“Ai e meritonte të merrte çmimin Nobel për Paqen, sepse ai na ktheu nga skaji i humnerës ku ishim shtyrë nga qeveria e mëparshme dhe me idetë e tij ai na siguroi njëqind vjet paqe!”
Ky ishte shpjegimi i një prej propozimeve për Çmimin Nobel për Paqe, për ish-kancelarin gjerman Adolf Hitler në prag të Luftës së Dytë Botërore në 1939! Kjo sigurisht duhet të tregojë absurditetin e shumë propozimeve që vijnë nga veriu i Evropës dhe, në fund të fundit, nga vetë fituesit e mëparshëm të çmimit, i cili megjithatë ka një peshë më të madhe se vlera e tij monetare prej një milion eurosh. Komiteti Nobel kishte guximin të hidhte poshtë propozimin e atëhershëm të çmendur të propagandës naziste.
Lobistët vendosin për çmimet
Dhe nuk është hera e parë në traditën e gjatë të këtij cmimi prestigjioz (hm!) (119 vjet i gjatë) që rolet e paqeruajtësve dhe të politikanëve luftarakë janë të përzier midis fituesve dhe që emrat e tyre harrohen shpejt, si dhe kontributet e tyre për paqen në botë; uniformat dhe luftërat botërore ose rajonale thjesht zëvendësohen me kostume paqeruajtëse dhe kravata.
Kur gjërat me çmime, madje edhe ato më prestigjozet, janë të tilla (ata që kanë lobistët më të suksesshëm i marrin gjithnjë e më shpesh), pse është nominimi i Presidentit Trump për Çmimin Nobel për Paqe, për ta thënë butë, i diskutueshëm? Për shumë arsye, dhe mbi të gjitha sepse përkrahësit e tij sot, ndryshe nga politikani suedez Erik Gottfried Christian Brandt, i cili nominoi Adolf Hitlerin tre muaj para sulmit të Gjermanisë ndaj Polonisë, duket se po mendojnw mjaft seriozisht.
Në një letër drejtuar Komitetit Nobel, Brandt e quajti Hitlerin një Fyhrer, një “luftëtar paqeje të dhënë nga Zoti” dhe “princ të paqes në Tokë” dhe përshkroi autobiografinë famëkeqe të Hitlerit “Mein Kampf” si “pranë Biblës, ndoshta vepra letrare më e mirë dhe më e popullarizuar në botë”. Hitleri do të sjellë paqe në Evropë, dhe ndoshta në botë!
Brandt ishte një antifashist i shquar dhe kur Lufta e Dytë Botërore kishte filluar tashmë, ai shpjegoi se nominimi i Adolf Hitlerit për Çmimin Nobel dhe letra e tij sarkastike supozohej se do të “gozhdonin Hitlerin në murin e turpit, si armiku më i madh i paqes në botë”.
Trumpizimi i Nobelit
Tetëdhjetë e një vjet më vonë, siç raportohet nga media amerikane, një tjetër i krishterë, një anëtar i parlamentit norvegjez, Kristijan Tybring-Gjedde, foli me të njëjtën gjuhw, duke propozuar që Donald Trumpit të jepet Çmimin Nobel për Paqë, aksidentalisht ose jo, vetëm pasi marrëveshja Vuccicc-Hoti u nënshkrua në Uashington, e cila u vu në skenë si pjesë e fushatës së Trump për të rinovuar mandatin e tij në Shtëpinë e Bardhë. Tybring Gjedde kishte nominuar tashmë Trumpin për Çmimin Nobel dy vjet më parë, pasi presidenti amerikan u takua me udhëheqësin e Koresë së Veriut Kim Jong-Un, i cili në atë kohë po lëshonte raketa ndërkontinentale çdo herë në drejtim të bazave ushtarake amerikane. Fatkeqësisht, nuk ka asnjë sarkazëm apo ironi në propozimin e tij, ashtu siç nuk ka asnjë në propozimin tjetër të marrë, të nënshkruar nga publicisti suedez Magnus Jakobson. Ai, siç u informua publiku në llogarinë e tij në Twitter, nga askush tjetër përveç Richard Grenell, është një njeri me besimin më të lartë të kreut të Shtëpisë së Bardhë, së bashku me qeverinë amerikane. Të tre palët u emëruan për shkak të marrëveshjes për normalizimin ekonomik, në të cilën i dërguari special i Presidentit Trump për negociatat e paqes midis Serbisë dhe Kosovës, Richard Grenell, luajti një rol kryesor.
