Sideriti mineral, i gjetur me bollëk në shkëmbinjtë e shpuar nga një rover i NASA-s në sipërfaqen e Marsit, ofron dëshmi të reja të një të kaluare më të ngrohtë dhe më të lagësht në “Planetin e Kuq”, kur ai kishte me sasi të mëdha uji dhe mund të ketë qenë i banueshëm.
Roveri Curiosity, i cili u ul në Mars në vitin 2012 për të hetuar nëse fqinji i Tokës mund të mbështeste ndonjëherë jetën mikrobike, gjeti mineralin në mostrat e shkëmbinjve të shpuar në tre vende në 2022 dhe 2023 brenda Kraterit Gale, një pellg i madh me ndikim me një mal në mes.
Sideriti është një mineral karbonat hekuri. Prania e tij në shkëmbinjtë sedimentarë të formuar disa miliardë vjet më parë ofron dëshmi se Marsi dikur kishte një atmosferë të dendur të pasur me dioksid karboni, një gaz që do ta kishte ngrohur planetin përmes efektit të serrës deri në pikën ku mund të mbante ujë të lëngshëm në sipërfaqen e tij, raporton Reuters.
Ka gjurmë në peizazhin marsian që shumë shkencëtarë i kanë interpretuar si shenja që dikur uji i lëngshëm rridhte nëpër sipërfaqen e tij, me oqeane, liqene dhe lumenj të mundshëm që konsideroheshin habitate të mundshme për jetën mikrobike në të kaluarën.
Dioksidi i karbonit është gazi kryesor serrë që rregullon klimën në Tokë, siç është rasti në Mars dhe Venus. Prania e tij në atmosferë bllokon nxehtësinë e diellit, duke ngrohur klimën.
“Fatkeqësia më e madhe mjedisore e njohur”
Deri më tani, provat që sugjerojnë se atmosfera e Marsit ishte dikur e pasur me dioksid karboni kanë qenë të pakta. Hipoteza është se atmosfera – për arsye që nuk janë kuptuar plotësisht – ka evoluar nga e dendur dhe e pasur me dioksid karboni në e rrallë dhe pa këtë gaz, dhe në të njëjtën kohë, karboni përmes proceseve gjeokimike u varros në shkëmbinj në koren e planetit si një mineral karbonat.
Mostrat e marra nga Curiosity i japin peshë shtesë kësaj ideje. Mostrat përmbanin deri në 10.5 për qind siderit, i cili u përcaktua nga një instrument në Rover.
Shkëmbinjtë sedimentarë të Kraterit Gale mendohet se janë depozituar rreth 3.5 miliardë vjet më parë, kur vendi ishte një liqen dhe përpara se klima marsiane të pësonte një ndryshim dramatik.
“Zhvendosja e sipërfaqes marsiane nga e banueshme në të kaluarën në sterile në dukje sot është katastrofa më e madhe ekologjike e njohur,” tha shkencëtari dhe bashkëautori i studimit Edwin Kite i Universitetit të Çikagos dhe Institutit Aster.
“Ne nuk e dimë shkakun e këtij ndryshimi, por Marsi ka një atmosferë shumë të hollë të dioksidit të karbonit sot, dhe ka prova që atmosfera ishte më e dendur në të kaluarën. Pyetja është se ku shkoi karboni, kështu që zbulimi i një depozite të madhe të padyshimtë të materialeve të pasura me karbon është një e dhënë e re e rëndësishme”, shtoi Kite. /tesheshi.com/
