Nga Michael J. Boskin
Plani ekonomik i Presidentit të zgjedhur Joe Biden është dukshëm i ndryshëm nga plani i Presidentit Donald Trump. Por aftësia e Biden për të zbatuar propozimet e tij do të varet nga tre faktorë: përbërja përfundimtare e Senatit; aftësia e tij për të mësuar nga sukseset dhe dështimet e së kaluarës (veçanërisht nga rimëkëmbja e tij historike nga epoka anemike e Obamës); dhe nëse ekonomia amerikane mund të shmangë një goditje kërcënuese të rritjes.
Biden fitoi lehtësisht votën e njerëzve në zgjedhjet e këtij viti dhe, ashtu si me Trump në 2016, shumësi të vogla në të ashtuquajturat shtetet e pavendosura i sollën atij një fitore të këndshme të Kolegjit Zgjedhor. Por edhe pse ishin mjaft të konsumuar, republikanët patën fitore të habitshme në Dhomën e Përfaqësuesve dhe legjislacionin shtetëror. Sondazhet e rezultateve tregojnë se votuesit ishin më të shqetësuar për ekonominë, biznesin dhe pandeminë COVID-19. Edhe votuesit e Kalifornisë refuzuan të kthejnë diskriminimin pozitiv ose të rrisin taksat për bizneset, kështu që zgjedhjet përfunduan duke qenë më shumë një “valë e kuqe” republikane sesa një “valë blu” demokratike.
Për të fituar kontrollin e Senatit – me nënkryetarin e zgjedhur me një votë votuese – Demokratët do të duhet të fitojnë të dy raundet e zgjedhjeve në Georgia në 5 janar. Nëse ata nuk e bëjnë këtë, plani i Biden do të prishet ndjeshëm, duke e detyruar atë ose të kërkojë një kompromis me republikanët e Senatit ose të përdorë urdhëresa ekzekutive dhe diktate rregullatore, siç bënë Obama dhe Trump.
Rritja e shkallës së taksës
Nëse Demokratët fitojnë të dy garat në Georgia, Senatori Chuck Schumer i Nju Jorkut do të bëhet udhëheqësi i shumicës. Schumer bëri të ditur se në një skenar të tillë ai do të braktiste pengesat, një rregull procedural që kërkon një shumicë super me 60 vota për shumicën e legjislacionit. Në atë rast, Demokratët do të ishin në gjendje të zbatonin çdo politikë pas së cilës ata mund të bashkonin radhët e tyre.
Për sa i përket Biden, ai dëshiron të rrisë normën e taksës së korporatave dhe të rrisë të ardhurat, fitimet kapitale, dividentët, pasuritë dhe taksat për individët e pasur (të cilët fitojnë më shumë se 400,000 dollarë në vit) dhe bizneset e vogla. Pas llogaritjes së taksave të të ardhurave shtetërore, programi i tij do të vendoste një normë të sipërme margjinale të taksave prej rreth 65 përqind për taksapaguesit e pasur në Kaliforni dhe New York City. Shtetet e Bashkuara kanë pasur norma kaq të larta taksash në të kaluarën e largët – me efekte të diskutueshme në rritjen ekonomike dhe të ardhurat e qeverisë – por ato zbatoheshin për një popullsi shumë më të vogël.
Përveç shpenzimeve të mëdha për stimulimin e lidhur me pandeminë, Biden gjithashtu dëshiron të shpenzojë mijëra miliarda dollarë më shumë gjatë dekadës së ardhshme për të luftuar ndryshimin e klimës, për të siguruar sigurime shëndetësore të qeverisë, për të investuar dhe më shumë në infrastrukturë. Këto propozime do të shtojnë mijëra miliarda dollarë gjatë dhjetë viteve, mbi 13 trilionë dollarë që ata tashmë parashikojnë. Dhe kjo pas deficiteve masive nga dy administratat e mëparshme. Megjithëse Rezerva Federale e SHBA-së është e gatshme të kompensojë rritjen e borxhit tani për tani, ky qëndrim mund të ndryshojë me kalimin e kohës.
Si do të përgjigjet Kina?
