Në një garë për të ndërtuar mjetet e tyre të inteligjencës artificiale, vendet evropiane kanë hyrë për të shpëtuar ekonomitë dhe kulturat e tyre – por edhe vetë gjuhët e tyre – nga pushtimi i mjeteve amerikane.
Qëllimi është që aplikacionet të kuptojnë saktë një gjuhë evropiane – si spanjishtja, bullgarishtja, finlandishtja apo edhe greqishtja – dhe jo “përafërsisht” si një aplikacion amerikan dhe anglishtfolës si ChatGPT.
Aplikimet bazohen në modele të mëdha gjuhësore (LLM) që janë – ose, në teori, duhet të priten dhe qepen në një gjuhë.
SHBA-të po udhëheqin rrugën në këtë betejë, me LLM-të që zhvillohen nga kompani si Microsoft, Google, Meta dhe X. Shpejtësia me të cilën kompanitë amerikane po vendosin modele të reja i bën kompanitë evropiane të paktën të shqetësohen nëse mund të konkurrojnë me to.
Megjithatë, hulumtimi i Politico tregon se vitin e kaluar 13 vende evropiane njoftuan se po merrnin hapa për të zhvilluar LLM vendase. Shumica kanë kod të aksesueshëm nga të gjithë. Është një mënyrë për të tërhequr zhvillues vullnetarë të cilët mund të sugjerojnë ndryshime dhe përmirësime.
Por ajo që zhvilluesit duhet të “trajnojnë” modelet është një sasi shumë e madhe teksti – sa më shumë, aq më mirë. Në Bashkimin Europian të 24 gjuhëve, kjo duhet bërë për secilën gjuhë veç e veç për të “vendosur” sipas modelit aplikacionet, si për shembull asistenti dixhital për shtetin grek.
Ironia është se LLM-të evropiane për të qenë vërtet konkurrues duhet të flasin rrjedhshëm gjuhën angleze, sepse ajo mbetet gjuha dominuese në shkencë dhe internet.
Por modelet lokale duhet të mësojnë rregullat e sjelljes që ndryshojnë nga vendi në vend: ata nuk duhet, për shembull, të flasin në njëjës në gjuhët me shumës në edukatë. Aq më tepër, LLM-të duhet të “mësojnë” norma dhe zakone kulturore që janë gjithashtu të ndryshme nga ato amerikane.
Amerikanët nuk janë ulur duarkryq në këtë betejë. OpenAI, firma e modelimit e mbështetur nga Microsoft, ka lidhur marrëveshje me grupet e lajmeve si Bild dhe Le Monde për të përdorur materialin e tyre për të trajnuar modelet e saj.
Ishte një vendim që mobilizoi Evropën.
Ministri francez i Ekonomisë Brino Le Maire shprehu me elokuencë në një ngjarje në Kanë shkurtin e kaluar frikën e tij për zhdukjen e gjuhëve nën ndikimin e anglishtes: “Mark Twain nuk duhet ta fshijë Stendalin,” tha ai, duke shtuar se “ne nuk duam gjuha jonë të dobësohet nga algoritmet dhe sistemet e inteligjencës artificiale”.
Ai madje propozoi një lloj tregu pan-evropian për trajnimin e modeleve për të mbrojtur disi kompanitë evropiane nga ato amerikane dhe grykësia e tyre për të dhëna. Ndërkohë, Franca vazhdoi të krijojë një konsorcium informal prej 12 vendesh për të bashkëpunuar në LLM-të evropiane.
A mjaftojnë këto hapa apo siç vëren Politico do të ketë një përsëritje të disfatës së pësuar nga Evropa me rrjetet sociale si Facebook, që janë platforma amerikane? Me shpejtësinë me të cilën po ecën industria, por edhe me ngadalësinë me të cilën Evropa merr vendime, përgjigja mund të mos vonojë shumë. /tesheshi.com/