Aksioni “Trump për Nobel” më pas përfshiu shtatë anëtarë të Parlamentit Evropian, të cilët dërguan një projekt-rezolutë duke kërkuar nga Komisioni Evropian dhe Këshilli Evropian të mbështesnin propozimin e tyre. Këta janë gjashtë anëtarë të grupit politik ultra të djathtë në Parlamentin Evropian “Identiteti dhe Demokracia” dhe një anëtar spanjoll i Konservatorëve dhe Reformistëve Evropianë.
Sipas faqes në internet të Parlamentit Evropian, ata besojnë se Presidenti i Shteteve të Bashkuara e meritoi çmimin “për angazhimin dhe kontributin e tij në gjetjen e paqes midis Izraelit dhe Arabisë Saudite, angazhimin e tij në njohjen e Jeruzalemit si kryeqytetin e Izraelit, por edhe përpjekjet e tij për të arritur paqen” me marrëveshje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë “.
Grupi i të djathtëve evropianë gjithashtu pretendon se Bashkimi Evropian po kërcënon të privojë Serbinë dhe Kosovën nga statusi i kandidatit për shkak të synimit për të njohur Jeruzalemin si kryeqytetin e Izraelit dhe se Presidenti Donald Trump, në kontekstin e përpjekjeve të tij për të arritur një marrëveshje paqësore midis Serbisë dhe Kosovës, u angazhua pikërisht në njohjen e Jeruzalemit në atë cilësi.
Ata gjithashtu deklarojnë se nuk është e pazakontë të garosh për presidencën e Shteteve të Bashkuara për këtë çmim prestigjioz, duke cituar si shembull paraardhësin e Trump Barack Obama, i cili mori çmimin “edhe pse ai e futi vendin në disa luftëra”.
Trumpizimi i Nobelit (në kuptimin e bërjes së pakuptimtë të të gjitha procedurave të rregullta) për të marrë një mandat tjetër në Shtëpinë e Bardhë do të vazhdojë, megjithëse sipas rregullave për Çmimin Nobel, merren parasysh vetëm kandidaturat e marra deri më 6 shkurt në vitin e dhënies. Trump, i cili u soll kryesisht në pushtet nga Twitter-i dhe përmes Twitter-it, natyrisht, nuk është i interesuar për këtë. Ai vetëm duhet të përmendë mundësinë e të qenit paqebërësi kryesor në botë në mënyrë që të rinovojë mandatin e tij. Mbi të gjitha, në një mënyrë të ngjashme si zgjidhja e pretenduar e problemit të Kosovës ose ndërmjetësimi në procesin e njohjes së Izraelit nga Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahreini.
Trump: Unë ndalova së vrari
Donald Trump gjithashtu foli për rastin në fushatën zgjedhore në Karolinën e Veriut. Ai u tha mbështetësve të tij se ai mund të fitonte Çmimin Nobel për Paqe, dhe në atë kontekst ai përmendi edhe Kosovën, duke thënë se “arriti të ndalojë vrasjet masive që kanë ndodhur në atë zonë për disa dekada”. Nw fakt, lufta në Kosovë, në të cilën kishte vërtet vrasje masive, përfundoi në 1999 me nënshkrimin e Marrëveshjes së Kumanovës, kur ushtria dhe policia serbe u tërhoqën përfundimisht nga territori i Kosovës.
“Jam i sigurt se do të kualifikohem për Çmimin Nobel për Paqe. Ne po ndalojmë vrasjet masive midis Kosovës dhe Serbisë Ata janë vrarë për shumë vite, dhe tani ata janë ndalur. Unë u thashë atyre, miq, bashkohuni me ne”, tha Trump.