Meqenëse ekonomia është akoma nën punësimin e plotë, disa shpenzime të synuara që financojnë deficitin kanë kuptim mbi baza humanitare. Problemi është se çdo paketë e re legjislative ka të ngjarë të përfshijë dispozita të kushtueshme, të huaja dhe të dëmshme të shpenzimeve. Një shembull kryesor është propozimi jo vetëm për të zgjeruar sigurimin e papunësisë por edhe për të shtuar 600 dollarë në javë përveç përfitimeve normale, gjë që do të rezultojë në dy të tretat e përfituesve që marrin më shumë para sesa ata do të donin të punonin.
Biden po propozon gjithashtu një mori rregullash të reja për shumë pjesë të ekonomisë – nga energjia te kujdesi shëndetësor – kostoja ekonomike e të cilave mund të tejkalojë përfitimet. Qasja e tij për t’u marrë me praktikat e padrejta tregtare të Kinës ka të ngjarë të jetë më shumëpalëshe, pasi ai do të konsiderojë bashkimin me pasuesin e Partneritetit Trans-Paqësor dhe të ulë tarifat e vendosura nga administrata Trump, duke sinjalizuar një pamje të përfitimeve tregtare që ofron më shumë mbështetje. Mbetet të shihet nëse dhe si do të përgjigjet Kina.
Në mjedisin politik të polarizuar të Amerikës, është e zakonshme të mendosh se të gjitha politikat e administratës Obama funksionuan (ose jo) ndërsa të gjitha politikat e Trump ishin të pasuksesshme (ose jo). Por një mendim i tillë nuk është baza për vendime të mençura. Jo e gjithë rritja anemike pas vitit 2008 mund t’i atribuohet politikave të Obamës, duke pasur parasysh që administrata e tij trashëgoi krizën më të rëndë financiare që nga Depresioni i Madh. Padyshim, mungesa e rritjes së fortë është provë në shikim të parë se kishte vend për përmirësim.
Po kështu, Trump nuk mund të marrë merita për të gjithë rritjen e fortë, papunësinë historikisht të ulët midis pakicave, rritjen e pagave në fund dhe nivelet rekord të ulëta të varfërisë parapandemike. Sidoqoftë, ai padyshim që ka bërë diçka të drejtë (siç është miratimi i reformës së taksave të korporatave dhe shfuqizimi i rregulloreve).
Një vaksinë si era në shpinë
Prioritetet e Biden do të shpjegohen dhe promovohen nga ekipi i tij ekonomik, i udhëhequr nga ish-shefja e Rezervës Federale Janet Yellen si ministre i financave dhe me ish-këshilltarët e Obamës që plotësojnë pozicione të tjera kryesore. Shumica e këtyre personaliteteve kanë pikëpamje liberale, por jo radikale mbi çështjet e politikës rregullatore, fiskale dhe makroekonomike. Ndërsa të gjithë shprehin shqetësim të admirueshëm për të varfërit dhe mjedisin, ata do të duhet t’i rezistojnë zellit të kolegëve të tyre për propozime që nuk do të kalonin ndonjë provë serioze kosto-përfitim. Një shqetësim i veçantë është emërimi i Neere Tanden, president i Qendrës së Majtë për Progresin Amerikan, si drejtor i Zyrës së Menaxhimit dhe Buxhetit, një pozicion që zakonisht mbahet nga dikush skeptik i shpenzimeve, deficiteve dhe rregullimeve.
Në çdo rast, rikuperimi aktual ka të ngjarë të ngadalësohet në javët e ardhshme, për shkak të një mundësie riizolimi. Por Biden ka të ngjarë të marrë një erë të fortë në shpinë deri në pranverë dhe verë nga ardhja e vaksinave COVID-19 dhe çdo shpenzim shtesë “stimulues”. Tradicionalisht amerikanët kanë parë një qeveri të ndarë që shtyn lavjerrësin politik drejt qendrës. Nëse republikanët qëndrojnë në Senat, Biden mund ta gjejë veten më të pozicionuar për t’i bërë ballë presionit nga e majta, siç do ishte Kryetarja i Dhomës Nancy Pelosi.
Pas dy viteve të para të tij katastrofike politike, Presidenti Bill Clinton punoi me Kongresin Republikan për të balancuar buxhetin dhe reformën. Ky është një model që Biden duhet të marrë në konsideratë, në të mirë të shtetit dhe trashëgimisë së tij. /tesheshi.com/
