Vladimir Putin dhe Recep Tayyip Erdoğan pritet të takohen “kokë më kokë” për herë të parë që nga rrëzimi i avionit rus, nëntorin e kaluar, nga forca ajrore turke. Incidenti në atë kohë solli përkeqësim të marrëdhënieve midis dy vendeve dhe dy liderëve.
Udhëtimi i Erdogan të martën në Shën Petërsburg do të jetë gjithashtu vizita e tij e parë jashtë vendit që nga grushti i dështuar i shtetit i muajti të shkuar dhe shtypjes së fortë që duket se ka përkeqësuar marrëdhëniet midis Ankarasë dhe aleatëve të saj perëndimorë. Putin mund të shohë në këtë takim, thonë analistët e medias së huaj, një mundësi për të rigjallëruar marrëdhëniet me Turqinë pasi Erdogan javën që shkoi theksoi se Perëndimi dhe Shtetet e Bashkuara në veçanti, po mbështesin terrorizmin në Turqi.
Erdoğan gjithashtu shprehu zemërim ndaj perëndimit në komentet që u publikuan në gazetën franceze, “Le Monde”. Ai e krahasoi solidaritetin ndërkombëtar me Francën në lidhje me sulmin mbi Charlie Hebdo me përgjigjen ndërkombëtare ndaj përpjekjes për grusht shteti në Turqi. “Do të kisha shpresuar që liderët e botës perëndimore të kishin reaguar në të njëjtën mënyrë dhe të mos e kufizonin veten me disa klishe”.
Ai kërcënoi me anulim të marrëveshjes së emigracionit midis Turqisë dhe Bashkimit Europian, për shkak të vonesës europiane në zbatimin e heqjes së vizave për qytetarët turq. “Bashkimi Europian nuk po sillet në një mënyrë të sinqertë me Turqinë”, tha ai.
Presidenti rus, që ka një mospëlqim të dukshëm ndaj protestave në rrugë dhe grushteve të shtetit, ishte një nga të parët liderë të huaj që telefonoi Erdogan dhe ngriti zërin në mbështetje të tij pas grushtit të shtetit. Ai nuk ka gjasa të bëjë leksione përpara presidentit turk për nevojën e moderacionit në masat pas grushtit të shtetit.
Analistët vënë në dukje se takimi përbën një kthesë dramatike në marërdhëniet mes dy vendeve, që prekën fundin pas rrëzimit të avionit rus. Një nga dy pilotët u vra, sikundër edhe një pjesëtar i operacionit të shpëtimit. Në të njëjtën kohë, Erdogan tha se Turqia e kishte paralajmëruar Moskën disa herë për të mos e kaluar hapësirën territoriale të Turqisë. Moska mohoi me forcë që avionic të kishte kaluar hapësirën turke, dhe Putin e quajti incidentin “thikë pas shpine, ndërmarrë nga bashkëpunëtorët e terroristëve”.
Në orët dhe ditët pas incidentit, Erdogan në mënyrë të përsëritur u përpoq të kontaktonte me Putinin, por iu tha se lideri rus nuk dëshironte të fliste me të, derisa ai të kërkonte falje, gjë që ai me qëllim refuzoi ta bënte. Rusia vendosi sanksione ekonomike ndaj Turqisë dhe reduktoi numrin e fluturimeve çarter midis dy vendeve, duke e ulur gati në zeri numrin e stërmadh të turistëve rusë që vizitonin Turqinë. Një nuëmr qytetarësh turq u ndaluan dhe u nxorrën nga Rusia, ndërsa jetë u bë e vështirë për biznesin turk në Rusi.
Në qershor, Erdoğan shkroi një letër për Putin ku ai iu afrua një kërkese të plotë për falje për incidentin, mirëpo ai u kërkoi ndjesë familjeve të pilotëve. Ai shkroi, gjithashtu, se Turqia “ nuk e dëshironte kurrë dhe as kishte për qëllim rrëzimin e avionit të Federatës Ruse”. Kremlini e pranoi letrën e Erdogan si një kërkesë për falje dhe shumë shpejt pas kësaj, njoftoi për takimin që pritet të mbahet të martën.
“Shpresoj se kjo do të çojë në normalizimin e mëtejshëm të të gjithë spektrit të marrëdhënieve me Turqinë”, tha një këshilltar i Putinit për politikën e jashtme. “Ky është takimi i parë pas një heshtjeje të gjatë në absolutisht të gjitha kontaktet, politike, tregtare dhe të tjera. Kështu që është e rëndësishme të ketë një diskutim të plotë, se ku jemi dhe të shohim mundësitë për bashkëpunim të mëtejshëm”.
Këshilltari Ushakov tha se fakti që Erdoğan po merrte rrugën për në Shën Petërsburg, pavarësisht situatës së brendshme në Turqi, ishte provë se pala turke është serioze për rindërtimin e marrëdhënieve të mira midis dy vendeve.
Sidoqoftë, nuk ka gjasa për një rikthim të menjëhershëm të tyre në nivelin para krizës, duke parë sasinë e madhe të retorikës zemërake të shkëmbyer gjatë muajve të fundit. Ushakov tha se çështja e kompensimit për avionin do të ngrihet në takim. Erdoğan ka gjasa, gjithashtu, të kërkojë tek Putin ndërprerjen e mbështetjes ruse për kurdët në Siri.
Ka që tani shenja të një përmirësimi të ndjeshëm, pasi autoritetet turke zhbllokuan të hënën, faqen e agjencisë së lajmeve Sputnik, një shërbim lajmesh e financuar nga Kremlini. Agjencia dhe faqja e saj u bllokuan në Turqi dhe shefi i zyrës u deportua në muajin prill.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