Përfaqësuesit e Serbisë dhe Kosovës së fundmi nënshkruan një marrëveshje në Shtëpinë e Bardhë për përmirësimin e marrëdhënieve ekonomike, pas viteve të bllokimeve dhe pengesave të ndërsjellta, pasi Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia në 2008.
Megjithëse presidenti amerikan përdor termat lavdërues “me të vërtetë historik”, “një përparim i vërtetë” dhe “shumë i madh” për marrëveshjen, AFP raporton se të gjithë ata që njihen më mirë me konfliktet dekada të gjata në Ballkan kanë një pamje të ndryshme. Sipas tyre, marrëveshje tw tilla nuk janë tepër thelbësore, janë jo-detyruese dhe të vështira për tu deshifruar.
Dokumentet e nënshkruara nga kryeministri i Kosovës Avdullah Hoti dhe Presidenti serb Aleksandar Vuçiç thuhet se janë “letra qëllimi” të ndara.
Ndërkohë Trump, ka nënshkruar një letër përcjellëse “duke konfirmuar se të dy palët do të bashkëpunojnë”, konfirmoi Shtëpia e Bardhë.
Nobel për Martti Ahtisaari
Dymbëdhjetë vjet më parë, Çmimi Nobel për Paqe iu dha Martti Ahtisaari, i cili ishte president i Finlandës nga 1994 në 2000 dhe shpjegimi përmendi gjithashtu një plan paqeje për Kosovën. Ky diplomat finlandez ka punuar në Ministrinë e Punëve të Jashtme që nga viti 1965 dhe ai ishte ambasador i Finlandës në Tanzani, Mozambik, Zambia dhe Somali dhe është angazhuar disa herë nga KB.
Nga shtatori 1992 deri në prill 1993, ai ishte President i Grupit të Punës për Bosnjën në Konferencën Ndërkombëtare mbi ish-Jugosllavinë dhe në 1993 u zgjodh Përfaqësues Special i Sekretarit të Përgjithshëm të KB për ish-Jugosllavinë. Përveç kancelarit gjerman Gerhard Schroeder, të Dërguarit Specialrus Viktor Chernomyrdin dhe Zëvendës Sekretarit të Shtetit të SHBA Strobe Talbott, ai luajti një rol vendimtar në zgjidhjen e krizës në Ballkan në qershor 1999 gjatë bombardimeve të NATO-s në Serbi. Ahtisaari përshkroi rrjedhën e negociatave në detaje në librin e tij të botuar në Serbi, të titulluar “Misioni në Beograd|.
Më 1 nëntor 2005, Sekretari i Përgjithshëm i KB Kofi Annan emëroi Ahtisaarin si përfaqësuesin e tij të posaçëm për bisedimet e statusit të Kosovës. Negociatat filluan më 20 shkurt 2006 dhe në prill 2007, në një sesion të Këshillit të Sigurimit të KB, Ahtisaari paraqiti propozimin e tij për një zgjidhje të statusit të Kosovës (i njohur si plani i Ahtisaarit i kritikuar nga pala serbe), i cili parashikonte pavarësinë e Kosovës nën mbikëqyrjen ndërkombëtare. Rezoluta për pavarësinë e mbikëqyrur të Kosovës nuk është miratuar.
Një deklaratë nga Komiteti Nobel tha se Ahtisaari “luajti një rol të rëndësishëm në përpjekjet për të zgjidhur disa konflikte serioze dhe të gjata” nga Namibia dhe Aceh, në Kosovë dhe Irak.
Ai gjithashtu dha një kontribut konstruktiv në zgjidhjen e konflikteve në Irlandën e Veriut, Azinë Qendrore dhe Bririn e Afrikës.
Handke dhe ‘Zonja e Rangoon’
Pothuajse e gjithë historia e Çmimit Nobel për Paqen ka qenë plot sfida pak a shumë të justifikuara ndaj vendimeve për laureatët. Le të kujtojmë vetëm protestat e vitit të kaluar në të gjithë botën rreth dhënies së Çmimit Nobel në Letërsi opwr Peter Handke
Një nga zhgënjimet më të mëdha të publikut botëror, përfshirë vetë Komitetin Nobel, ra në fytyrën e fituesit dy vjet më parë, me udhëheqësen e Mianmarit Aung San Suu Kyi. Zonja nga Rangoon, siç u quajt, u kurorëzua unanimisht me Çmimin Nobel për Paqe në 1991 për rezistencë demokratike ndaj juntës ushtarake birmane dhe është konsideruar prej kohësh një shenjtore.
