Kur gjykatësi Roberto Di Bella u rikthyer në Reggio Calabria në vitin 2011 – vatër e një prej rrjeteve më të fuqishme kriminale në botë – ai vuri re se minorenët që qëndronin para tij në gjykatë ishin fëmijët e mafiozëve që ai kishte futur në burg vite më parë.
Ishte një moment “ndriçimi” për gjykatësin 52-vjeçar i cili e kishte kaluar pjesën më të madhe të karrierës së tij, përveç pesë vjetëve në Siçili, në këtë rajon pak a shumë të izoluar të Italisë, ku organizata mafioze Ndrageta kishte provuar të ishte kokëfortësisht imune ndaj taktikave të policisë që kishin mundësuar reduktimin e kulturës së krimit të organizuar në bastione të tjera të mafias.
“Të rinjtë e Ndragetës janë një fenomen endemik që është nënvlerësuar për shumë kohë”, tha Di Bella. “Na duhet ta ndëpresim këtë spirale që i merr njerëzit poshtë”.
Gjykatësi përshtati një qasje të re: që nga viti 2012, rreth 30 minorenë “në rrezik” janë larguar nga familjet e tyre të lidhura me Ndragetën nga gjykata e miturve që drejton Di Bella. Në disa raste, ata janë vendosur bashkë me familjet në veri të Italisë, e në raste të tjera, janë futur në shtëpi përkujdesi për të miturit apo nën kujdesin e organizatave anti-mafia.
Në çdo rast, Di Bella thotë se qëllimi është i drejtpërdrejtë: t’u tregohet adoleshentëve që gjykata beson se në një farë mënyre po rriten për t’iu bashkuar jetës kriminale, se ka edhe mënyrë tjetër për të jetuar.
“Objektivi është të shpëtojmë këta fëmijë, t’u japim atyre një mundësi për të pasur më shumë gjasa kulturore dhe sociale që janë shumë larg nga realiteti i tyre”, thotë ai. “T’i largojmë nga një fat i pashmangshëm i burgosjes apo vdekjes së parakohshme”.
Kjo është një qasje e re kundër një organizate kriminale që ka famën e keqe të të qënit mizore – një partnere e denjë e narkotrafikantëve në Amerikën e Jugut, dhe burimi më i madh i kokainës në Europë.
Ndrageta besohet se është infiltruar në biznes, në partitë politike dhe organizata të tjera në të gjithë Italinë dhe njihet se ka degë edhe në vende të tjera, përfshi Gjermaninë dhe Shtetet e Bashkuara. Fakt është se ajo operon më së shumti duke u mbështetur në lidhje familjare që e bën veçanërisht të vështirë për strukturat e zbatimit të ligjit të bindin anëtarët e saj të dëshmojnë në favor të tyre.
Së pari, nisma e gjykatësit u kritikua rëndë nga media lokale – Di Bella madje u quajtu edhe një nazist- akuzë që ai e argumenton se programi nuk është një përpjekje për “spastrim etnik”, apo për të “deportuar” fëmijët e mafias. Di Bella thotë se ai merr në shqyrtim disa faktorë si nëse minoreni po “indoktrinohet” për të qenë pjesë e sindikatës së mafias, apo nëse aktiviteti i tij kriminal po përshkallëzohet. Gjykata gjithashtu merr në konsideratë edhe grindjet midis klaneve familjare që vendosin në rrezik minorenët.
“Ndonjëherë dëgjojmë në regjistrimet e përgjuara sesi babai i thotë djalit 13 apo 14 vjeçar se çfarë rangu do të ketë kur të bashkohet me Ndragetën”, thotë ai.
Gjykatësi këmbëngul se minorenët mund “ribrumosen” ende dhe se rezultatet e këtij eksperimenti juridik deri më tani kanë qenë shumë të kënaqshme. Vetëm një nga adoleshentët e zhvendosur ka kryer një krim që nga nisja e programit, dhe ai jo i lidhur me mafian.
Vajzat në veçanti i janë drejtuar programit edhe pasi mbushin 18 vjeç. Në disa raste, gratë e reja janë shpëtuar nga martesa të detyruara që ishin dizenjuar për të zgjeruar ndikimin e familjes.
“Eshtë e vërtetë që nëse largon një vrasës potencial, dobëson edhe organizatën kriminale, por nuk është ky qëllimi”, shpjegon gjykatësi.
“Ajo që ne duam të bëjmë është të shpëtojmë jetë. Nëse sheh një baba që i jep djalit të vet uiski apo shiringë, ky është një abuzim. Në këtë rajon, ne dimë raste kur babai vendos kallashnikovin në duart e tyre apo merr djemtë me vete në takimet e Ndragetës. Edhe ky është një abuzim dhe keqtrajtim, gjithashtu”.
Terapisti që merret me adoleshentët në program thotë se është bërë si vëlla i madh për pacientët e tij. Ai thotë se është e rëndësishme largimi i fëmijëve nga mjedisi i tyre normal, madje edhe përfshirja e tyre “rastësisht” në tubime anti-mafia. “Zakonisht kemi histori të njerëzve që infiltrohen tek Ndrageta, ndërsa tashmë kemi njerëz të tyre që “infiltrohen” tek viktimat dhe dëgjojnë historitë e tyre”, thotë ai.
Së fundmi, Di Bella tregon për një fenomen të ri: gjithnjë e më shumë nëna tregojnë interes për të përfshirë fëmijët e tyre në program e për t’i larguar ata nga jeta e krimit. Madje, ai tregon rastin e një nëne që kërkoi ndihmë pse djali i tij 14-vjeçar po tregonte shumë interes për armët dhe kulturën e Ndragetës. “Ajo më tha se djali beson se të shkosh në burg është një nder, por që nuk e ka idenë e vuajtjeve që do të sillte kjo gjë”.
“Në 100 vjet asgjë nuk ka ndryshuar këtu”, thotë gjykatësi. “Fëmijët që janë larguar, ata janë farat. Në perspektivë afatgjatë, programi mund të ketë ndikim, pasi familjet shpërbëhen”. Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
