Nga Ylli Pata
Përkundër asaj çka pretendon Athina zyrtare, se këtej nga anët tona politika po e persekutueka minoritetin, siç dje nën Envernë, tek shqiptarëve të jugut, atyre që bashkëjtojnë me minoritarët, ekziston pezmi se falë Hoxhës, Spirua, Kiçoa, Vangjeli, e të ngjashëm me këta, janë zotër të pozicinioneve të lakmueshme në elitën e lartë shoqërore. Sepse sipas tyre, Enveri u kujdes që ata të arsimoheshin, deri në atë pikë sa t’jua merrnin edhe shqiptarëve pozitat e lakmueshme në administratë. Dhe nuk është mani persekucioni, siç e ka greku, është realitet, dje e sot e kësaj dite…
Dinjitarët e lartë grekë ka kohë që kanë ndërmarrë një fushatë ndaj qeverisë shqiptare për çështjen e minoritetit, duke vendosur një klishe krahasimi me kohën e diktaturës së Enver Hoxhës.
Një slogan që ndoshta ngjit nga ana figurative, pasi në eterin e opinionit publik ka veshjen komuniste që natyrisht nuk ka reputacion të mirë, por nëse i referohemi fakteve, në kohën e diktaturës së Hoxhës, minoritarët grekë në Shqipëri kanë pasur përfaqësimin ndoshta më të lartë në piramidën e shtetit, por jo vetëm.
Mjafton vetëm të rendisim disa fakte:
Ministri i Mbrojtjes i Shqipërisë, Shefi i Shtabit të Përgjithshëm i Ushtrisë, pra ai që jep urdhërat apo planet për forcat e armatosura, në vitin 1982 pas pushkatimit të Kadri Hazbiut ishte një minoritar grek, përkatësisht Kiço Mustaqi.
Zoti Mustaqi jeton sot në vendin helen dhe ka shtetësi greke.
Por ky fakt ishte vetëm maja e piramidës pasi në të gjithë administratën e lartë të shtetit punonin njerëz nga minoriteti, që nga ekonomia dhe në diplomaci.
Edhe në Greqi, shumë shqiptarë kanë qenë drejtues të lartë, por ata e kanë fshehur gjithmonë të qënurit shqiptarë, ose e kanë thënë kur janë larguar, si puna e Theodoros Pangallos apo gjyshit të tij, gjeneralit Pangallos.
Por le të mos mjaftohemi me rastin “Mustaqi”, i cili mund të ketë qenë edhe një rast meritokracie apo konjukture politike në klanet e PPSH-së.
Në kohën e Enver Hoxhës, sidomos pas rënies së kolonelëve, ka pasur një politikë të fuqishme për të ngritur përfaqësimin dhe mirëtrajtimin e minoritetit grek.
Vetë Enver Hoxha kishte me Dropullin një marrëdhënie të afërt, ku jo thjesht e vizitoi disa here, por njësitë ku banonin pakicat i trajtoi me ndërtime dhe furnizime ndryshe nga pjesa tjetër e Shqipërisë.
Madje vetë Enveri, në Dropull u falenderua duke i thënë “Efharisto Poli”.
Në Dropull kishte një infrastrukturë që nuk ngjante me fshatrat e mjeruara shqiptare, kurse bursat për banorët e pakicave ishin me shumicë.
Mjafton të shohësh një pjesë të klasës së sotme intelektuale me origjinë greke, vëren se ata janë diplomuar për ekonomi, drejtësi, financë, gazetari, filozofi etj.
Thimio Kondi, ish-kreu i drejtësisë shqiptare, është një minoritar; Anastas Angjeli, ish-ministri i Financave, ka qenë pedagog i Financës në Universitetin e Tiranës; Kryetarja e kooperativës së Dropullit, Vitori Çurri u zgjodh Nënkryetare e Kuvendit Popullor, siç Vangjel Dule në 2013-n.
Në Institutin Pedagogjik Gjirokastër ishte një katedër e gjuhës greke që përgatiste mësues për shkollat e minoritetit.
Në Radio Gjirkastra ishte një emission i plotë në gjuhën greke, ndërsa botokej edhe gazeta Llajkodhima, që ishte një dritare ku kanë shkruar intelektualët nga minoriteti.
Në vitet ‘80 pati një boom të marrëdhënieve Tiranë-Athinë, sidomos me qeverinë e PASOK-ut të Andreas Papandreut. Vizita e parë e një ministri të Jashtëm grek, siç ishte ajo e Karolos Papuliasit në 1984 shënoi një eveniment i fuqishëm politik, me ç’shkas u hap dhe pika kufitare e Kakavijës.
Në Shqipëri nisën të vijnë grupe muzikore greke dhe këngëtarë si Marinela, i famshmi Mikis Teodorakis, apo Janis Parios.
Afeksioni ndërnacional shkoi deri aty sa në një festival të këngës në RTSH fitoi çmim të parë kënga e shkruar nga David Tukuqi: “Sagapo- Të dua” e kënduar nga vetë autori në duet me Nertila Kokën, këngë që më shumë se një fakt artistik ishte një sinjal politik.
Athina, ndoshta e përdor akuzën për regjimin e Enver Hoxhës për Himarën, por edhe pse Himara nuk u pranua kurrë nga Tirana zyrtare se ishte një zonë minoritare, në fshatrat e Dhërmiut, Himarës qytet dhe Palasës, greqishtja është përdorur lirisht në shtëpi dhe kafene.
Nuk është përndjekur kush se flet greqisht përveçse kur zbulohej kundërshtar i PPSH-së si në të gjithë vendin.
Si dhe sot, edhe atëherë dualiteti mes fshatrave të Bregut ishte i fortë, ku kuadrot nga Vunoi, fshat i cili nuk ka folur asnjëherë greqisht, por edhe Qeparoi e Piluri, ishin në përplasje me Palasën e Dhërmiun.
Petro Marko, i cili e njihte shumë mirë Bregun dhe ishte nga Dhërmiu bilingual, e ka shprehur shumë mirë këtë kontradiktë të fshatit. Por ka thënë një fakt që nuk kundërshtohet nga askush: dasmat dhe vakitë pra ceremonitë mortore, janë zhvilluar të gjithë në gjuhën shqipe. /tesheshi.com/
