksploruar deri më tani. Në të njëjtën kohë, vetëm Belgrano dhe ekipi i tij kanë akses në mbretërinë nëntokësore.
“Kur ne gjejmë një hyrje, e mbajmë sekret”, thotë ai, duke shtuar “nuk ka ndonjë libër që të tregojë sesi të gjesh apo të hysh në ndonjë shpellë nëntokësore. Është një proces që po e krijojmë tani”.
Ai kujton udhëtimin e tij të parë në tunelet nëntokësore, 18 vjet më parë. “Ishte e rrezikshme”, thotë ai. “Ne nuk dinim se ku po shkonim”. Belgrano shpreson të drejtojë të tjerët përmes kësaj bote të paeksploruar dhe ta mbrojë atë për brezat e ardhshëm.
“Tuneleve nuk iu është dhënë rëndësia që meritojnë. Ato kanë qenë aty për shekuj dhe me ndërtimin e ndërtesave dhe parkingjeve, ne po e shkatërrojmë këtë botë nëntokësore”, përfundon ai.
Përgatiti: Juli Prifti- /tesheshi.com/
