Nga e ka burimin ideja për këmbim territoresh mes Serbisë dhe Kosovës?
Dhe mbi të gjitha a është një zgjidhje e duhur? Profesori i Shkëncave Politike nga Sarajeva, Joseph Kaminski i përmbahet faktit se Rusia është burimi i çdo trazimi politik në rajon. E sipas tij, aty duhet gjendur dhe arsyeja se pse gjërat në rajon po zënë vend.
Nga ana tjetër, ai është kundër ndryshimi të kufijve, po me të njëjtin argument: efektin domino.
Në një intervistë për tesheshi.com, ai sqaron disa prej qëndrimeve të tij lidhur me këtë çështje të nxehtë…
Intervistoi: Shkëlzen Rrecaj
Prof. Kaminski, së fundmi Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi ka hapur diskutimet për korrigjimin e kufijve. Për idenë e tij kanë dalë kundër Uashingtoni, Londra dhe Berlini. Si e shihni ju këtë situatë, cili është komenti i juaj?
Personalisht mendoj se korrigjimi apo demarkacioni i kufijve është një ide e rrezikshme dhe, të jem i sinqertë, mendoj që shkëmbimi i territoreve nënkupton edhe shkëmbim gjakderdhjeje.
Edhe po të arrihej ky shkëmbim i territoreve pa gjakderdhje, të themi, atëherë ky proces do të ishte i gjatë, shumë i mundimshëm, shumë i ndërlikuar në aspektin e qeverisjes dhe në aspekte tjera si në ndërrimin e komunave, pastaj ndërrimet e nënshtetësisë, pasaportat e reja, kjo do krijonte hapësira për korrupsion që është dominues në Kosovë.
Edhe përkundër që janë shprehur nga Uashingtoni zyrtar se nuk do të këtë ndarje dhe nuk e përkrahin ndryshimin e kufijve, ka mendime se në Kosovë ashtu edhe në Serbi që thonë se ideja për ndarjen e Kosovës është duke u mbështetur nga amerikanët?
Unë nuk kam parë ndonjë dëshmi konkrete për këtë qëndrim të Amerikës. Por ka elemente në administratën e Trumpit. Steve Bannon është njëri nga ata që ka qenë në Bosnje dhe e ka ftuar Milorad Dodikun që Republika Serpska të ndahet nga Bosnja.
Ekziston mundësia dhe nuk do të habitesha që disa elemente nga administrata e Trumpit janë të orientuar më shumë pro Rusisë, kanë qëndrime pro ruse, nuk do të habitesha po të vinin me këso idesh edhe zyrtarisht.
Kosova dhe Serbia janë afër nënshkrimit të një marrëveshje përfundimtare d.m.th janë në fazën finale dhe nëse arrijnë të realizojnë idenë për ndarje, a mendoni se kjo gjë do të ishte një problem i madh në procesin e euro-integrimeve të Serbisë dhe Kosovës?
Unë mendoj se edhe po të realizohej ky proces teorikisht pa ndonjë problem, atëherë kjo vetvetiu do të paraqiste probleme në realitet. Sa i përket asaj procesi do të ishte shumë i gjatë, jo-transparent dhe do të prekte shumë segmente të jetës dhe nuk do të ishte shumë e realizueshme.
Kjo nuk do t’i ndihmonte askujt; në përgjithësi Londra dhe Berlini siç e thatë edhe ju janë shprehur zyrtarisht se nuk e përkrahin idenë e ndarjes së kufijve, atëherë ata nuk do dëshironin të kenë shtete jo stabile për t’i inkuadruatr në BE.
Prof. Kaminski, lideri i opozitës Albin Kurti ka deklaruar se ndryshimi i kufijve mund të rikthejë konfliktet e armatosura në Ballkan. Cili është mendimi i juaj?
Kjo deklaratë është shumë e saktë, sepse ndarja e Kosovës do të ndikonte edhe ndarje të tjera në rajon apo në vende që janë më kritike si p.sh, Bosnja dhe Republika Srpska. Nëse këtu do të vizatoheshin kufijtë të rinj, pse të mos vizatohen edhe disa kufij tjerë të rinj, që do të nënkuptonte edhe një proces me ndikime afatgjatë.