Sot, ajo është përmbytur me një valë të justifikuar kritikash për pasivitetin e saj në spastrimin etnik të rohinjave, një pakicë myslimane e persekutuar në Mianmar. Gati 430,000 njerëz kanë nënshkruar një peticion në internet duke kërkuar që çmimi t’i hiqet, duke përfshirë disa fitues të mëparshëm – Desmond Tutu, Malala Yousafzai dhe Dalai Lama.
Çmime të tjera të shumta, si ai më i fundit, kur Çmimi Nobel iu dha ish-Presidentit të SHBA Barack Obama, nuk i qëndruan testit të kohës. Ai e mori çmimin në 2009, vetëm nëntë muaj pas marrjes së detyrës. Megjithëse çmimi u prit me mosbesim nga disa, ai nuk u diskutua nga të tjerët sepse ishte presidenti i parë afrikano-amerikan dhe ende fluturoi në krahët e popullaritetit të përgjithshëm.
Tetë vjet më vonë, vota të shumta po kërkojnë që çmimi t’i merret, pasi Obama “nuk i përmbushi pritshmëritë”.
Historianët përmendin gjithashtu shembullin e udhëheqësit të Solidarnosit, Lech Walesa, i cili mori çmimin në 1983 edhe pse u akuzua për bashkëpunim me policinë sekrete komuniste.
Ndërkohë, dy herë disa anëtarë të bordit dhanë dorëheqjen.
Hera e parë ishte në 1973, kur Sekretari i Shtetit i SHBA Henry Kissinger ndau çmimin me politikanin vietnamez Le Duch Too për përfundimin e Luftës së Vietnamit. Kissinger u kritikua për përfshirjen e tij në Operacionin Condor dhe bombardimet e Kamboxhias. Le Duch To nuk pranoi të merrte çmimin dhe Lufta e Vietnamit përfundoi vetëm dy vjet më vonë.
Hera e dytë ishte në 1994, pasi lideri palestinez Yasser Arafat ndau çmimin me Shimon Peres dhe Yitshak Rabin, një vit pas nënshkrimit të marrëveshjes në Oslo. Disa kundërshtuan që fituesi tw ishte Arafat, i cili më parë ishte quajtur terrorist, ndërsa të tjerët theksuan se ish-kryeministri dhe presidenti izraelit qëndroi në mbrojtje të sulmit izraelit në një shkollë në Gaza që vrau rreth dyzet njerëz.
Paqeruajtës të rremë
Regjistrimi i paqeruajtësve që ishin mw parw luftëtarë, i cili nuk i pengoi ata të fitonin Nobelin, mund të shtrihej në një kohë të pacaktuar dhe të rikonfirmonte në çdo shembull maksimën e famshme të Carl von Klauzewitz se “lufta është një vazhdim i politikës vetëm me mjete të tjera”. Por, ku në të gjithë këtë është vendi dhe roli i Trump i cili, e vërtetë, të paktën tani për tani, nuk ndez zjarre nëpër botë, por herë pas here prodhon një zjarr në vetë Amerikën, flakët e së cilës nuk janë vetëm një kërcënim për atdheun e tij, por për të gjithë botën liridashëse, veçanërisht për fytyrën e tij më njerëzore dhe demokratike, siç tregon lëvizja Black Jets Matter, dhe jo vetëm në Amerikë?
Pavarësisht revoltave të shumta në vetë Amerikën kundër veprimeve dhe deklaratave të eksituesit më të famshëm nga Shtëpia e Bardhë, dhënia përfundimtare e Çmimit Nobel për Trump pas një lobimi të tillë nuk do të ishte një befasi e madhe. Sepse, si donatori, ashtu edhe fituesi eventual së fundmi, për nga vlerat, duken më shumë si karikatura, dhe më pak si ato që duhet të jenë: paqebërës të vërtetë! /tesheshi.com/
