Nga Mirza Softiç*
Në Shqipëri kam qenë për herë të parë në vitin 2008. Kur them shumë kohë më parë, nuk e kam fjalën kaq shumë kohë më parë, pasi disa gjëra kanë ndryshuar që atëherë. Ne po udhëtonim për në Ohër, dhe megjithëse të gjithë na këshilluan të kalonim nëpër Serbi, ishte vërtet jonormale për mua të bëja 300 km më gjatë dhe më dukej ekzotike të hyja më në fund në atë vend që ishte i mbyllur dhe i paarritshëm për kaq shumë kohë. Kështu shkova në Serbi një muaj pas rënies së Millosheviçit, dhe kam qenë në Kosovë pafundësisht herë, edhe para se të kërkoheshin viza.
Shqipëria, megjithatë, ishte më misterioze. Atë vit ai shërbeu vetëm si një eksperiment kalimtar, por përsëri ishte mjaftueshëm thelbësor për të qenë interesant. Hymë nga vendkalimi Sukobin – Muriqan, në jug të liqenit të Shkodrës dhe gjëja e parë që na priti ishin qindra bunkerë, shumë lypës dhe një urë prej druri mbi lumin Buna. Nuk mund ta shihje lumin nën urë sepse ishte i mbushur me plehra, kryesisht shishe plastike, nga Coca-Cola te vaji motorik.
Bunkerët ishin në vendet më të çuditshme, në brigjet e lumenjve, maleve, buzë detit dhe fjalë për fjalë kudo rreth nesh.
Megjithatë, sot në Bunë nuk ka më shishe dhe mbetjet e paketimit të vajit motorik mund të gjenden vetëm në grykën e majtë të lumit, midis Malit të Zi dhe Shqipërisë. Madje ka edhe paketime të 50-60 viteve më parë. Askush nuk e pastron anën e majtë të Bunës dhe kjo ndoshta nuk do të ndryshojë as pasi të ndërtohet ura ndërmjet Ulqinit dhe Velipojës, të cilën Dritan Abazoviçi së fundmi e ka paralajmëruar sërish me zemër.
Këtë vit ka shumë më pak bunkerë nga sa kam parë herën e kaluar, dhe mendoj se më i madhi, në Tiranë, është ende aty dhe e quajnë Piramida. Fillimisht u ndërtua për të qenë muzeu i Enver Hoxhës. Sot pritet të përdoret si qendër teknologjie.
Ajo që vlen nuk është e lirë
Dhe si është Shqipëria sot? Pas 14 vitesh, dhe dhjetëra vizitave të mia, mund të them se kam parë progres çdo herë. Edhe pse ende ka probleme me infrastrukturën, ky vend sot mund të sigurojë një qëndrim të këndshëm për të gjithë, por përshtypja ime është se ajo që vlen nuk është e lirë. Nëse shkoni në jug të vendit, çmimet e hoteleve janë të ngjashme ose më të larta se në Greqi, dhe ushqimi është edhe pak më i shtrenjtë se, le të themi, Kefalonia ose Korfuzi. Kuzhina është e ngjashme me atë greke, dhe plazhet janë blu bruz, njësoj si ato në ishujt Jon.
Nëse dëshironi ta kaloni verën me çmim të lirë, veriu i Shqipërisë është më i lirë se Ulqini, i cili konsiderohet qyteti më i lirë i ish-Jugosllavisë.
Vazhduam të ecnim në jug, duke mos ditur se çfarë na priste. Nga Tirana në Ksamil, që sot është rreth katër orë me makinë, dikur duhej të udhëtoje katër herë më shumë.
Në pjesë të tjera të Shqipërisë ka shumë autostrada, megjithëse kultura e ecjes me automjet është ende në një nivel shumë të ulët. Gjithashtu është mjaft e zakonshme të shohësh një tufë delesh, një lopë që kalon autostradën ndërsa ndiqet nga një bari, një makinë që ecën me 40 kilometra në orë në korsinë e majtë etj..