Po ashtu në planin e Ahtisaarit nuk përmendet korrigjime kufijsh apo këmbime territoresh. Sipas jush pse tani kjo ide?
Me ndërrimin e lojtarëve kyç në rrafshin gjeostrategjik, atëherë Rusia mundohet të fitojë më shumë në terren që ta dobësojë më shumë ndikimin amerikan; p.sh. para dhjetë viteve askujt nuk i ka shkuar mendja për ndërrimin e kufijve, por tani me rritjen e influencës ruse kanë filluar t’i mendojnë apo shqyrtojnë këto ide.
Administrata momentale është si lojtar gjeostrategjik; po mundohet të eksploroj terrene të reja dhe marrëveshje të reja. Po të ishte një administratë tjetër, kjo me siguri nuk do të ndodhte. Meqë Kosova është e varur prej amerikanëve dhe meqë kemi momentalisht këtë opozitë, atëherë Kosova do ishte dashur të punojë në drejtimin që të pavarësohet më shumë nga aktorët e mëdhenj gjeostrategjikë, me shumë poër t’u përafruar me ndonjë nga shtetet e Bashkimit Evropian, sepse me këta lojtarë hapen interesat dhe ndërrohen interesat gjeostrategjike dhe politike.
A do të ketë Rusia ndonjë ndikim në këtë idenë për shkëmbim territoresh apo ndryshim kufijsh?
Me siguri ka ndonjë ndikim, por pyetja është çfarë më konkretisht ata dëshirojnë këtu? Të cilën askush nuk e di se çfarë ata dëshirojnë këtu.
Po shihet veçanërisht në Siri; aty Rusia dëshiron ta shtrijë ndikimin e vetë global më shumë. Dhe një ndër ato vendet ku Rusia do të dëshironte ta shtrinte ndikimin e saj global, do të ishte edhe rajoni ynë, ndaj dhe do i interesonte një jostabilitet në Ballkan. Përderisa në Siri nuk kanë pasur qasje të drejtpërdrejtë, nuk kanë mundur t’i fusin aeroplanët drejtpërdrejtë sepse s’kanë patur ndonjë shtet që do t’i përkrahte, drejtpërdrejtë në Beograd do të vinin pa kurrfarë problemi dhe do t’i fusnin avionët ushtarakë të tyre. Kështu që për ta do të ishte një mundësi e mirë që të shtrijnë influencën e tyre në Ballkan.
Për fund…
Dua të shtoj këtu si konkludim Kosova ka një traditë të gjatë dhe të larmishme, ka një kulturë shumë të pasur janë krenar për kulturën që e kanë. Ka njerëz të arsimuar veçanërisht rinia të cilët janë përparimtar në ngritjen e vizionit të tyre dhe dëshirojnë ndryshime për të mirë.
Dhe në mënyrë që të prosperojnë më shumë, Kosova duhet të largohet dalëngadalë disi nga influenca e hatashme e politikave amerikane në Ballkan. Nuk mundet që kjo të ndodhë menjëherë. Ajo çka është thelbësore për këtë vend, është që të shkëputet nga dominimi total qoftë i influencës perëndimore në aspektin politik, por dhe të atyre lindore; të mëkëmbet vetë ky vend. Pastaj kjo mund të arrihet vetëm nëse aktoret politikë dalëngadalë fillojnë të mendojnë për këtë punë dhe jo që për ndonjë ndryshimin në infrastrukturën e qytetit duhet të pyetet filan ambasadë apo të merret aprovimi nga ndërkombëtarët. Në mënyrë që kjo të ndodhë duhet të bëhen ndryshime që tani. Pas një kohe Kosova do të bëhet aktor serioz dhe vendet e tjera përreth do ta marrin si shtet më serioz. Pas njëqind vitesh të gjithë do ta pranojnë pavarësinë e Kosovës do të jetë një fakt i kryer. Çka është më kryesore dhe me thelbësore është që të shkëputet nga dominimi total i politikave ndërkombëtare./tesheshi.com