Gjithçka të kujton Greqinë
Sa më shumë që i afrohesh jugut të vendit, ajo i ngjan gjithnjë e më shumë Greqisë. Pothuajse të gjithë banorët flasin greqisht dhe italisht, restorantet shërbejnë kryesisht ushqim grek, raftet e supermarketeve janë të mbushura me produkte greke dhe pikat e karburantit mbushen me karburant të importuar nga Greqia. Në këtë pjesë të vendit edhe pikat e karburantit nuk janë të rralla dhe kudo që të kthehesh do të hasësh në një pikë karburanti. Më parë, zinxhiri Taçi ishte më i popullarizuari, ndërsa sot është Kastrati.
Në një emision që ndoqa shumë kohë më parë në FTV, pretendohej se mbiemri i biznesmenit Taçi është në të vërtetë Taçiç dhe se familja e tij ka ardhur nga Bosnja në kohën e Perandorisë Osmane. Përveç Kastratit dhe Alpetit, nuk ka ekskluzivitete me famë botërore të karburanteve, ndaj pompat janë kryesisht të vogla e private dhe hasen kudo, ndaj duket më e lehtë të hapësh një pikë karburanti sesa të hapësh ndonjë biznes tjetër. Dikur ishte e ngjashme me makinat Mercedes, ndaj kjo markë ishte më e popullarizuara në të gjithë vendin. Sot është krejt ndryshe, kështu që mund të shihni makina nga vende të ndryshme të botës, si dhe targa që vijnë nga Kalifornia në Kuvajt.
I çmendur pas sportit
Mbërritja në Sarandë u shoqërua me një nga perëndimet më të bukura të diellit. Ne patëm fatin që gjetëm një hotel të mirë, ku shikonim të gjitha ndeshjet e Eurobasketit në të njëjtën kohë dhe na shijoi kjo pamje në tarracë. Shqiptarët si kosovarët janë të çmendur pas sportit dhe të gjitha ligat dhe kampionatet e mundshme të futbollit janë në dispozicion në televizion në paketat bazë. Anglishtja është pak më keq në Sarandë, por është e mundur të marrësh gjithçka që dëshiron, nga ushqimi në telefon, te këshillat se ku të ecësh apo cilin plazh të vizitosh.
Qyteti është plot me ngjarje, por si në pjesë të tjera të vendit, atij i mungon një infrastrukturë elementare. Për shembull, në shtrirjen nga Vlora në Sarandë ka vetëm një farmaci të hapur në shtator dhe aty mund të paguash vetëm me para në dorë. Në Greqinë fqinje, mund të gjeni një farmaci dhe një klinikë në çdo fshat. Nuk duhet të pini kurrë ujë nga rubineti, dhe përveç sa më sipër, Shqipërisë i mungojnë edhe disa gjëra elementare, si supermarketet e pasura me të cilët jemi mësuar, çdo lloj transporti publik dhe në përgjithësi ndjesia e përgjithshme se mund të zgjidhni çdo problem. Nëse i njihni vendasit, ose keni qenë tashmë atje, mund të hasni në vende të shkëlqyera, por nëse nuk jeni një udhëtar me përvojë, mund të përfundoni në një hotel shumë të keq, të hani ushqim të keq dhe të merrni shërbim të keq. Shqipëria vazhdon të përparojë me hapa të mëdhenj, por realisht mbetet pas fqinjëve të saj.
Pikërisht për këtë komentuam kur pamë Prizrenin pak minuta pas largimit nga Kukësi. Ndaluam në një pikë karburanti të famshme holandeze, blemë produktet me të cilat jemi mësuar, hëngrëm një picë të mrekullueshme dhe mërmëritëm se në fund të fundit ishim më afër shtëpisë. Ndoshta ajo ndjesi më ka ndjekur sepse të gjithë në Prizren flasin gjuhën tonë, dhe sepse Jugosllavia ende jeton mes nesh, kështu që ndjenja e të qenit i huaj ulet pak.
Shqipëria ishte një eksperiencë e mrekullueshme, por duhet të shkosh atje me një plan të detajuar dhe rekomandime të mira, përndryshe mund të përfundoni shumë lehtë të mos ju pëlqejë. /tesheshi.com/
*Gazetar nga Sarajeva që trajton kryesisht tema turizmi
